جمعه: 31/فرو/1403 (الجمعة: 10/شوال/1445)

روزه و سِیر زمان

نقش علم در ایمان

به گواهی دانشمندان بزرگ غرب و شرق، پیشرفت‎های علمی و صنعتی روزافزون ـ ‎كه حكایت از استعداد وسیع و توان اندیشه بشر دارد‎ ـ به‌هیچ‌وجه موجب سستی ایمان به خدای جهان و برنامه‎های آسمانی و هدایت‎های اخلاقی و اجتماعی پیامبران نمی‎شود؛ و اصولاً تا آنجا كه فكر دوربین بشر به كاوش‎های بزرگ علمی توفیق یافته و به كشف مجهولات بسیار نایل شده، هیچ رابطه‎ای میان ترقّی دانش و صنعت، و كاهش نیروی ایمان یافت نشده و پس از این هم رابطه‎ای پیدا نخواهد شد؛ بلكه هرچه بشر در ناحیه كشف قوای طبیعت و تسخیر زمین و آسمان قدم به ‌جلو بردارد، نیروی ایمان او استوارتر و احساس او به آن وجود بزرگ (خدا) ـ ‎كه تمام این نظامات جهان، از كهكشان‎ها تا ذرّه و اتم را برقرار كرده‎ ـ بیشتر می‎شود.

تاریخ سیر ادیان نشان می‎دهد كه به‌موازات ترقّی علم و دانش، ایمان واقعی بشر نیز همواره روبه‌تكامل بوده است.

 

تمام اقداماتی كه دانشمندان درزمینه كشف خواصّ پدیده‎های این عالم دارند و تمام دانش‎هایی كه در رشته‎های گوناگون این پدیده‎ها شب و روز دانشمندان را به بررسی و تحقیق وادار كرده ـ ‎از دانش پزشكی، گیاه‌شناسی، زیست‌شناسی، زمین‎شناسی، كیهان‎شناسی و...‎ ـ همه دلایل خداشناسی قرآن مجید و معارف دین اسلام را تأیید می‎كنند؛ و آنچه را در قرآن و احادیث اسلام درباره تمام موجودات به‌طورعام بیان شده، این دانش‎ها آن را به‌طور استقراء و بررسی در هر رشته، بیان می‎دارند.

قرآن می‎گوید: تمام عالم، تحت یك نظام دقیق قرار داد.

دانش‎های بشری نیز، از هریك از نظام‎ها و ارتباطی كه میان این پدیده‎های جهانی برقرار است، سخن می‎گویند.

به‌طور مثال: اگر نظام دقیق و ارتباط بین اجزای این جهان وجود نداشت، امكان موفقیّت بشر برای تسخیر ماه و كرات دیگر خردپسند نبود.

تمام دانش‎ها، روی نظم و ارتباط اجزای این جهان پیدا شده است؛ حتّی دانش پزشكی بر اساس نظام جسمی بدن انسان پیشرفت كرده و بیماری‎ها را علاج می‎كند.

این نظم همان است كه در قرآن مجید مكرّر از آن یاد شده است. دانش امروز امكان تسخیر كرات را عملی كرد. قرآن هم چهارده‌ قرن پیش تمام كرات و مخلوقات را صریحاً مسخّر انسان معرفی فرموده است.

 

اسلام، تمام افراد بشر را عضو یك جامعه و همه حیوانات و نباتات و جمادات را اعضای یك جامعه بزرگ‌تر و بالاخره تمام مخلوقات كوچك و بزرگ را باهم مرتبط و عضو جامعه بزرگ ممكنات ـ ‎كه یك اراده بر همه آنها حكم‌فرما، و یك نظام در همه آنها برقرار است‎ ـ می‎داند.

علوم امروز نیز همه این ارتباطات و هم‌بستگی‎ها را كشف می‎كنند.

ازنظر دانشمندان و علما، علم مؤیّد ایمان، و ایمان مشوّق علم است؛ ولی افرادی نادان كه از علوم و دانش‎های قدیم و جدید بی‎اطّلاع می‎باشند، گمان می‎كنند كه چون وسایل زندگی مادّی عوض شده، مسائل اخلاقی و معنوی و برهانی نیز عوض می‎شود؛ و چون مظاهر زندگی مادّی دستخوش تحوّل و تغییر است، همه‌چیز قابل‌تحوّل و تغییر می‎باشد و چون از ابتدا ایمان پابرجا و بااساس نداشته‎اند و از حدود تقلید جلوتر نرفته‎اند، نسبت به تعالیم اخلاقی و دستورات انبیا، بی‎اعتنا شده‎اند و گمان می‎كنند كه مثلاً چون بشر، اسب و... را كنار گذارده و از اتومبیل و هواپیما و... استفاده می‎كند، باید ایمان، امانت، صداقت، محبّت، عفاف، پاك‌دامنی و سایر تعالیم اخلاقی را كنار بگذارد.

این تفكّر نتیجه جهل ونادانی و بی‎اطّلاعی از حقایق دین و دعوت دین، و خلط و اشتباه بین امور روحانی، معنوی و اخلاقی و اجتماعی با امور صناعی است و با اندك توجّه، این اشتباه برطرف می‎شود؛ زیرا

 

اگر بین ضعف ایمان و پیشرفت صنعت و تغییر مظاهر زندگی مادّی رابطه‎ای بود و به‌موازات ترقّی و تحوّلات مادّی و صنعتی، ایمان ضعیف شده و در قوس نزولی حركت می‎كرد، قرن‎ها پیش از این، فاتحه ایمان خوانده شده و همه‌جا بی‎ایمانی، حاكمِ مطلق شده بود؛ چرا كه تمام مظاهر زندگی بشر از خانه، لباس، خوراك، كسب و تجارت، زراعت، آلات و ادوات، خواندن و نوشتن، كتاب و چاپ، نقل و انتقال، ریسندگی و بافندگی، همه به‌تدریج و در اثر پیشرفت صنعت و اختراع و كشف مجهولات، ساخته و تكمیل شده و هر روز، بشر قدمی به ‌جلو برداشته و در جهان علم و صنعت اطّلاعات تازه‎ای كسب كرده است. و درحالی‌كه این مظاهر زندگی از هزاران سال پیش تاكنون در حال‌ تغییر بوده و هست، ایمان و لوازم آن همواره ثابت و برقرار باقی مانده است؛ به‌طوری‌كه اگر یك مؤمن و یك موحّد حقیقی چندهزار سال پیش، مانند: ابراهیم خلیل‌(علیه‌السلام) ‎به این دنیای ما بازگردد، اصلاً و ابداً چیزی از ایمانش كاسته نمی‎شود و با همان ادلّه‎ای كه قرآن از آنها حكایت كرده، اكنون ‌هم مردم را به خدا راهنمایی می‎كند؛ و همان‌‌طور كه آن ‌روز بشرپرستی و شرك را محكوم می‎كرد، امروزهم بشرپرستی را كه به صُور دیگر رایج شده، محكوم می‎كند؛ زیرا هیچ فرق و تفاوتی پیدا نشده، جز ترقّی علم و افزایش اطّلاع بشر، كه آن‌هم مؤیّد ایمان و سبب نیاز بیشتر انسان به یك نظم دینی و وجدانی شده است.

 

موضوع: 
نويسنده: 
کليد واژه: