وسعت رزق حلال و اصل روزی حلال موضوعی است كه در شرع به آن اهمیّت بسیار داده شده و بخش مهمی از فقه مربوط به احكام حلال و حرام خوردنیها و نوشیدنیها و كسبهای حرام و مباح و اینگونه مسائل است.
در روایت است از حضرت امامباقر(علیهالسلام) كه رسول خدا(ص) فرمود:
طلب روزی حلال از عبادات مهمّه و موجب اجر بسیار است. حتّی در حدیثی از حضرت امامصادق(علیهالسلام) است كه:
]
و همچنین از حضرت امامصادق(علیهالسلام) است كه:
خوردن غذای حلال علاوه بر اینكه شرعاً مسئولیت ندارد در حسن نیّت و پاكی باطن انسان اثر وضعی دارد. چنانكه لقمه حرام نیز آثار سوء دارد.
یكی از اموری كه از آن انسان مورد سؤال قرار میگیرد مال است كه از كجا كسب كرده و در چه راهی صرف نموده است. چنانكه در حدیثی شیعه و اهلسنّت از رسول خدا(ص) روایت كردهاند كه فرمود:
و همچنین در حدیث است كه:
[1]. کلینی، الكافی، ج5، ص78، ح6؛ طوسی، تهذیبالاحکام، ج6، ص324. «عبادت هفتاد جزء دارد که برترین آنها طلب روزی حلال است».
[2]. کلینی، الكافی، ج5، ص88، ح1؛ ابنفهد حلی، عدةالداعی، ص72؛ مجلسی، بحارالانوار، ج93، ص324؛ ج 100، ص13. «کسیکه برای روزی حلال عیالات خودش تلاش میکند مانند مجاهد در راه خداست».
[3]. کلینی، الكافی، ج5، ص113، ح1. «خداوند بزرگ صاحب حرفة (پیشهور) درستکار و امین را دوست میدارد».
[4]. طبرانی، المعجمالکبیر، ج11، ص84؛ مغربی، شرحالاخبار، ج2، ص508؛ ابنمردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابیطالب(علیهالسلام)، ص364؛ ابنبطریق، عمدة عیون صحاحالاخبار، ص58؛ هیثمی، مجمعالزوائد، ج10، ص346.
طبرانی كه یكی از بزرگترین محدّثین اهلسنّت در قرن سوم و چهارم است از ابیالطفیل محامی و از ابیبرزه كه او نیز از مشاهیر اصحاب پیغمبر(ص) است، روایت نموده است كه پیغمبر(ص) فرمود:
«لَا یَزُولُ قَدَمَا عَبْدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّى یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعَةٍ: عَنْ جَسَدِهِ فِیمَا أَبْلَاهُ وَعُمْرِهِ فِیمَ أَفْنَاهُ وَمَالِهِ مِنْ أَیْنَ اكْتَسَبَهُ وَفِیمَا أَنْفَقَهُ وَعَنْ حُبِّ أَهْلِ الْبَیْتِ». فَقیلَ: یا رَسُولَ اللهِ فَمَا عَلامَةُ حُبِّكُمْ؟ فَضَرَبَ بِیَدِهِ عَلی مِنْكَبِ عَلِیٍّ(علیهالسلام)». طبرانی، المعجمالاوسط، ج2، ص348.
«قدمهای بنده از مكان خود برداشته نخواهد شد تا از چهار چیز از او سؤال شود از جسدش كه در چه آن را كهنه و فرسوده كرده و از عمرش كه در چه آن را فانی نموده و از مالش كه از كجا آن را كسب كرده و در چه صرف نموده است و از دوستی اهلبیت(ع)». گفته شد: یا رسولالله علامت دوستی شما چیست؟ پیغمبر(ص) دست بر شانه علی(علیهالسلام) زد (یعنی دوستی این).
و شریف سمهودی یكی دیگر از علمای بزرگ اهلسنّت در كتاب جواهرالعقدین در قسم دوم آن که مشحون به فضائل اهلبیت(ع) است این حدیث را به این لفظ در دو مورد از ابیبرزه روایت كرده است:
قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ(ص) وَنَحْنُ جُلُوسٌ ذَاتَ یَوْمٍ: «وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَا تَزُولُ قَدَمٌ عَلَی قَدَمٍ یَوْمَ الْقِیامَةِ حَتَّی یَسْأَلَ اللُه عَزَّ وَجَلَّ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ عُمْرِهِ فیِما أَفْنَاهُ، وَعَنْ جَسَدِهِ فِیمَا أَبْلَاهُ، وَعَنْ مَالِهِ مِمَّا كَسَبَهُ وَفِیما أَنْفَقَهُ، وَعَنْ حُبِّنا أَهْلَ الْبَیْتِ». فَقَالَ لَهُ عُمَرُ: یَا نَبِیَّ اللهِ مَا آیَةُ حُبِّكُمْ فَوَضَعَ یَدَهُ عَلَی رَأْسِ عَلِیٍّ وَهُوَ جَالِسٌ إِلی جَانِبِهِ وَقَالَ: «آیَةُ حُبِّی حُبُّ هَذَا مِنْ بَعْدِی». سمهودی، جواهرالعقدین، ج2، ص225 – 226.
[5]. ابنفهد حلی، عدةالداعی، ص 128. «ترک لقمة حرام نزد خدا محبوبتر از دوهزار رکعت نماز مستحبی است».