فرق ایمان به غیب در عصر غیبت با اعصار دیگر این است كه مؤمنین تخلیص و تمحیص میشوند؛ امتحانات شدید برایشان جلو میآید كه بسیاری در این امتحانات ساقط میشوند. زنها، مردها، جوانها و حكّام و مسئولین حتّی علما همه امتحانات خاص دارند.
از جهت ظهور بدعتها، از جهت اصرار بر ملاهی و مناهی و ترویج منكرات و ترك امر به معروف، و نفی سنّتها مسائلی پیش میآید كه فتنه و فساد و اعراض از حقّ ظاهر و بلكه مورد افتخار و اعطای جوائز میشود؛ اموری كه بعضی مظاهر آنها در معرض دید همگان است، و جز كسانی كه «إِمْتَحَنَ اللهُ تَعَالَی قُلُوبَهُمْ بِالْإِیمَانِ» كسی باقی نمیماند.
لقمه و مال حلال اگر نایاب نباشد كمیاب میشود. قوانین و سنّتهای اسلامی حتّی به اسم اسلام متروك میگردد، و خلاصه برطبق این روایت كه از حضرت امیرالمؤمنین(علیهالسلام) است:
اسلام دگرگون میشود، یعنی واژگون میگردد چنانكه ظرف به آنچه در آن است واژگون میشود.
[1]. نهجالبلاغه، خطبه 103 (ج1، ص198)؛ دیلمی، ارشادالقلوب، ج1، ص35. «ای مردم زمانی برای شما فرا خواهد رسید که اسلام واژگون میشود همانگونه که ظرف به آنچه در آن است واژگون میشود».