وقتی یك روایت را بدون اطلاع از فضا و محیط صدور روایت بررسی كنیم، به معنای ظاهری كه از لفظ استفاده می‌شود آگاه می‌شویم، ولی وقتی محیط صدور روایت و نظریات علمی مطرح‌شده در آن فضا را بدانیم، چه بسا قرینه حالیه‌ای، فهم ما را از روایت عوض كند یا توسعه دهد؛ مثلاً من در این مجلس، باتوجه‌به یك جریانی كه در اینجا پیش آمده است، حرفی می‌زنم. شما كه در مجلس هستید، می‌دانید حرف من،
ناظر بر چه جریانی است؛ ولی وقتی همین حرف را، مجرد از جریان، در بیرون بگویید، چه‌بسا افراد، معنای دیگری از آن بفهمند. بنابراین مجتهد نباید غافل از اقوال و انظار محیط صدور روایت باشد.
البته این جهت در همه اخبار محتمل نیست، ولی چون فی‌الجمله علم اجمالی به آن است، در هر كجا محتمل باشد باید از این قرینه فحص نمود.