مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله العالی در جلسه درس خارج فقه با اشاره به اینكه تحصیلات حوزوی، تعطیلبردار نیست فرمودند: جهلزدایی مقتضای فطرت بشر است، و تعطیلی جهلزدایی خلاف این فطرت است.
بخشی از بیانات معظّم له به شرح ذیل است:
بسم الله الرحمن الرحیم. قال رسول الله صلی الله علیه وآله:
«أطلُبوا العِلمَ مِنَ المَهدِ الی اللَّحدِ» (1)
بدترین عیبی كه بشر دارد جهل است، و هر چه این جهل كم شود، عیب انسان كمتر میشود. این جهلزدایی هم تعطیلی ندارد، چرا كه تعطیلی جهلزدایی خلاف فطرت بشر است.
همیشه باید در مسیر تحصیل علم باشیم، چرا كه اگر به معنایی تحصیل علم، واجب كفایی است ولی نسبت به كسانی كه وارد این حوزه میشوند مثل واجب عینی است، خصوصاً آنهایی كه میبینند میتوانند، و پیشرفت میكنند.
بعضی اوقات برای بنده كتابهایی میآورند و با اینكه نمیتوانم همه را بخوانم ولی كنار میگذارم به امید اینكه بتوانم روزی آنها را بخوانم و مطلب تازهای فرابگیرم. باید انسان طبق حدیث شریفی كه خواندم، همیشه در مقام این باشد كه علم و معرفتش را زیاد كند.
به همین جهت است كه ما تعطیلی نداریم، خصوصاً در این شرایط و اوضاع، و با این وظایف بزرگی كه به عهده علما و كسانی كه ملبّس به این لباس هستند میباشد.
شما این همه شبهات، و فِرَق مختلفی كه تبلیغ میكنند را ملاحظه كنید. باید همه اینها را جواب داد. باید جلوی این ضلالتها و اضلالها ایستاد و مردم را حفظ كرد.
روایات در فضیلت علمایی كه در آخر الزمان دین مردم را حفظ میكنند بسیار زیاد است، مثلاً داریم كه اگر چنین علمایی نباشند تا دین مردم را حفظ كنند، و به شبهات پاسخ دهند، همه مردم از دین خداوند خارج میشوند.
ما در چنین شرایطی هستیم، و علی الدّوام هم اینگونه است. اینطور نیست كه بگوییم سه چهار ساعت صبح، و سه چهار ساعت بعدازظهر، بلكه باید علی الدوام در مقام تحصیل علم و جهلزدایی باشیم.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم به ابوذر می فرماید: «الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُّ إِلَى اللهِ مِنْ قِیَامِ أَلْفِ لَیْلَةٍ یُصَلَّى فِی كُلِّ لَیْلَةٍ أَلْفُ رَكْعَةٍ وَ الْجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ الْعِلْمِ أَحَبُّ إِلَى الله مِنْ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ كُلِّه» (2)؛ یك ساعت علمآموزی و نشستن در مجلس علم نزد خداوند متعال دوستداشتنیتر است از قیام هزار شب كه در هر شب هزار ركعت نماز خوانده شود، و نیز از هزار غزوة و جهاد فی سبیل الله، آن هم غزوههایی كه در ركاب خود حضرت رسول باشد، و همچنین از قرائت تمام قرآن. كه اباذر در اینجا پرسید: ای رسول خدا! از تمام قرآن؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «مِنْ قِرَاءَةِ الْقُرْآنِ كُلِّهِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ مَرَّة» بله، ثوابش بیشتر از خواندن تمام قرآن دوازده هزار مرتبه است.
همین قرآنی كه میفرماید «یُكْتَبُ لَهُ بِقِرَاءَةِ كُلِّ آیَةٍ ثَوَابُ مِائَةِ شَهِیدٍ وَ یُعْطَى بِكُلِّ سُورَةٍ ثَوَابَ نَبِیٍّ مُرْسَل» (3) با این همه ثواب، یك ساعت نشستن در مجلس علم ثوابش از اینها بیشتر است.
و علّت آن را هم اینگونه بیان میدارند كه «عَلَیْكُمْ بِمُذَاكَرَةِ الْعِلْمِ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَعْرِفُونَ الْحَلَالَ مِنَ الْحَرَام» شما با علمآموزی، حلال و حرام خدا را میشناسید و به آن عمل میكنید، و آن را برای دیگران بیان میكنید.
این افتخار بزرگی برای آنهایی است كه درس میخوانند، و برای خدمت به اسلام و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تحصیل علم میكنند.
در اوضاع آخر الزمان، حفظ دین بسیار سخت میشود كه میفرماید: «إِنَ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَةً الْمُتَمَسِّكُ فِیهَا بِدِینِهِ كَالْخَارِطِ لِلْقَتَاد» (4)؛ غیبتی برای صاحب این امر است كه از سختی اگر كسی بخواهد به دین خودش تمسّك داشته باشد و دین خودش را نگه دارد، مثل این است كه آن درختهایی كه خار درشت و بزرگ دارد بخواهد با دست خارزدایی كند. ببینید دینداری چقدر مشكل است.
الان دنیا بین دو قطب قرار گرفته است؛ یكی همین قطبی كه میگویند به اصطلاح جامعه مدنی كه در اصل جامعه مدنی هم نیست، و دیگری قطب انبیاء و ایمان به عالم غیب و قرآن مجید و وحی. بسیاری در اروپا و آمریكا میگویند كه باید تشكیلات مدنی باشد، و برنامههایی كه انبیاء برای مردم معین كردهاند را قبول ندارند.
اینها الآن در مقابل هم قرار گرفته است و با اینكه الحمدلله در بین مسلمانها عمل به برنامههای اسلامی و تعبد به آن فراوان است ولی متأسفانه بعضی چیزها، مثل ملاهی و مناهی و موسیقی زیاد شده است كه حتی در قم هم متأسفانه مركز تعلیم موسیقی است، و در كل میتوان گفت كه سیر دنیا به طرف همان جامعه مدنی بدون اخلاق و معنویت است.
وظیفه مسلمانان در این اوضاع، ایستادگی در مقابل آنها و التزام به احكام الهی است، نباید طوری شود كه طبق خبر كه فرمودند: «السُّنَّةُ فِیهِمْ بِدْعَةٌ وَ الْبِدْعَةُ فِیهِمْ سُنَّة» (5) معروف، منكر، و منكر معروف شود.
تكلیف و وظیفه علماء در اینباره بسیار سنگین و مهمّ است. متأسفانه برخی از مبلغین و خطباء جمعه بسیاری از مطالب را نمیگویند. اگر همه در منبرها بگویند كه مثلاً فلان كار درست نیست، نباید اهل معاصی را تشویق كرد و به آنها از بیت المال جایزه داد، و یا در شهر قم نباید این وضعیت باشد، كم كم این معصیتها از بین میرود.
به هر صورت جامعه روحانیت كه خود را وابسته به آقا ولیعصر عجل الله تعالی فرجه الشریف معرفی میكند باید بداند كه انتظارات ایشان از آنها زیاد است، و باید این انتظارات را برآورده كنند.
الان اختلاط زن و مرد روز به روز بیشتر میشود، و توقف هم نمیكند. در همه جا حتی تلویزیون هم نشان میدهند. غیرت اسلامی كجا رفته است، حیا كجا رفته است؟ حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «إن سعداً لغیور و انا أغیر منه» (6). مسلمان باید غیرت داشته باشد. زنها را باید حفظ كرد و به اسم ورزش نباید آنها را به مراكزی كه معرض فساد است آورد. اینها مهالك است، یعنی محلّ سقوط است حتی كار به جایی رسیده كه كسانی كه این كارها را میكنند مورد تشویق هم قرار میگیرند.
اگر در مقابل این منكرات چیزی نگوییم روز قیامت مسئولیم و مؤاخذه میشویم كه چرا نگفتی و ساكت شدی؟ همین كه انسان بگوید كه فلان چیز حرام است و گناه میباشد، ثواب زیادی دارد.
این روزها مردم به وسیله نامه و تلفن بسیار زیاد با ما تماس میگیرند و میگویند: امید ما مراجع و روحانیت است.
وضع بد اخلاقی و بیعفتی و بدحجابی، مردم متدین را ناراحت كرده است. گرانی و اقتصاد ناسالم مردم را آزار میدهد، شما مراجع به مسئولان تذكّر دهید. مردم ما انسانهای شریف و وفادار به اسلام و آرمانهای ارزشی انقلاب هستند. قدر این مردم را بدانید و برای رضای خداوند به داد آنها برسید.
به هر حال امیدوارم كه خداوند متعال بر توفیقات همه بیفزاید، و ما را به مسئولیتهایی كه داریم و تقصیر و سكوت میكنیم مؤاخذه نكند. روحانی باید همیشه خیرخواه مردم باشد و انشاء الله بتوانیم در این خدمتگزاری و منصبی كه خود را نوكر امام زمان علیه السلام معرّفی كردیم به لوازم و آثارش عمل كنیم. والسلام علیكم و رحمة الله و بركاته
پینوشتها:
1. نهج الفصاحة؛ ص218، ح327.
2. بحار الانوار؛ ج1، ب4، ح21.
3. جامع الاخبار؛ فصل 21.
4. كافی؛ ج1، باب فی الغیبة، ح1.
5. مستدرك الوسائل؛ ح13299.
6. صحیح مسلم؛2/ 1135.