جمعه: 10/فرو/1403 (الجمعة: 19/رمضان/1445)

نفس لوّامه

«نفس لوّامه» عبارت است از نفسى كه صاحب خود را بر گناهى كه از او صادر شده و بر آنچه از منافع حقیقى و كمالات انسانى و درجات اخروى از او فوت مى‌شود، ملامت مى‌نماید.

و این از علایم ایمان است كه اگر از شخص گناهى صادر شود و پشیمان نگردد، به حكم:

«مَنْ لَمْ یَنْدُمْ عَلى ذَنْبٍ ارْتَكَبَهُ فَلَیْسَ بِمُؤْمِنٍ»؛[1]

«كسى كه پشیمان نشود از گناهى كه مرتكب شده، مؤمن نیست».

و اگر پشیمان شود، لازمه آن، ملامت و سرزنش نفس است بر گناهى كه از او صادر شده است.

و نیز در روایت است: مؤمن گناه خود را مانند صخره و سنگ بزرگى مى‌بیند كه مى‌ترسد بر او فرود آید، و منافق گناه را مثل مگسى مى‌بیند كه بر بینى او نشسته باشد.

«إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَرىٰ ذَنْبَهُ كَأَنَّهُّ صَخْرَةٌ یَخافُ أَنْ تَقَعَ عَلَیْهِ، وَإِنَّ الْكافِرَ یَرى ذَنْبَهُ كَأَنَّهُ ذُبابٌ مَرَّ عَلى أَنْفِهِ».[2]

 

و این نفس لوّامه همان نفسى است كه در قرآن مجید مى‌فرماید:

(وَلآ أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ)؛[3]

«و سوگند به (نفس لوّامه) وجدان بیدار و ملامتگر (كه رستاخیز حقّ است)».

به‌هرحال از آیات و روایات، مدح نفس لوامه استفاده مى‌شود و صاحب چنین نفسى باید آن را علامت بیدارى وجدان و آگاهى باطن و ضمیر و غنیمت بداند و در نیل به مراتب بالاتر تلاش كند.

 

[1]. این عبارت برگرفته از روایات است و خودش لفظ روایت نیست؛ رجوع شود به: صدوق، التوحید، ص408؛ طبرسی،‌ مشکاة‌الانوار، ص566؛ حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ج15، ص336؛ مجلسی، بحارالانوار، ج8، ص351.

[2]. طوسی، الامالی، ص527؛ طبرسی، مكارم‌الاخلاق، ص460؛ مجلسی، بحارالانوار، ج74،‌ ص77. «مؤمن گناه خود را مانند صخره می‌بیند که می‌ترسد بر روی او بیفتد و کافر گناه خود را مگسی می‌بیند که بر روی بینی‌اش بخورد و بگذرد».

[3]. قیامة، 2.

موضوع: 
نويسنده: