کاملترین و عالی‌ترین جواب در قرآن مجید این آیه است:
﴿الَّذی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ یَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَیْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ وَ أَنَّ اللّٰهَ قَدْ أَحَاطَ بِكُلِّ شَیْءٍ عِلْماً﴾.[1]
در سیر انسان و عروج او به مقامات علم و معرفت و خداشناسی که بی‌نهایت و بی‌پایان است، بشر اگرچه نابغه علم و دانش باشد باید حدّ خود را بداند، و در محدوده فهم و استکمال کمالات ممکن، سیر و حرکت کند، و فراموش نکند که
|
پشه کی داند که این باغ از کی است؟ |
|
|
|
|
در بهاران زاد و مرگش در دی است! |
|
لذا فرمودند:
«در نعمت‌های خداوند تفکّر کنید».
بپرسید، سؤال کنید. کاوش و تحقیق نمایید که آن، هم به بصیرت شما می‌افزاید، و هم حیات شما را شاداب می‌سازد.
مثال این نوع سؤال، این است که از بالای یک درخت تنومند با شاخه‌های سر به فلک کشیده، یک برگ کوچک آن، که از شناخت خودش ناتوان است از تاریخ پیدایش درخت، فایده آن، عدد برگ‌های آن، و چگونگی تولید میوه و سایر خصوصیات آن
سؤال کند، جوابش این است: تو خود را شناخته‌ای و می‌شناسی؟ و خلاصه، پرسش از اسرار کائنات، و سرّ خلقت اصل عالم و همه عوالم، نه در شأن برگ درخت است، و نه در شأن خود درخت. خود برگ و درخت، در شمار درختان چه محسوب می‌شوند؟ همه می‌گویند: حدّ خودت را نگهدار. تو در برابر یک وزش نسیم ضعیف، تحمّل نداری، و اصل درخت با یک باد، ریشه‌کن می‌شود و در عالم گم می‌گردد.