نظام امامت چگونه نظامى است؟ نظام سلطنتى موروثى است یا نظام اریستوكراسى، یا نظام مونارشى یا اُلیگارشى و بالاخره انتصابى است یا انتخابى؟
پاسخ: این نظام، چنانكه از پاسخ به پرسشهاى قبل معلوم شد، هیچیك از این نظامها نیست و ویژگىهایى كه دارد، در هیچیك از این نظامها دیده نمىشود. اساس این نظام، چنانكه تذكّر دادیم، این واقعیت و حقیقت است كه مالك همه و حاكم و سلطان بر همه و صاحباختیار واقعى و حقیقى همه، در همهچیز خداست؛ حكومت مختص اوست و قانون و شریعت و برنامه دولت و حكومت، همه از جانب او باید تعیین شود. هیچكس بدون اذن او حقّ حكومت ندارد و حتى در منطقه وجود خودش نیز در حدود اذن او اختیار و حق مداخله دارد.
این نظام سلطهیافتن و سلطهداشتن و زیادهجویى و توسعهطلبى
و جاهطلبى و تأمین منافع یك فرد یا حزب یا یك ملّت؛ و تصرف بازارهاى دیگران نیست، فقط فایده و غرض و فلسفهاى كه در این نظام از حكومت منظور است، اقامه دین، اجراى برنامههاى اسلام و عدالت و امر به معروف و نهى از منكر و ترقّى و رشد فكرى و تهذیب و تربیت نفوس و تكمیل افراد در معارف و علم و عمل و عمران زمین و تأمین رفاه و آسایش تمام بندگان خدا و متّحدكردن مردم است كه قرآن در این زمینه مىفرماید:
«آنان كه اگر در زمین تمكنشان بخشیم، نماز برپاى دارند و زكات دهند و امر به معروف كنند و نهى از منكر نمایند».
برنامه این نظام شرعى و الهى و ماهیت و حقیقتش با آن حكومتها فرق بسیار دارد، حقیقتش خلافةالله[2] و برنامهاش احكامالله است.