س260. در مورد قتلی که در خانه واقع شده است. فردی که اهل آن خانه نیست مورد شکایت اولیای دم قرار گرفته است. بدون اثبات حضور مرد مظنون در محلّ قتل توسّط اولیای دم، صدور حکم محکومیت او به قصاص چه حکمی دارد؟
ج. از قضیه شخصیه اطّلاع ندارم. به طور کلّی چنانچه اولیای دم شخص معینی را قاتل میدانند باید مدّعای خود را به بینه شرعی اثبات کنند البته اگر لوثی در بین باشد، اولیای دم با قسامه (یعنی 50 قسم) میتوانند قتل را اثبات کنند و لوث یعنی أماره ظنّیه بر صدق مدّعی. والله العالم
س261. در صورتی که در درگیری بین دو گروه (طایفه) فردی کشته شود و قاتل معلوم نباشد و اولیای دم نیز با وجود معین نمودن قاتل، برای اثبات ادعای خود بینه شرعی و قانونی نداشته باشند و از طرفی از احلاف متهم یا متهمین نیز امتناع کنند، بفرمایید:
1. آیا میتوان دیه مقتول را از گروه مقابل گرفت؟
2. در صورت مثبت بودن پاسخ، مسئول پرداخت دیه و کیفیت آن چگونه است؟
3. در صورت منفی بودن پاسخ «1»، آیا میتوان دیه را از بیتالمال پرداخت کرد؟
ج1و2و3. در فرض سؤال که به نظر اولیای دم قاتل شخص معینی است، گرفتن دیه از گروه مقابل یا بیتالمال وجهی ندارد و با نداشتن بینه و عدم احلاف متهم، دعوی به حال تعلیق میماند. والله العالم
س262. چنانچه مرتکب جنایتی محصور بین دو یا چند نفر مشخّص باشد (شبهه محصوره) و علم اجمالی بر وقوع آن از ناحیه یکی از آنها باشد نحوه تعیین مرتکب را بیان فرمایید که آیا قاضی میتواند برای تعیین قاتل از قرعه استفاده کند یا روش دیگری را باید عمل کند؟ آیا میتوان دیه را بالسویه بین مرتکبین محصور تقسیم کرد؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه اولیای دم بدانند یا احتمال بدهند که خود آن دو نفر میدانندکه قاتل کدام یک است میتوانند هر دو را قسم بدهند بر نفی علم. پس اگر هر دو قسم بخورند بر عدم علم یا هیچ یک قسم نخورد و قتل عمد و یا شبه عمد باشد، باید دیه را مشترکاً بدهند ولی اگر یکی از دو نفر قسم بخورد و دیگری نکول کند قتل بر ناکل ثابت میشود که اگر عمدی است قصاص میشود و اگر شبه عمد است باید دیه بدهد و اگر قتل خطایی باشد، دیه بر عاقله است. والله العالم
س263. عدهای بر این عقیدهاند که اگر در پروندههای قتل اولیای دم مدعی قتل عمدی گردند ولی متهم منکر عمدی بودن قتل شود و دلایل موجود در پرونده بهگونهای باشد که برای حاکم شرع علم حاصل نشود حاکم شرع قبل از احلاف متهم حق ندارد که قتل را شبه عمد یا خطای محض تلقی کرده و در مقام صدور حکم برآید. اگر با عقیده بالا موافق هستید، لطفاً مبانی فقهی آن را تشریح فرمایید؟
ج. در فرض سؤال، اگر دعوای مدعی قتل عمد باشد، حاکم نمیتواند در غیر موارد دعوی حکم صادر کند. بلی، در صورتی که قاتل اقرار به قتل شبه عمد دارد، ضامن پرداخت دیه است و محتاج به حکم حاکم نیست. والله العالم