کلام تحقیقی یکی از اساتید بزرگ علم و ادب

براى اینكه این موضوع كاملاً روشن شود، كلام علاّمه شهیر حاج میرزا ابوالفضل تهرانى (م. 1316 ق.) را كه در علوم عقلى و نقلى استاد و از مفاخر فن ادب و شعر و لغت و بلاغت، و ممدوح شاعر بزرگ سیّد حیدر حلّى، و سید محمّد سعید حبوبىقدس‌سره بوده است، نقل مى‌كنیم.

توضیح دیگر

این دعا براى ندبه است، و در چنین دعایى، شرح تمام مناقب ائمّهعلیهم‌السلام موجب طولانى‌شدن كلام و خلاف بلاغت است. غرض بیان عقاید حقّه به‌طور تفصیل نیست؛ بلكه غرض دعا و ندبه با اشاره به بعضى مطالب است كه خواننده به‌واسطه انس و سابقه ذهنى مى‌فهمد كه مراد و مقصود از آن چیست، هرچند بعضى جمله‌ها فشرده باشد، لذا مثلاً وقتى مى‌گوید: «أَیْنَ الْحَسَنُ أَیْنَ الْحُسَیْنُ؟»، همه مصائب این دو امامعلیهماالسلام را به‌خاطر مى‌آورد و در ذهنش مجسم مى‌شود.

نکته قابل توجه

این جمله پرسش‌آمیز «لَیْتَ شِعْرِی...» در زیارت‌هاى دیگر نیز وارد شده و علاوه ‌بر علاّمه مجلسى در بحارالانوار،^[1] علاّمه متبحر سیّد عبدالله شبّر نیز از مشایخ خود، درضمن یكى از زیارت‌ها روایت فرموده است، به این لفظ:

ارتباط امام(ع) با ذی طوی و رضویٰ

از آنچه گفته شد، معلوم شد كه امام(ع) در ذى‌طوى و در رضوى قرار ندارند و این جمله «لَیْتَ شِعْرِی أَیْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى؛ بَلْ أَیُّ أَرْضٍ

اما پاسخ:

اینكه فرمودید: غیبت امام(ع) به این صورت نیست كه در مكان مخصوصى منزل گزیده باشد و از آنجا بیرون نرود، سخنى حقّ

اخبار «من بلغ» و تسامح در ادله سنن

بعضى گمان كرده‌اند: مستند كسانى كه این دعا را در كتاب‌هاى خود نقل كرده و فتوا به استحباب خواندن آن داده‌اند، اخبار «من بلغ» و تسامح در ادلّه سنن است؛ لذا اشكال كرده‌اند كه تسامح در ادلّه سنن در جایى است كه با سند ضعیفى به معصوم برسد و براى دعاى ندبه سندى كه منتهى به معصوم بشود، ذكر نكرده‌اند.

جواب اشكال این است كه: