مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله الوارف، از جمله مراجع عظام تقلید و فقهای نامداری است كه سال‌هاست فضلاء و بزرگانِ از اهل مطالعه و تحقیق از تألیفات و نوشتارهای علمی ایشان استفاده می‌كنند.
ایشان با تألیف بیش از 100 عنوان كتاب علمی، كه مشتمل بر كتاب‌هایی مانند «منتخب الأثر فی الامام الثانی عشر» - كه نزد همه محققان و دانش‌پژوهان، معروف و شناخته‌شده است- قلم خویش را وقف خدمت به مكتب اهل بیت علیهم السلام و ترویج معارف دین عزیز اسلام نموده است.
یكی از تألیفات ارزشمند ایشان، كتاب معارف دین است كه در قالب پرسش و پاسخ به تبیین معارف و هدایت‌های اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام پرداخته است.
دو جلد از این اثر گرانقدر، در سال‌های اخیر به زیور طبع آراسته شده است، و هم‌اكنون جلد سوم آن در 448 صفحه و 14 فصل و پاسخ به 367 سؤال، با قلم روان و شیوای این مرجع عالیقدر منتشر شده است.
آنچه در ذیل می‌آید گزارش كوتاهی از فصول و مطالب این اثر نفیس است؛ باشد كه اهل تحقیق و دوستداران علم و معرفت با خوشه‌چینی از مطالب ارزشمند این كتاب، بر بینش و معرفت دینی خود افزوده، و در جهت رضایت قطب عالم امكان حضرت بقیة الله الاعظم گام بردارند:
كتاب معارف دین جلد سوم در 14 فصل نگارش یافته است:
فصل اول: خداشناسی
مؤلف محترم در این فصل با قلم روان خود، به پرسش‌هایی پیرامون براهین اثبات خداوند و توحید، اسماء و صفات الهی، هدف خلقت و آفرینش، و كمال توحید و بندگی پاسخ داده‌اند.
این فصل كه مملوّ از معارف توحید و خداشناسی است، مشتمل بر آیات و روایات و اشعاری است كه همه و همه معرفت‌بخش و راهنمایی است به سوی عرفان حقیقی. از نكات جالب این فصل، پاسخ‌های طولانی و بینش‌‌بخش معظم له به سؤال‌هایی پیرامون اثبات خداوند است كه هم از نظر محتوا بسیار پربار، و هم از نظر كمّیت در بعض سؤالات به حدود هیجده صفحه می‌رسد.
فصل دوم: عدل الهی
نویسنده گرانقدر در فصل دوم این كتاب، با بیان پاسخ‌هایی به ادلّه اثبات عدل الهی و نیز مسأله جبر و اختیار در مكتب اهل بیت علیهم السلام اشاره كرده است. مسأله شرور كه یكی از مطالب مهمّ است، در این فصل مورد بحث قرار گرفته است.
فصل سوم: نبوّت
در این بخش، برخی سؤالات پیرامون پیامبران اولوالعزم و غیر اولوالعزم، مانند علت عدّم ارسال رسل در بعض اقوام، تفسیر آیات موهم سهو النبی، و فلسفه تعدد زوجات پیامبر و موضوعات مختلف دیگر پاسخ داده شده است.
فصل چهارم: امامت و مهدویت
در قسمت امامت این فصل، مؤلف محترم، به برخی سؤالات پیرامون علم و عصمت امام، بحث توسل و رابطه آن با توحید، و برخی از فضائل اهل بیت علیهم السلام پاسخ فرموده‌اند. در قسمت آخر این فصل كه با عنوان معارف مهدوی آمده است در چند بخش (معرفت امام، از ظهور تا غیبت، دوران غیبت و انتظار، عصر ظهور، پاسخ به شبهات در زمینه مهدویت و اماكن منتسب به آن حضرت مانند جمكران) به بسیاری از سؤالات مورد نیاز و مطرح در زمینه مهدویّت پاسخ داده شده است كه می‌تواند منبعی مهمّ برای محققان در این زمینه باشد.
فصل پنجم: جهان پس از مرگ
در بخشهای مختلف این فصل، به بحث از اثبات معاد، حوادث از مرگ تا قیامت و نیز مباحثی درباره روز قیامت، مانند معاد جسمانی و روحانی و نیز موضوعاتی، مانند كیفیت حسابرسی كودكان در قیامت پرداخته شده است.
فصل ششم: معارف قرآنی
معظم له در فصل معارف قرآنی، در قالب پرسش و پاسخ به مباحث مهمّی از جمله آیات الاحكام، نبوت و انبیا در قرآن، ولایت در قرآن، فنون قرآن و آداب آن، تفسیر و ترجمه، گردآوری و وثاقت قرآن، و در پایان هم در بخشی به تفسیر برخی از آیات قرآن پرداختهاند.
فصل هفتم: معارف روایی
معارف روایی، عنوان هفتمین فصل این كتاب است كه به مباحثی همچون سندیت برخی كتب روایی، سندیت بعضی از روایات و نیز تفسیر برخی روایات اختصاص دارد كه از بخشهای خواندنی و معرفت‌آموز این كتاب محسوب می‌شود.
فصل هشتم: ادعیه و زیارات
حضرت آیت الله العظمی صافی در فصل هشتم كتاب معارف دین جلد سوم، به بیان كلّیاتی در مورد ادعیه و زیارات، و نیز بحث از وثاقت برخی ادعیه و علّت عدم اجابت دعا و ... پرداختهاند.
فصل نهم: مسائل اجتماعی اسلام
این فصل از فصول زیبا و نغز این كتاب است كه به بیان مباحث اجتماعی اسلام از جمله علم، هنر، ورزش، جامعه، رسانه و سیاست در منظر اسلام پرداخته است.
نظر مكتب تربیتی اسلام پیرامون ورزش و بهترین نوع آن، فرهنگ اسلام در ارتباط بین زن و مرد، كنترل جمعیت از نظر اسلام، استفاده از فضای مجازی در برابر تهاجمات فرهنگی، سیاست از نظر اسلام و چندین مبحث جذاب دیگر، از مطالبی است كه در این فصل آمده است.
فصل دهم: تربیت دینی
معظم له در این فصل در جواب نامه‌هایی كه از نقاط مختلف داخل و خارج كشور به ایشان رسیده است در بخشهای مختلفی، مانند خانواده و ازدواج، بانوان، نصایح، ریاضت‌های مشروع، بیماری‌های روحی و گناهان، افكار و وساوس، مطالب ارزنده و والایی ارائه داده‌اند كه مورد استفاده اقشار مختلف می‌باشد.
فصل یازدهم: فلسفه احكام
این فصل كه شاید یكی از پرخواننده‌ترین فصول این كتاب باشد به مباحث مهمی همچون فلسفه تقلید، فلسفه برخی اعمال نماز، روزه، فلسفه خمس، فلسفه برخی ادعیه، فلسفه بعض امور در ازدواج و طلاق، فلسفه دیه، حدود، حج، پوشش و حجاب، و فعالیت اجتماعی بانوان اختصاص دارد.
فصل دوازدهم: ادیان، مذاهب و فرق
فرقه‌شناسی یكی از توصیه‌های همیشگی این مرجع عالیقدر به حوزه‌های علمیه و كسانی است كه می‌خواهند از حدود و ثغور مكتب اهل بیت علیهم السلام دفاع نمایند. این فصل كه با بحث مهمّ اسلام و پلورالیسم شروع شده است، در ادامه با جواب به سؤالاتی پیرامون تصوف و عرفان، ردّ نسبت تصوف به برخی علمای شیعه، بررسی شخصیت معروف كرخی، وهابیت، بهاییت و بسیاری دیگر از فرقه‌ها، خواننده را با مطالب بسیار مهمّ و لازمی روبرو می‌سازد.
فصل سیزدهم: تاریخ
نویسنده محترم در این فصل، به بیان برخی از نكات تاریخی، مانند حضور همسران پیامبر در بعضی غزوات، شخصیت عایشه، شورش علیه عثمان، و وجود رقیه دختر امام حسین علیهما السلام و ... پرداخته است.
فصل چهاردهم: رؤیا، علوم غریبه، سحر و جادو
آخرین فصل این كتاب، با مقدمه‌ای از معظم له در زمینه سحر، جادو و چشم‌نظر و آثار آن آغاز می‌شود.
حضرت آیت‌الله العظمی صافی در ادامه این فصل، با پاسخ به سؤالاتی پیرامون علم پیشگویی، تعبیر خواب از نظر اسلام، هیپنوتیزم، چشم زخم، راه‌های امان از جن، سحر و جادو و ابطال آن، و مراجعه به دعانویس و ... مباحث این كتاب را به پایان رسانده‌اند.
علاقمندان به تهیه آثار حضرت آیت الله العظمی صافی( بخصوص كتاب جدیدالتألیف معارف دین3 ) میتوانند از غرفه آثار معظم له در نمایشگاه بین‌المللی كتاب، سالن ناشران عمومی، راهروی 27 مراجعه نمایند.
دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله العالی
