تربیت‌های ربوبی

امام شهید مانند اینكه مقدماتی و یا وجوهی برای اجابت دعاهایش ذكر كند، تربیت‌های ربوبی را نسبت به خودش متذكر می‎شود:

«رَبِّ بِمَا بَرَأْتَنی فَعَدَّلْتَ فِطْرَتِی، رَبِّ بِمَا أَنْشَأْتَنِی

فَأَحْسَنْتَ صُورَتِی، رَبِّ بِمَا أَحْسَنْتَ إِلَیَّ وَفِی نَفْسِی عَافَیْتَنِی رَبِّ...».^[1]

چه نیكو و پروازدهنده روح و نشاط‎انگیز است این جمله‎ها و چه لذّت‌بخش ضمیر است خدا را به مثل این كلمات خواندن و ستودن.

حقیقت این است كه ما هرگز از عهده شكر نعمت امامت، ولایت و هدایت ائمّه(ع) برنخواهیم آمد؛ زیرا بااین‌همه معارف كه بخش بسیار گسترده آن در این دعاست، اگر به امامت آنها هدایت نمی‎شدیم هرگز به این معارف آشنا نمی‎گشتیم.

امام‌(علیه‌السلام) عرض می‎كند:

«پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا ایجاد كردی و فطرتم را معتدل و راست قرار دادی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا از عدم به وجود آوردی و صورتم را نیكو ساختی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه به من احسان كردی و عافیت نفسانی عطا فرمودی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا نگهداری كردی و توفیق دادی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه انعام كردی بر من، پس مرا هدایت نمودی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا برگزیدی و از هر خیر به من عطا فرمودی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه به من طعام دادی و سیرابم نمودی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا بی‎نیاز گردانیدی و ذخیره و سرمایه بخشیدی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه مرا یاری كردی و عزیز گردانیدی؛

پروردگارم! به‌سبب اینكه به من پوشش صافی (نرم و ملائم‌بودن بدن) پوشاندی و از صنع و ساخته‎های خودت كه كافی است بر من آسان كردی».

پس از این خطاب‌های جمیل و عرفان‌آموز كه هریك غذای روح و مقوّی عقل است و پس از بیان این امور و الطاف الهی و اعتراف به نعمت‌های او و ناچیزی خود كه از اسباب استجابت دعاست، درخواست‌های خود را ابتدا با درخواست صلوات بر محمد وآل محمد(ع) به عرض می‎رساند؛ زیرا صلوات بر محمد و آل محمد(ع) كه دعایی مستجاب است ـ و به لحاظ بعضی معانی آن، دعا برای عامّه بشر بلکه خصوص امّت آن حضرت و شخص دعاكننده است ـ موجب مستجاب‌شدن سایر دعاهاست.

طبق صریح آیه كریمه:

﴿إِنَّ اللّٰهَ‏ وَمَلَائِكَتَهُ‏ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیماً﴾؛[2]

صلوات مأمورٌبه است و وجوب فی‌الجمله آن و استحباب و رجحان مطلق و بسیار مؤكّد آن، ثابت و مسلّم است و فضائل و فوائد آن بسیار است و احادیث شریفه ازطریق شیعه و سنّی بر آن ترغیب دارند و در كیفیّت آن بر صلوات بر «آل» نیز دستور فرموده‎اند و بدون صلوات بر پیغمبر و آل آن حضرت(ع) در تشهّد نماز، نماز ناقص و باطل است و حتّی از صلوات بر پیغمبر بدون صلوات بر آل، نهی شده است و متأسّفانه اهل‌سنّت برخلاف روایات خودشان و دستور پیغمبر‌(ص) سیره خود را بر ترك صلوات بر آل قرار داده و در سخنان و نوشته‎ها «صلی الله علیه وسلّم» بدون «وآله» می‎گویند (!) و با این روش و التزام زشت، دهن‌كجی به رسول خدا‌(ص) می‎نمایند و از معاویه، بنی‌امیّه و نواصب پیروی می‎كنند.

شما كه می‎گویید اهل‌بیت(ع) را دوست می‎دارید، دشمنی و عداوت ندارید و از آنها نیستید كه می‎گفتند:

سنّی سنّی نیست مگر آنكه كمی بغض اهل‌بیت را داشته باشد‎(!).

چرا ملتزم به این شعارهای باطل و توهین‎آمیز به مقام رسالت و نبوّت شده‎اید. چنان‌كه پس از قرائت قرآن مجید ملتزمند كه: «صَدَقَ اللهُ الْعَظِیمُ» بگویند و از گفتن: «العَلِیّ» بااینكه در قرآن مجید ﴿اَلْعَلِیُّ الْعَظِیمُ﴾^[3] است؛ چون نام علی‌(علیه‌السلام) هم علی است، ابا دارند.

و اگر این مردم كه در اساس و باطنشان بغض اهل‌بیت(ع) را دارند می‎توانستند، اصلاً «العلیّ» را از اسماءالله الحسنی حذف و بیست‌ویک آیه را نیز از قرآن حذف می‎نمودند، آیاتی مثل:

﴿وَهُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ﴾؛[4]

﴿وَرَفَعْنَاهُ مَكَاناً عَلِیّاً﴾؛[5]

﴿وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسانَ صِدْقٍ عَلِیّاً﴾؛[6]

﴿وَإِنَّهُ فی اُمِّ الْكِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَكِیمٌ﴾.[7]

اینها كه مصرّ به حفظ این شعائر ضدّ اهل‌بیت و عترت طاهره(ع) هستند باید توجّه داشته باشند كه پیغمبر‌(ص) به علی‌(علیه‌السلام) فرموده است:

«لَا یُحِبُّكَ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَلَا یُبْغِضُكَ إِلَّا مُنافِقٌ»؛^[8]

و دیگر اینكه: شخصیتی مثل جابر بن عبدالله انصاری از اصحاب پیغمبر‌(ص) می‎گفت:

«مَا كُنَّا نَعْرِفُ الْمُنَافِقینَ إِلَّا بِبُغْضِهِمْ عَلِیّاً»؛[9]

«ما منافقین را جز به دشمنی ایشان با علی‌(علیه‌السلام) نمی‌شناختیم».

همچنین به این مسئله كه بعضی اصحاب می‎گفتند:

«كُنَّا نُبَوِّرُ أَوْلَادَنَا فِی زَمَانِ رَسُولِ اللّٰهِ‌(ص) بِحُبِّ عَلِیٍّ»؛^[10]

باید توجّه كنند كه با این سیره‎ها و روش‌های توهین‎آمیز و اصرار بر آن مسئله، طیب ولادت خود را باید بررسی نمایند.

به‌هرحال «صلوات» یكی از اذكار مهم است كه فضیلت بسیار دارد و كتاب‌ها بالخصوص درباره آن و معنای صلوات از خدا بر آنها و صورت‌های گوناگون از صلوات كه مأثور است و از گفتار بزرگان و بلغا به نظم و نثر نوشته شده است.

در بخش‌های بعد باز هم در این زمینه سخن را اعاده می‎دهیم، در اینجا غرض همین است كه صلوات بر پیغمبر و آل او(ع)  ذكر و یاد خدا و رسول و اهل‌بیت(ع) است و دعا برای آنها و درخواست صلوات برای آنها از خداست.

بنا بر تحقیقی كه ما داریم و به آن اشاره كردیم، درعین‌حال ‌كه ادب، تعظیم و دعا موجب مزید ارتفاع درجات بلند آنهاست، دعا برای خود صلوات‌فرستنده و دیگران نیز هست چون هرچه بیشتر صلوات ‌فرستاده شود مردم و خلق‎الله بیشتر به فیض می‎رسند، علاوه ‌بر ‌این جهات، موجب استجابت دعاهای دیگر است كه پس از صلوات خوانده می‎شود. چنان‌كه در روایات، قریب به این مضمون است كه: «برای استجابت دعا متوسّل به صلوات شوید و در اول، صلوات بفرستید؛ زیرا خداوند متعال كریم‌تر است و شأنش اجلّ از این است كه دعایی را مستجاب و دعای بعد از آن را مستجاب نفرماید».^[11]

باری پس از صلوات، دعا برای حوایج در این بخش شروع می‎شود؛ دعا برای طلب یاری بر سختی‌ها و شداید روزگار، نجات از اهوال دنیا و اندوه‎های آخرت، كفایت شرّ ظالمین و كفایت‌های دیگر، حراست و محافظت و دعا برای اهل، مال و بركت در رزق و روزی و احساس ذلّت و حقارت در پیش خود كه موجب تواضع و فروتنی و بزرگ‌بودن در چشم مردم است و دعا برای اینكه خداوند به‌واسطه گناهانش او را رسوا نسازد و سلب نعمت از او ننماید و دعا و درخواست‌های دیگر كه از آن

‌جمله، درخواست این است كه خدا او را به غیرخودش وانگذارد به‌خاطر اینكه من بنده توأم و تو مرا آفریدی نباید به‌ حال خود واگذاری بااینكه من به‌خودی‌خودم اگر به‌ خود واگذار شوم بیچاره و عاجز هستم؛ نه ضرری می‎توانم از خود دفع كنم و نه خیری را به‌سوی خود جلب نمایم.

پس باید مرا یا خودت در زیر بال عنایت، حمایت و هدایت خودت قرار دهی یا به‌ كسی وامی‌گذاری كه مرا مثل خودت به لطف و احسان، عطوفت و مهربانی و خیر و صلاحم بپردازد. از من غایب نشود و از حالم بی‎خبر نماند. به آنچه برایم خیر است و سود من در آن است و به آنچه ضرر و زیان من در آن است عالم باشد و آن غیر از خودت كسی نیست چون همه تحت تربیت تو هستند.

مرا به غیر خودت به چه كسی وامی‎گذاری؟ آیا به خویشاوندان و نزدیكانی كه از من می‎بُرند یا به غیر اینها كه با من به خشونت رفتار می‎كنند یا به كسانی ‌كه مرا استضعاف می‎نمایند؟ به هركس مرا واگذاری و هركس را بر من ولایت دهی اگر او تحت رعایت و حمایت خاصّ و تأیید تو نباشد، نمی‎تواند از من نگهداری نماید و خودش نیز مثل من محتاج به نگهدار است و نگهبانی مورد اعتماد و مصون از خطا و اشتباه نخواهد بود.

پس خودت به من نظر عنایت داشته باش و مرا به خودم یا به غیری كه از عمّال اراده تو نباشد و در كنف حمایت او بودن مفهوم حمایت تو را نداشته باشد، وانگذار.