سه شنبه: 29/اسف/1402 (الثلاثاء: 9/رمضان/1445)

 سازگاری تقیّه با انجام تکالیف

س. شیعه از على روایت مى‌کنند که او به یارانش گفت: چگونه رفتار مى‌کنید وقتى در زمانه‌اى به‌سر برید که حدود در آن اجرا نمى‌شود، مال مردم به ناحق خورده مى‌شود، با دوستان خدا دشمنى مى‌شود و با دشمنان خدا دوستى مى‌شود؟

 گفتند: اى امیرالمؤمنین، اگر آن زمان را دریافتیم چه کنیم؟ گفت: همانند یاران عیسى باشید که با ارّه‌ها اره شدند و به دار آویخته شدند. مردن در عبادت خداوند بهتر از زندگى با گناه و نافرمانى است.

سؤال این است که چگونه این فرمان على با تقیّه شیعیان سازگار است؟

ج. این نکته اصلی را باید در نظر داشت که داوری در روایات - که بسا در نظر اول باهم همخوانی نداشته باشند - فنّ بسیار مهمی است.

تشخیص مدلول روایات مستقلاً و در ارتباط با یکدیگر، کار آسانی نیست که یک نفر بتواند یک حدیثی را که در یک کتاب دیده بر اساس آن سخن بگوید و ردّ، ایراد و اعتراض کند.

وقتی بخاری به اعتراف خودش، اخبار کتابش را از حدود ششصدهزار حدیث استخراج کرده است،[1] گمان می‌کنید به چند هزار حدیث که اشکال‌انگیز می‌باشد یا به عقلش یا با سیاست حکّام معارض بوده و در فهم آن عاجز مانده است برخورد کرده است؟ مسلم، ترمذی، ابوداوود و ابن‌ماجه هم همین‌طور.

 

امّا این حدیث شریف مورد سؤال که مضمون آن بسیار بلند و بااهمیت است، در بیان تکلیف عمومی است و شخصی نیست.

 در موردی که دین مورد هجوم باشد و نفی آن مطرح شده باشد و تبدیل هویّت اسلامی جامعه در بین باشد، آنجا مقابله و موضع‌گیری اسلامی واجب است.

همه باید قیام کنند و همه مسئول دفاع از دین می‌باشند، مثل اینکه دشمن برای گرفتن شهر و کشور اسلامی و تعرّض به نوامیس حمله کرده باشد و چاره‌ای غیر از دفع فداکارانه و بذل نفوس نباشد، که اینجا مورد تقیّه نیست.

تقیّه هم مثل سایر احکام شرعیه، شرایطی دارد. این حدیث معنای بسیار بلند و سازنده‌ای دارد.

 

 

[1]. خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج2، ص9؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج52، ص72؛ مزی، تهذیب‌الکمال، ج24، ص442؛ ذهبی، سیر أعلام‌النبلاء، ج12، ص402؛ همو، تاریخ‌الاسلام، ج19، ص249.

موضوع: 
نويسنده: