سه شنبه: 29/اسف/1402 (الثلاثاء: 9/رمضان/1445)

دعا و تضرّع به درگاه الهی رمز برتری پیامبران و امامان(علیهم‌السلام)

شخص اول ممكنات، حضرت خاتم‌الانبیا(ص) و اهل‌بیت آن حضرت - صلوات الله علیهم اجمعین - در این احساس فقر و نیاز به خدای بی‌نیاز بالاترین درجات را حائز بودند و رمز اشرفیّت و برتری آنها بر همه حتّی ملائكه مقرّب همین درك و احساس است. الذّ لذائذ برای آن بزرگواران جلوس بر بساط عبودیّت و اظهار فقر به درگاه الهی وعرض نیایش و نیاز و طلب حاجات و دعا است كه حضوری برای انسان بالاتر از آن نیست بلكه حضور و لقا و اتصال به عالم غیب و غیبِ عالم، همه همین و در همین است و مقامات و درجات معنوی و اصطفا و اجتبا به این حاصل می‌شود. از آیة شریفه‌ای كه تلاوت شد این معنای بالا و بلند استفاده می‌شود كه دعا و درخواست و طلب حاجت عین عبادت و عبودیّت و پرستش است و ترك دعا و نیایش، استكبار از پرستش و عبادت و هاویة سقوط است و چنان‌كه در حدیث شریف است:

«الدُّعَاءُ مُخُّ‌ الْعِبَادَةِ»[1]

خواندن خدا و «یا الله» و «یا رزاق» و «یا شافی» و «یا غفّار» و ... گفتن اصل نیایش و مغز پرستش است. این حال توجّه به خدا چنان‌كه در قرآن مجید به آن اشاره شده است در حال بروز حوادث و نزول بلیّات و شدائد كه انسان از همه وسایل نجات ناامید می‌شود و برای كسانی كه غافل از این معانی هستند نیز حاصل می‌شود.

 

قَالَ اللهُ تَعَالَی: ﴿وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاء عَرِیضٍ﴾[2]

این معنا را برحسب روایت، حضرت كشّاف حقائق، امام‌صادق‌(علیه‌السلام) در جواب شخصی كه از آن حضرت دربارة خدا سؤال نمود بیان فرمودند:

«هَلْ رَكِبْتَ سَفِینَةً قَطُّ؟».

«آیا تاكنون سوار كشتی شده‌ای»؟

ـ سائل: بلی سوار شده‌ام.

ـ امام(علیه‌السلام)‌: «آیا اتفاق افتاده است كه كشتی‌ای كه بر آن سوار بودی شكسته شده باشد و هیچ وسیلة ظاهری برای نجات تو نباشد و در معرض خطر قطعی گرفتار باشی؟».

ـ سائل: اتفاق افتاده است.

ـ امام(علیه‌السلام): «آیا در این حال هولناك، خطرناك دل تو متوجّه شده است كه كسی هست كه قادر بر نجات از این خطر و هلاكت باشد؟».

ـ سائل: بلی همین‌گونه شده است.

امام(علیه‌السلام): «آن‌كس، خداوند متعال است كه توانا بر نجات‌دادن است هنگامی كه نجات‌دهنده‌ای نیست و فریادرس است هنگامی كه فریادرسی نیست».

 

خداوندی كه بی‌قرین و عدیل است
اگر از شبهه دل را پاک سازی
اگر افتی به دام ابتلایی
ندارد چون خرد در او تأمل
 

 

وجود او نه محتاج دلیل است
در اثباتش ز برهان بی‌نیازی
به جز او از كه می‌خواهی رهایی؟
چرا افتی پی دور و تسلسل؟
 

 
 

[1]. راوندی، الدعوات، ص18؛ دیلمی، ارشاد‌القلوب، ج1، ص148؛ مجلسی، بحارالانوار، ج90، ص300. «دعا مغز عبادت است».

[2]. فصلت، 51. «و هرگاه به انسان (غافل و بی‌خبر) نعمت دهیم، روی می‌گرداند و با حال تکبّر از حق دور می‌شود؛ و هرگاه مختصر ناراحتی به او رسد، تقاضای فراوان و مستمر (برای برطرف‌شدن) آن دارد».

موضوع: 
نويسنده: