جمعه: 1403/01/10
نسخه مناسب چاپSend by email
پایگاه ارزنده «زن» در اسلام
نوشتاری از مرجع عالیقدر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی در مقام زن، بمناسبت میلاد مسعود حضرت زهرا علیهاالسلام

مطالعه سوابق معامله مکتب‌ها و جماعات و اقوام در رعایت کرامت انسانی بانوان، نشان می‌دهد که همواره نگاه به زنان، ظلم‌آمیز و به نظر حقارت بوده است؛ دوران‌هایی که زن را یا انسان نمی‌دانستند، و یا برزخ بین انسان و حیوان می‌شمردند و وجود دختر را ننگ و عار می‌دانستند و دختران را با کمال قساوت و سنگدلی زنده به‌گور می‌کردند.

این اوضاع ناهنجار برای این بود که قوانین صحیح و هدایت‌های اخلاقی و دینی وجود نداشت، و بر مردها هم - که از لحاظ فیزیکی قوی‌تر بودند- نظامات اخلاقی و وجدانی و معنوی، حکومت نداشت.

در این اوضاع آشفته، اسلام بود که به فریاد بانوان رسید؛ اسلام بود که با آن اعلام‌های صریح، زنان را در کنار مردان قرار داد، و با اعلام‌هایی، مثل «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ»، و«یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثَى»،  و یا  «إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ.الآیة»، نظامات عام و جامع و صحیح را در روابط زن و مرد اعلام نمود و تا آنجا جلو رفت که برای زن‌ها نسبت به مردها، احترامات خاص و ملاحظات ویژه برقرار کرد و امنیت این جنس لطیف را - که مورد طمع جنس مقابل و هجوم آن است- تأمین نمود، و مردان را به احترام به کرامت زنان مكلّف کرد تا آنجا که به حسن مصاحبت با مادر نسبت به پدر تأکید بیشتر نمود.

آری، اسلام این چنین زن را با مرد در میدان كسب فضائل و شخصیت متعالی انسانی و اسلامی در صف واحد قرار داد و به او میدان داد كه تا هر كجا می‌تواند در این میدان از مردها پیشی بگیرد و گوی سبقت را برباید.

اسلام، قواعد زننده و عاداتی را كه مخالف شئون و حقوق یا ستم بر او بود با صراحت و شجاعت لغو كرد و انقلاب اسلام زن را آزاد كرد و از كارهای سنگین و منافی با حیثیت زن، مثل رزم و جهاد و... معاف نمود.

بینش مردم غالباً تابع محیط و زمان است و مسائل زندگی زن در گذشته و حال آنچه در ماوراء تعالیم اسلام تغییر و تحول یافته و به صورت‌های گوناگون درآمده به شخصیت او ضربه وارد كرده و خودش نیز به علل تربیتی و جنسی و اقتصادی با این روش‌ها همراهی كرده است؛ اما بینش اسلام نسبت به زن (مانند مرد) یك بینش انسانی و واقعی است و از حیطه عادات و زمان و محیط و قید تقالید آزاد است.

تا قبل از ظهور اسلام، موضع زن به طور شایسته شناخته نبود، و درباره او آراء و عقایدی اظهار می‌شد كه چیزی كه در آن مورد نظر نبود، شأن انسانی و شخصیت ارزنده زن بود.

پس از انقلاب عظیم اسلام كه در سراسر جهان اثر گذارد، به زودی موضع زن تغییر كرد و قدر و احترام خاص یافت، و پایگاه ارزنده‌اش در اجتماع معلوم شد؛ استقلالش، شخصیتش، حقوقش، اختیاراتش، تكالیفش، مسئولیت‌هایش، همه روشن گردید، و از رسالت زن در اجتماع و سهم او در ترقّی و تكامل جامعه تجلیل شایان به عمل آمد.

اسلام نه با مردها قوم و خویشی داشته و نه با زن ها، بلکه راه صحیح را برای هر دو بیان فرموده است كه هر دو به مقامات و كمالات عالی علی السواء برسند، خیلی از زن ها هستند كه در حیات طیبه از خیلی مردها جلوتر هستند و بیشتر به این حیات طیبه رسیده‎اند.

یکی از افتخارات مسلمین این است که در کنار علما و رجال بزرگ دینی بانوان شاخصی قرار گرفته اند که نمونه بارز آن حضرت زهرا سلام الله علیها است که در کنار امام علی علیه السلام در مسیر تقرّب به درگاه خداوند قرار گرفت.

وجود زن هایی مانند حضرت زهرا سلام الله علیها در تاریخ ما نشان دهنده‌ این است که در جوامع اسلامی زن ها دارای جایگاه و احترام ویژه می باشند که باید الگوی زنان عصر حاضر قرار گیرند.

این امتیازات و راهنمائی‎هائی كه در قرآن مجید برای زن ها آمده است، اگر به آن عمل كنند سعادت دنیا و آخرتشان فراهم می‎شود، قرآن می‎گوید: وَإِذَا سَأَلُْتمُوهُنَّ مَتَاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِن وَرَاءِ حِجَاب.

باید قدر این کرامت اسلامی را دانست و بانوان مسلمان، به این امتیازاتی که اسلام برای آنان قائل شده است افتخار نمایند. یکی از نقاط ضعفی که این کرامت را تهدید می‌نماید و به‌طور کلی عفاف و پاکدامنی جامعه تهدید می‌کند، اختلاط دو جنس به صورت‌های غیر مصون و معرض فساد و خلاف عفاف و حجاب و نگاه و نظر است که فرمودند: النَّظَرُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ الشَّیطَانِ و سخن‌گفتن مرد بیگانه با زن بیگانه است که اگر بیش از ضرورت متعارف باشد خطرناک می‌شود، تا حدی که زنان از سخن‌گفتن با نامحرم با نرمش و خاطره‌انگیز  نهی شده‌اند: لاَ تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ؛ که مرد بیمار شهوت به هوس و هوا نیفتد؛ و هم‌چنین خلوت مرد با زن بیگانه را ممنوع فرموده‌اند که سوم آنها شیطان و تهییج و تکان‌دهنده غریزه است؛ غریزه‌ای که در برابر آن عابدان پارسا می‌توانند مقاومت کنند. اینها برنامه‌هایی است که متأسفانه در جامعه ها در اثر غرب‌گرایی متداول شده است.

تشویق بانوان به خانه‌داری و تعظیم قدر بانوان خانه‌‌دار و ثواب‌های بسیاری که برای زنان باردار هنگام بارداری و شیرخواری کودک و پرورش کودکان و امور دیگر است، همه در مسیر حفظ و حراست از کرامت زن و دفع مردان بد نهاد مقهور شهوات از تعرّض به حریم عفت آنان است.

این اشتباه بزرگی است که زن خانه‌دار را کسی بی‌کار بداند. پاکی و پاکدامنی و عفت و حجاب و پارسایی، فضیلتی است که زن اگر به خدشه‌دار شدن آن در برابر ملک دنیا راضی شود، مغبون و زیانکار است.

در بسیاری از برنامه‌ها و تعالیم دینی، حفظ شخصیت زن و کرامت او در برابر مردان رعایت شده است، حتی در مراسم عبادات؛ در نماز، در حج، در معاف‌بودن زنان از جهاد و بعض تکالیف دیگر، این حشمت زن منظور است.

در مجموع، جایگاه زن در اسلام جایگاهی رفیع و با قداست و احترام خاص است. در همه ارزش‌ها - که رأس و اساس آنها، ایمان و ثواب عبادات و طاعات و مقامات و درجات حقیقی است- زن از مرد کمتر نیست و در میدان مسابقه فردی، بسا زن‌ها که بر بیشتر مردها برتری می‌یابند و در این میدان، باعث ترقّی و تقرّب به خدا، ابراهیم‌وار و اسماعیل‌سان تسلیم امر خدا بودن و احکام خدا را از دل قبول‌داشتن است.

مسائل مربوط به زن و روابط زن و مرد و مواضع و جایگاه آنها در اسلام، به دقیق‌ترین وجه - که عالی‌تر از آن متصوّر نیست- مطرح است.

باید کسانی که در علوم مختلف تخصص دارند، هر کدام این جایگاه‌ها را شناسایی کنند تا ببینند که اسلام در این مسائل، اعجاز کرده است که هر کسی با نظر حکیمانه مطالعه کند، همین بخش از تعالیم اسلام، او را به ایمان می‌رساند.

متأسفانه بعض نظرها در این مسائل، آلوده به شهوات و بازی‌گرفتن مقام زن است که اسلام نسبت به آن بسیار حساس است، و آن را معرض هلاک زن و مرد می‌داند، و چنان این رشته شهوترانی را خطرناک می‌بیند که هزار سال حبس اخروی را مجازات یک شوخی مرد بیگانه با زن نامحرم می‌داند: مَنْ  فَاكَهَ  امْرَأَةً لَایَمْلِكُهَا حَبَسَهُ اللهُ بِكُلِّ كَلِمَةٍ كَلَّمَهَا أَلْفَ عَامٍ.

باید مقام واقعی زن در اسلام، تبیین شود و از نظرپردازی های آلوده به شهوت و متمایل به فرهنگ بی بند و باری غربی خودداری کرد.

باید مقام واقعی زن را در رفتار و گفتار حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا علیهاالسلام جستجو کرد و آن را – که تنها راه سعادت دنیوی و اخروی بانوان است- به جهانیان معرفی نمود.

چهارشنبه / 19 فروردين / 1394