سه شنبه: 29/اسف/1402 (الثلاثاء: 9/رمضان/1445)

اجتهاد و تقلید

انسان می‎تواند از روی «اجتهاد» یا «تقلید»، به احكام دین عمل كند.

«اجتهاد» سعی و تلاش فراوان است، در راه استخراج احكام دین از منابع آن، كه مهم‌ترین آنها قرآن و احادیث معصومین(علیهم‌السلام) می‎باشد، پس از آموختن علومی كه انسان را كمك می‎كند تا بتواند احكام را از منابع آن استخراج كند.

به كسی كه دارای چنین توانایی علمی باشد، «مجتهد» می‎گویند.

«تقلید»، به معنای پیروی و دنباله‌روی است و در اینجا به معنای پیروی از «مجتهد» می‎باشد؛ یعنی انسان كارهای خود را مطابق فتوای مجتهد انجام دهد.

مسأله1. به مجتهدی كه دیگران از او تقلید می‎كنند، «مرجع تقلید» و به كسی كه از مجتهد تقلید می‎كند، «مُقلِّد» می‎گویند.

مسأله2. كسی كه مجتهد نیست و نمی‎تواند احكام و دستورهای الهی را از منابع آن به دست آورد و نیز

 

نمی‎تواند عمل به احتیاط نماید، باید از مجتهد تقلید كند؛ یعنی كارهای خود را مطابق فتوای او انجام دهد.

مسأله3. وظیفه اكثر مردم در احكام دین، تقلید است؛ چون افراد كمی هستند كه بتوانند در احكام، اجتهاد كنند.

مسأله4. مجتهدی كه انسان از او تقلید می‎كند باید:

ـ حلال‌زاده باشد.

ـ عادل باشد.

ـ زنده باشد.

ـ مرد باشد.

ـ بالغ باشد.

ـ شیعه دوازده امامی باشد.

ـ و بنا بر احتیاط واجب، اَعلَم باشد.

مسأله5. كسی كه از مجتهدی تقلید می‎كند، اگر مرجع تقلیدش از دنیا برود، و مجتهد زنده اعلمِ از او نباشد، می‎تواند بر تقلید وی باقی بماند، به‌شرط آنكه به فتوای مجتهد در آن مسأله عمل كرده باشد و یا آن مسأله را برای عمل‌كردن یاد گرفته باشد و احتیاط واجب آن است كه اگر مجتهد میّت، اعلم از مجتهد زنده باشد، بر تقلید وی باقی بماند.

مسأله6. اعلم ‌كسی است كه در استخراج احكام، از منابع آن، از مجتهدان دیگر، استادتر باشد.

مسأله7. مجتهد و اعلم را از سه راه می‎توان شناخت:

ـ خود انسان یقین كند؛ مثل آنكه از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد.

 

ـ گواهی دو نفر عالم عادل كه می‎توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، به‌شرط آنكه دو نفر عالم عادل دیگر با گفته آنان مخالفت نكنند.

ـ عده‎ای از اهل علم كه می‎توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند و از گفته آنان اطمینان پیدا می‎شود، مجتهدبودن یا اعلم‌بودن كسی را تصدیق كنند.

مسأله8. راه‌های به دست آوردن فتوای مجتهد:

ـ شنیدن از خود مجتهد.

ـ شنیدن از دو نفر عادل.

ـ شنیدن از یك نفر مورد اعتماد، كه از گفته او اطمینان پیدا می‎شود.

ـ دیدن در رساله مجتهد، كه درستی آن مورد اطمینان باشد.

مسأله9. اگر فتوای مجتهد در مسأله‎ای عوض شود، مقلّد باید به فتوای جدید عمل‌كند و عمل‌كردن به فتوای ‌گذشته، جایز نیست.

مسأله10. مسائلی را كه انسان غالباً به آنها احتیاج دارد، واجب است یاد بگیرد.

موضوع: 
نويسنده: 
کليد واژه: