س494. زنی در حین زایمان طبیعی در اثر خروج جنین دچار پارگی مقعد و در نتیجه بی‌اختیاری مدفوع شده است. به‌علّت عدم تشخیص عامل زایمان و در نتیجه ترمیم نشدن به‌موقع، بی‌اختیاری مدفوع در نامبرده به‌خوبی ترمیم نشده و در حال حاضر 40، 50 درصد بی‌اختیاری دارد. حال بفرمایید، آیا عامل زایمان ضامن است و بایستی دیه بی‌اختیاری ایجاد شده در اثر خروج جنین را بپردازد و یا فقط به‌علّت عدم تشخیص و اطلاع ندادن به پزشک مسئول شیفت بایستی تعزیر شود؟
ج. در فرض سؤال، اگر استناد جراحت به عامل زایمان معلوم نباشد، حکم به ضمان او نمی‌شود. والله العالم
س495. آیا قصد اصلاح برای رفع ضمان در فعلی که باعث خسارت یا ضرر گردیده کافی است؟
ج. قصد اصلاح کافی نیست. والله العالم
س496. معیار ضمان در باب قتل و جرح و تلف اموال چیست؟ به‌عنوان مثال آیا صرف اسناد، یکی از اسباب یا تنها سند است و یا اصلاً سببیت (موضوعیت) ندارد؟
ج. باید فعل موجب ضمان مستند به فاعل باشد. والله العالم
س497. اینجانب کارگری ساده که در موتور آبی مشغول کار بودم و موقع برگشت جهت صرف عصرانه و چای به موتورخانه، کارفرما مشغول دسته نمودن بیل بود و بنده را صدا زد بیا اینجا بنشین تا بیل را دسته بزنم و با هم برویم.
متأسفانه پلیسه‌ای از بیل ایشان به چشم بنده فرو رفت و ایشان به خانم خود دستور داد با آهن‌ربا پلیسه را در بیاورد. متأسفانه خسارات جبران‌ناپذیری به چشم بنده وارد شد که بنده قادر به جبران آن نیستم چون از نظر مالی خیلی بی‌بضاعت می‌باشم. لذا خواهشمند است بفرمایید آیا، ایشان باید دیه بپردازد یا خیر؟
ج. در مورد سؤال، اگر کارفرما و خانم ایشان باعث مصدوم شدن چشم شده‌اند، باید دیه بدهند و نسبت به مقدار آن با هم مصالحه نمایید. والله العالم
س498. احتراماً خواهشمند است با توجه به سکوت قانون، در اجرای اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران حکم فقهی مسأله ذیل را به نحوی که بتوان عملاً از آن در محکمه استفاده نموده و مستند حکم قرار گیرد بیان فرمایید:
در تعیین علت فوت یک خانم باردار پزشکی قانونی چنین نظر داده است:... چون ماما می‌بایست وفق مقررات، زائو را به پزشک متخصص معرفی می‌نموده و این امر صورت نگرفته است ماما 20% مقصر است. آیا شرعاً دادگاه مجاز به محکوم نمودن ماما به لحاظ عدم راهنمایی زائو به پزشک متخصص به میزان فوق می‌باشد یا خیر؟ و آیا در صورت مثبت بودن پاسخ، دیه جنین را نیز به همان نسبت باید بپردازد یا خیر؟ و اصولاً محکومیت ماما به لحاظ عدم راهنمایی از چه باب خواهد بود و چنانچه ماما مسئول پرداخت دیه نباشد، چگونه خواهد بود حکم تعزیر ایشان؟
ج. در فرض سؤال، مجرد عدم راهنمایی ماما موجب محکومیت و ضمان او نیست. بلی، چنانچه خود ماما در اثر تقصیر و تعدی موجب قتل شده باشد، ضامن است. والله العالم
س499. شخصی در تاریخ 9/5/1383 یک دستگاه لودر کاتر پیلار 950 خود را جهت سندپلاست یعنی زدودن رنگ و رنگ‌آمیزی جدید به کارگاهی برده و تحویل صاحب کارگاه داده و قرار می‌شود ساعت پنج‌ونیم عصر به کارگاه مراجعه نماید. در آن ساعت اطاق لودر را جهت پیشرفت کار و اینکه همه قسمت‌های لودر به سهولت سندپلاست گردد بر می‌دارد و باز هم طبق دستور صاحب کارگاه که فردا کارم را شروع می‌کنم لودر را در محوطه کارگاه قرار داده به منزل برگشته و نزدیک اذان به مسجد می‌رود. در همین حال بعد از خروج مالک لودر از کارگاه شخصی که 14 سال و 11 ماه شمسی سن داشته و در کارگاه مشغول کار بوده و پدرش نیز نگهبان همان کارگاه بوده بدون اجازه لودر را روشن و راه‌اندازی می‌نماید. در همین حین که پدرش نیز حضور داشته از عمل او جلوگیری نمی‌کند و بعضاً او را تشویق نموده لودر را به طرفی به حرکت در می‌آورد و از آنجایی که شخص فوق مهارت و توانایی در کنترل لودر را نداشته از روی لودر سقوط و متأسفانه زیر چرخ لودر قرار می‌گیرد و فوت می‌نماید. حال با توجه به نکاتی که عرض شد مرقوم بفرمایید چه کسی مقصّر است:
1. متصدی کارگاه 2. نگهبان 3. مالک لودر 4. خود متوفی؟
ج. در فرض سؤال، مقصّر خود متوفّی است و دیه‌اش بر عهده کسی نیست. والله العالم
س500. اگر فردی دیگری را به قصد قتل یا تجاوز جنسی با چاقو یا سلاح گرم و یا سایر آلات قتّاله مورد تعقیب قرار دهد و طرف برای نجات و فرار از دست مهاجم مثلاً از بالای بلندی سقوط کند یا به اتومبیل برخورد کند و کشته یا
مجروح شود (با این فرض که راننده خودرو مرتکب تقصیری نشده و علت تصادف شخص فرار وی باشد)، چه حکمی دارد؟
ج. اگر منظور این است که در چنین فرضی راننده مقصر است یا نه؛ چنانچه راننده در شرایطی قرار گرفته که به‌طور ناخواسته پیش آمده و در آن حال قدرت کنترل ماشین را نداشته، تقصیری ندارد و در فرض مذکور چنانچه شخص فراری اختیار خود را از ترس و وحشت شدید از دست داده و سقوط نموده یا برخورد به ماشین کرده، فرد تعقیب‌کننده مقصر و ضامن است. والله العالم
س501. چنانچه جهت مداوای مصدوم‌له تنفس از زیر گلوی وی توسط پزشک تعبیه می‌گردد، آیا جانی نسبت به آن هم مسئولیت و ضمان دارد یا خیر؟
ج. جانی زاید بر دیه جنایتی که وارد نموده ضمان ندارد. والله العالم
س502. در صورتی که فردی مبتلا به بیماری ایدز یا دیگر بیماری‌های مسری و مهلک باشد و به پزشک معالج اطلاع ندهد که مبتلا به چنین بیماری می‌باشد و پزشک در جریان معالجه در اثر بی‌توجهی و بی‌احتیاطی خود، مبتلا به بیماری شود و فوت کند. بفرمایید:
1. آیا بیمار، ضامن دیه وی است؟
ج. اگر برحسب متعارف پزشک باید شخصاً احتیاطات لازم را بنماید و مسامحه کرده باشد، ظاهراً بیمار ضامن نیست ولی اگر احتمال ابتلای به این بیماری کم و مورد اعتنا نباشد و مریض با علم و اطلاع به آن سبب شده باشد، ضامن دیه است. والله العالم
2. اگر بیمار به قصد آلوده کردن پزشک نزد او رفته باشد، چه حکمی دارد؟
ج. اگر بیمار به قصد آلوده کردن طرف با او تماس بگیرد و عادةً مرگ بر آن مرتب باشد، بعید نیست حکم قتل عمد را داشته باشد ولی احتیاط ترک قصاص است. والله العالم
س503. در فرض زیر ضامن کیست:
آقای «الف» ساختمانی خریده است. برخلاف مقررات شهرداری بالای آن بالکنی ساخته به نحوی که دیوار آن به سیم‌های برق شهری نزدیک و سیم‌ها در دسترس قرار گرفته و حسب اعلام اداره برق به حریم سیم‌های برق تجاوز نموده است و سپس همین خانه را همراه بالکن موصوف به آقای «ب» اجاره داده است. آقای «ب» نیز آقای «ج» را به همراه همسر و فرزند پنج‌ساله آنها به میهمانی دعوت می‌کند با توجه به اینکه همسران آقایان «ب» و «ج» با هم خواهرند، میهمان‌ها ساعتی بچه پنج‌ساله‌شان را به همسر «ب» می‌سپارند و از خانه بیرون می‌روند (و یا همگی داخل اتاق و مطابق معمول میهمان‌ها مشغول صحبت با یکدیگرند). بچه پنج‌ساله در بالکن مشغول بازی و بازی‌گوشی می‌شود و سیم برق را می‌گیرد و کشته می‌شود. پدر و مادر بچه صاحب‌خانه را مقصر می‌دانند و صاحب‌خانه ضمن قبول تخلف در ساختن بالکن، به لحاظ اینکه جریمه قانونی تخلف خود را به شهرداری پرداخته و به لحاظ اینکه شهرداری و اداره برق می‌بایست تخلف را به او گوشزد می‌نمودند تا در صورت لزوم بالکن را تخریب نماید و به لحاظ اینکه مستأجر می‌بایست رعایت نکات ایمنی را بنماید و چنانچه
بچه‌ای به او سپرده شده از او نگهداری کند و به لحاظ اینکه مادر طفل در نگهداری او کوتاهی کرده و به لحاظ اینکه بچه در بازی کردن زیاده‌روی کرده و خودش را به نحوی به سیم برق رسانده در حالی که سیم برق در دسترس یک بچه قرار نمی‌گرفته، شهرداری و اداره برق و مستأجر و مادر طفل و خود طفل را مقصر می‌داند. با فرض احراز رابطه علیت بین مرگ و تماس با سیم برق شهری ضامن کیست؟
ج. سؤال مجمل است. اگر طفلی که تلف شده است فرزند «الف» بوده که بالکن را ساخته و او را به همسر «ب» مستأجر سپرده بوده است، در این صورت اگر همسر «ب» هم از خطر مرقوم در سؤال مطلع بوده در صورتی که تقصیر کرده باشد و به‌طور متعارف مواظبت از بچه نکرده باشد، مسئول و مقصر است. اگر تقصیر نکرده باشد چیزی بر او نیست و همچنین اگر همسر «ب» از خطر مذکور مطلع نبوده و در حد متعارف از بچه نگهداری داشته، تقصیری متوجه او نیست و مقصر خود «الف» یا همسر او است که با اطلاع از خطر مراقبت لازم را نکرده‌اند و اگر بچه فرزند «ب» یا «ج» بود؛ در صورتی که «الف» آنها را مطلع نکرده و آنها در حد خانه بدون این خطر از بچه مراقبت کرده باشند، «الف» اجاره‌دهنده ضامن است ولی اگر به آنها گفته باشد از آنها هرکدام که مسئول مواظبت بچه بوده تقصیر در مواظبت کرده باشد، ضامن است مع‌ذلک تکرار می‌شود که سؤال مجمل طرح شده است. باید واضح و بدون منافات ذیل با صدر بیان شود تا جواب کافی داده شود. والله العالم
س504. یک کارگر عاقل، بالغ و مختار نزد کارفرما مشغول کار است و چون در این منطقه رسم بر این است که کارگر در غیر اوقات کار (مثلاً روزهای تعطیل یا خارج از اوقات کار در هر روز) برخی کارهای متفرقه کارفرما را انجام دهد، وی برای انجام کاری همراه پدر کارفرما فرستاده می‌شود و وسیله نقلیه متعلق به غیر که در اختیار پدر کارفرماست، در اختیار کارگر قرار داده می‌شود. وی بر اثر بی‌احتیاطی در امر رانندگی آن را واژگون می‌نماید و خود نیز فوت می‌شود. اکنون بفرمایید:
1. چه کسی دیه کارگر را بر عهده دارد؟ کارفرما، پدر کارفرما یا هیچ‌کدام؟
ج. در مورد سؤال، دیه کارگر به عهده هیچ‌یک از کارفرما و پدر کارفرما نیست. والله العالم
2. خسارت وارده بر وسیله نقلیه بر عهده کیست؟ کارگر (راننده) یا ورثه وی؟
ج. خسارت وارده به عهده راننده است که آن را واژگون کرده است. والله العالم
س505. شخصی پنج نفر را برای علف‌چینی اجیر گرفت. به لحاظ اینکه آن قسمتی که رفته بودند دریاچه‌ای وجود دارد که از روی این دریاچه پلی زده شده است در برگشتن سرپرست این کارگران می‌گوید بیایید از روی پل رد شویم ولی سه نفر از آن کارگران از داخل دریاچه رفته و یک نفر از آنها غرق می‌شود. آیا در این حال سرپرست ضامن است یا نه؟
ج. از چگونگی قضیه اطلاع ندارم. به‌طورکلی چنانچه سه نفر کارگر به اختیار خود از داخل دریاچه برگشته‌اند و سرپرست آنها را وادار به عبور از دریاچه نکرده است، سرپرست ضامن نیست. والله العالم
س506. اگر به پیشنهاد و اصرار همکاران مدیر مدرسه‌ای با گردش علمی موافقت نموده و خود نیز همراه دو نفر از آنان به اتفاق 80 نفر از دانش‌آموزان به آن گردش علمی که در اطراف روستایی که مدرسه در آن واقع بوده برویم و این موضوع دو روز قبل به اطلاع کلیه دانش‌آموزان به‌صورت علنی رسیده و گفته شود که خانواده‌ها را در جریان گذاشته و در صورت رضایت آنها با برداشتن فلان غذا در روز تعیین‌شده آماده شوند. صبح روز گردش علمی نیز کلیه تذکرات مربوط به نظم و انضباط و اطاعت از مسئولین داده شده و تأکید گردد که در صورت وجود هرگونه مشکل چه از نظر خانواده و چه از جهات دیگر اجباری وجود ندارد ولی نامه کتبی از اولیا نگرفته باشند و لکن کلیه اولیا در جریان بوده و خوراک و پوشاک مورد نظر را برای فرزندان خود تدارک دیده باشند (رضایت ضمنی)، حال به هنگام گردش علمی بعد از خوردن نهار و در هنگام بازگشتن به‌علت عدم وجود آب شرب به محل دیگری که آب شرب وجود داشت رفته و در آنجا گفته شود که آب خورده و بعد از کمی استراحت آماده رفتن به طرف روستا شوند. در این هنگام که کلیه دختران در یک جوی و پسران در طرف دیگر آن مشغول استراحت و بعضی هم مشغول چیدن گل و گیاه بودند و شش نفر از پسران بدون توجه به تذکرات داده شده بدون اطلاع و مخفیانه به‌سوی سیل‌بندی که در حدود 800 متری آنجا و در خلاف جهت حرکت گروه بوده رفته و چهار نفر آنها وارد آب سیل‌بند شده و دو نفر از آنها به‌علت عدم آشنایی به فنون شنا غرق می‌شوند و دو نفر دیگر از ترس غرق شدن فوراً بیرون می‌آیند و با داد و
فریاد آن چهار تن مسئولین متوجه شده و با سرعت خود را به آنها می‌رسانند و مدیر مدرسه خود را به آب زده تا آنها را نجات بدهد که خود نیز در معرض غرق شدن قرار می‌گیرد و با سختی توسط یکی از بچه‌ها که چوب‌دستی کوچکی در دست داشته نجات می‌یابد. بلافاصله از چادر دخترها استفاده کرده و آنها را با سختی تمام پیدا نموده و بیرون می‌کشد امّا به‌علت وجود فاصله مکانی و زمانی هر دو غرق شده و جان به جان تسلیم کرده باشند. حال بفرمایید آیا در فرض مذکور مسئولین گردش علمی مقصر بوده و آنها ضامن دیه می‌باشند؟ درضمن تعداد دانش‌آموزان 80 نفر به‌صورت مختلط (دختر و پسر) بوده که به همراه مدیر مدرسه و دو نفر از معلمین به این گردش علمی رفته‌اند و کلیه دانش‌آموزان، دانش‌آموزان مدرسه راهنمایی بوده‌اند.
ج. در فرض سؤال، چنانچه مسئولین محترم دانش‌آموزان را با اجازه اولیایشان به گردش برده باشند و در مراقبت از آنها کوتاهی نکرده باشند ضمانی ندارند. والله العالم
س507. شخصی با داشتن هفتاد سال سن و سابقه سه مرتبه سکته مغزی و پیدا شدن مشکل در پای راست که (مخصوص ترمز است) سوار بر موتورسیکلت سنگین از عقب به موتورسیکلت سبک اصابت نموده و نتوانسته سرعت و ترمز خود را کنترل کند و در نتیجه به زمین خورده و پس از مدتی بی‌هوشی از دنیا رفته است. بیان فرمایید از جهت ضمان و دیه حکم از چه قرار است؟
ج. در مورد سؤال، با فرض اینکه خود شخص باعث حادثه شده است، دیه او به عهده کسی نیست. والله العالم
س508. در سال 1353 هجری شمسی اینجانب 12 ساله بودم. همچنین دختر بچه‌ای 9 ساله بود که هر دو در محلی از روستایی در شهرستان ... مشغول به بازی بودیم. دختربچه خاری تیز و محکم به دست گرفته و به دنبال اینجانب دوید و به دست و انگشتان و بدن اینجانب می‌زد و اینجانب در حالی که می‌دویدم و دختر همچنان دنبال اینجانب می‌دوید اینجانب به دیوار سنگی برخورد کردم با ضربه‌ای محکم به دیوار، سر و صورت اینجانب کوفته شد و دو عدد از دندان‌های جلوی اینجانب پرید و شکست و همچنین پیشانی اینجانب از ضربه‌ای که گفته شد شکست. به مدت 90 روز تمام تحت مداوا و از طریق طبابت محلی خوب شده و در سال 1355 هجری شمسی و 1357 و همچنین 1360 اینجانب از پدر دختر طلب دیه دندان‌ها و پیشانی خودم را نمودم ولی پدر دختر به‌طور کامل سرپیچی کرد و حرف‌های اینجانب را نادیده گرفت و همچنین بنده حقیر را مورد تمسخر و تحقیر قرار داد و یادآور می‌شوم که بستگان دختر و بستگان اینجانب از موضوعی که به اطلاع شما می‌رسانم اطلاع کافی دارند و چون از تاریخی که گفته شد تا به امروز مدت زیادی می‌گذرد. وبا توجه به اینکه در سه نوبت در سالهای قبل ادعای طلب خودم را از شخص مذکور نموده‌ام، با توجه به گذشت زمان طولانی صلاح می‌دانید که اینجانب حق خودم را مجدداً مطالبه نمایم؟ دستور لازم و کامل را از راه شرعی بیان فرمایید.
ج. از قضیه شخصیه اطلاعی ندارم. ولی اگر به‌طوری بوده که در سؤال نوشته‌اید، دختر بچه و اولیای او ضامن چیزی نیستند. والله العالم
س509. شخصی فردی را به ترک موتورسیکلت خود سوار کرده تا بروند برای سالگرد حضرت امام خمینی(ع) اما در بین راه به‌علت نقص فنی داشتن یک دستگاه اتوبوس که در کنار اتوبان توقف کرده بود و علامت نگذاشته بود راننده و شاگرد اتوبوس مشغول پنچرگیری بودند. موتورسوار اتوبوس را رد کرده با راننده و شاگرد اتوبوس برخورد کرده تصادف کردند: دو راکب و دو عابر پیاده (راننده و شاگرد اتوبوس) در این حادثه کشته شدند. کارشناس تصادفات استان تهران موتورسیکلت و عابرین پیاده هر دو را خلاف دانسته و این تصادف را پنجاه پنجاه اعلام کرده؛ راکبین موتورسیکلت 20 و 21 ساله بودند اما ولی ترک‌سوار موتورسیکلت از پدر صاحب موتور سیکلت ادعای دیه می‌کند. دیه در این صورت به عهده کیست؟
ج. در فرض سؤال، اگر فوت مستند به موتورسوار بوده و تعمّدی هم در بین نبوده، دیه متوفی بر عاقله موتورسوار است وعاقله عبارت از خویشان مذکر از طرف پدر است و خود پدر از عاقله محسوب است. والله العالم
س510. شخصی در محیط روستا توسط شغال مبتلا به بیماری هاری مورد نیش‌گرفتگی قرار می‌گیرد و سپس به مرکز بهداشتی ـ درمانی بخش مراجعه می‌نماید. پزشک کشیک بخش محل گزیدگی را شستشو می‌کند و آمپول مسکن و آنتی‌بیوتیک تزریق می‌کند اما واکسن نوبت اول هاری را به وی تزریق نمی‌نماید (با فرض وجود واکسن) و مریض یاد شده رسماً به مراکز درمانی بالاتر معرفی نمی‌شود لکن به‌صورت شفاهی راهنمایی می‌گردد و مسئول مرکز
بهداشتی ـ درمانی بخش هم به افراد زیرمجموعه خویش نظارت کامل نمی‌نماید و در رفع نواقص کوتاهی می‌کند و موضوع را گزارش نمی‌نماید و شخص بیمار ظرف یک ماه به‌علت عدم معالجه فوت می‌نماید. مطابق نظریه سازمان پزشکی قانونی درصدی از تقصیر در این امر متوجه آنان می‌شود. مسئولیتی در پرداخت دیه به عهده آنان متوجه خواهد شد یا نه؟
ج. در فرض سؤال، اگر مسئول مربوط با اکتفا به شستشو و تزریق آمپول و ترک تزریق واکسن بیمار را مغرور کرده باشد، ضامن دیه است ولی اگر به او شفاهاً لزوم پیگیری معالجه را تذکر داده باشد یا خود بیمار با احتمال عقلایی خطر در ادامه معالجه مسامحه کرده باشد، مسئول مربوط ضامن دیه نیست هرچند اگر ترک وظیفه کرده باشد، معصیت‌کار است. والله العالم
س511. مأموران مبارزه با سد معبر شهرداری، اقدام به انتقال اجناس پیرمردی از جلوی مغازه‌اش کرده‌اند، صاحب مغازه به دنبال ماشین دویده و سپس به شهرداری ناحیه مراجعه و متعاقب اعتراض و مشاجره لفظی در محل شهرداری، دچار سکته قلبی شده و فوت می‌نماید. خانواده متوفی، مأموران شهرداری را مسئول مرگ وی دانسته و علیه آنها طرح شکایت نموده‌اند. پزشکی قانونی نیز استرس ناشی از درگیری را مؤثر در مرگ او اعلام کرده و با توجه به شواهدی مانند بیماری قلبی، وضعیت جسمانی و کهولت سن متوفی، میزان تأثیر این درگیری و مشاجره را در مرگ او ده درصد برآورد کرده است. با توجه به مراتب فوق بفرمایید:
1. ملاک ثبوت ضمان چیست و در فرض ثبوت ضمان، مسببان فقط ضامن 10 درصد دیه هستند یا ضامن دیه کامل؟ چه کسانی و به چه نسبتی باید دیه را بپردازند؟ بیت‌المال، مأموران یا مسئولان شهرداری؟
2. آیا رعایت مقررات از طرف مأموران، تأثیری در حکم دارد؟
3. در فرض قصور یا تقصیر مسئولان و آمران شهرداری در این قضیه، آیا آنها نیز ضامن هستند؟
4. چنانچه پس از عارضه سکته قلبی تا زمان مرگ وی، مسئولان و پرسنل شهرداری علی‌رغم اطلاع از حادثه، در اطلاع‌رسانی و کمک به مصدوم کوتاهی یا تقصیر کرده باشند. آیا این کوتاهی و تقصیر موجب ضمان است؟
5. آیا حاکم شرع می‌تواند عاملان این حادثه را به واسطه موجب شدن مرگ مؤمن یا دست‌کم ایذای مؤمن تعزیر نماید؟
6. آیا اولیای دم می‌توانند اقامه قسامه نمایند؟
ج1و2و3و4و5و6. در فرض سؤال، فوت مستند به مأموران نیست و تعزیر منوط به نظر حاکم پس از بررسی چگونگی جریان است. والله العالم
س512. فردی با علم و اطلاع به اینکه نوجوان 17 سالهای گواهینامه ندارد اتومبیل خود را در اختیار او قرار می‌دهد و این نوجوان با خودروی مزبور تصادف می‌نماید و فوت کرده است. آیا از باب تسبیب می‌توان مالک اتومبیل را به لحاظ اینکه ماشینش را در اختیار فردی که طریقه استفاده از آن را بلد نیست قرار داده است مقصر دانست و از وی دیه أخذ نمود؟ چنانچه مالک اتومبیل را از لحاظ پرداخت دیه، مسئول نتوان قلمداد کرد، مسئولیت وی در چه حدی است؟
ج. در فرض سؤال، صاحب اتومبیل ضامن دیه متوفی نیست. والله العالم
س513. در صورتی که بیمار در حین معاینه توسط طبیب، در اثر معاینه طبیب بکارتش زایل گردد بفرمایید:
1. آیا مسئولیتی متوجه پزشک خواهد شد؟
ج. با فرض اینکه طبیب سبب زوال بکارت شده ضامن است. والله العالم
2. در صورت مثبت بودن پاسخ، آیا پزشک علاوه بر ارش‌البکارة، باید مهرالمثل نیز بپردازد؟
ج. در فرض سؤال، فقط ارش بکارت را ضامن است. والله العالم
3. آیا علم و آگاهی طبیب یا عدم آگاهی وی به باکره بودن، تأثیری در حکم مسأله دارد؟
ج. در فرض سؤال، علم و عدم علم طبیب اثری در ضمان ندارد. والله العالم
4. آیا عدم اعلام مراتب (باکره بودن) از جانب بیمار به پزشک، در حکم مسأله مؤثر است؟
5. در صورتی که وضعیت ظاهری بیمار به‌گونه‌ای باشد که پزشک احتمال باکره بودن وی را ندهد، آیا تأثیری در حکم مسأله دارد؟
6. چنانچه پزشک قبل از انجام معاینه از بیمار برائت از صدمات احتمالی حاصل نماید، آیا موجب عدم ضمان وی می‌شود؟
ج4و5و6. مجرد عدم اعلام احتمال عدم بکارت دخالت در نفی ضمان ندارد؛ چنانچه بیمار به نحوی خود را غیر باکره وانمود کند یا طبیب برائت گرفته باشد ضامن نیست. والله العالم
س514. شخصی که دیون بسیار به اشخاص متفرقه داشته، به محکمه تحویل می‌شود. رئیس محکمه، شخص مدیون را در اختیار سرباز مأمور مراقب قرار می‌دهد که مدیون با مراجعه به طلبکاران خود، رضایت آنان را جلب نماید و مقرر داشته برای انجام این امر، مدیون به مدت 8 ساعت تحت‌الحفظ سرباز مأمور مراقب قرار گیرد. مدیون از ارفاق خلاف قانون، سوءاستفاده می‌نماید و متواری می‌شود. حال مورد سؤال آن است چنانچه رئیس محکمه به حکم وظیفه مقرر در قانون مصوب موظف بوده که مدیون را در مرجع انتظامی تحت‌الحفظ نگه بدارد نه آنکه تحویل سرباز وظیفه نماید که در خیابان تحت‌الحفظ قرار گیرد و مدیون نیز متواری شود؛ رئیس محکمه در قبال غفلت و تسامح و تساهل خود، ضامن دیه دائنین خواهد بود یا خیر؟
ج. در فرض سؤال، ضمان رئیس محکمه محلّ اشکال است. والله العالم
س515. خانمی 43 ساله که ماما هستند و تجربه کاری و تعهد اخلاقی لازم را نیز دارا می‌باشند با تزریق آمپولی که به زائوهای دیگر می‌زدند برای تسریع زایمان، وقتی به بانویی که اهل افغانستان بوده تزریق می‌کند ایشان به اتفاق بچه فوت می‌کنند. کمااینکه با تزریق این آمپول هیچ مشکلی برای دیگران پیش نمی‌آمد ولی ایشان نگران هستند. تکلیف شرعی این خانم چیست؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه معلوم باشد که فوت آن زن و بچه‌اش مستند به تزریق آن آمپول بوده، خانم ماما، ضامن دیه آنها است و باید به ورثه آنها بدهد مگر اینکه آنها حلال کنند. بلی، اگر در بین ورثه صغیر باشد، باید سهمش از دیه پرداخته شود. این در صورتی است که بیمارستان یا زایشگاه یا تزریق‌کننده آمپول از بیمار عدم مسئولیت در این‌گونه اتفاقات را نگرفته باشند، ولی اگر عدم مسئولیت گرفته باشند، ضامن نیستند. والله العالم
س516. دیه قتل در حال خواب بر عهده چه کسی است؟
ج. دیه قتل در حال خواب بر عهده عاقله (خویشان پدری) مانند پدر، جد، عمو، برادر و پسرعمو است. والله العالم
س517. هرگاه قاتل ادعا کند که من قصد کشتن نداشتم و فعل هم غالباً کشنده نباشد، آیا ادعای او پذیرفته است؟
ج. بلی، با یمین پذیرفته می‌شود. والله العالم
س518. هرگاه قاتل ادعا کند که من مثلاً با سنگریزه زدم که غالباً کشنده نیست و لکن ولی دم ادعا کند که تو با آهن یا سنگ بزرگی زدی که غالباً کشنده است، ادعای کدام‌یک پذیرفته می‌شود؟
ج. در فرض سؤال، ظاهر این است که دعوای ولی دم مسموع است مگر اینکه بینه بر خلافش باشد. والله العالم
س519. اینجانب دارای همسایه جانباز جنگ تحمیلی بوده که برای رضای خدا در مغازه ایشان مساعدت لازم را می‌نمودیم. روزی ایشان برای تمیز کردن اگزوز موتور خویش که با سوزاندن آن تمیز می‌شد از من تقاضای کمک کرد که پدرم این کار را صلاح نمی‌دانست ولی ایشان مرا مجبور به این کار کرد و مقداری بنزین که در ظرفی ریخته شده بود به دست من داد. وقتی بنزین را به طرف اگزوز موتور پاشیدم متأسفانه آتش زیاد شد و دستم را هم سوزانید و من برای اینکه آسیبی به کسی نرسد بنزین اضافی را به طرفی که کسی نبود پرتاب کردم ولی متأسفانه باعث سوختگی یک دانش‌آموز گردید. حال حقیر طی دادنامه شماره ... محکوم به پرداخت مبلغ 33000000 میلیون ریال دیه گردیده‌ام. آیا دیه حال شده را بایستی من بپردازم یا صاحب موتور؟
ج. در فرض سؤال، اگر شما بنزین را به طرفی که کسی نبوده پرتاب کرده‌اید و اتفاقاً در آن حال، دانش‌آموز به آن نقطه رسیده و دچار سوختگی شده و شما هیچ‌گونه تقصیری نداشته‌اید، جنایت خطائی است و دیه آن بر عاقله شما است و منظور از عاقله، پدر و عمو و برادر و پسر شما است یعنی اینها باید دیه را بدهند و اگر مسامحه در پرتاب بنزین کرده باشید، دیه بر عهده خود شما است. والله العالم
س520. کارگری همراه با صاحب‌کار وارد کارگاه تهیه خوراک مرغ شده و این کارگاه دارای دستگاهی مکنده (میکسر) است که در قسمت تحتانی آن لوله‌ای استوانه‌ای شکل وجود دارد که داخل آن یک عدد تیغه مارپیچی شکل برای به‌هم زدن قرار گرفته که گاهی دانه‌های خردنشده، در قسمت تحتانی مخلوط‌کن باقی می‌ماند که لازم است تخلیه و جای آن تمیز گردد تا مخلوط‌کن آماده برای کار شود و کارگر دست خود را جهت پاک کردن آن دانه‌ها داخل در مخلوط‌کن می‌نماید (کارگر آن کارگاه بوده و به جریان کار آشنایی داشته) که در این حال صاحب کارگاه (که احد از شرکاء است) کلید برق را روشن می‌نماید و به دنبال آن دستگاه مخلوط‌کن شروع به گردش نموده و دست راست کارگر در دستگاه خرد شده سپس تا مچ قطع می‌گردد. سؤال شرعی این است که آیا صاحب کارگاه یعنی روشن‌کننده برق دستگاه ضامن است که دیه بپردازد با اینکه غافل بوده یعنی نمی‌دانسته که کارگر دست خود را جهت تمیز کردن دستگاه مکنده داخل آن نموده و هیچ صورت عمدی در روشن کردن دستگاه نسبت به قطع دست کارگر در کار نبوده یا اینکه کارگر خود مسئول ضایعه وارده بر خود
بوده و صاحب‌کار به لحاظ عدم احراز جرم النهایه با تمسک به اصل برائت ضامن نبوده و محکوم به پرداخت دیه دست قطع‌شده نمی‌گردد؟ و سؤال دیگر اینکه برفرض محکومیت صاحب‌کار از نظر شرع مقدار دیه برای دست قطع‌شده تا مچ چقدر می‌باشد؟
ج. در فرض سؤال که قطع ید به سبب زدن کلید برق بدون توجه صورت گرفته، خطایی محسوب است و دیه آن به عهده عاقله کسی است که کلید برق را زده و روشن نموده و دیه قطع ید، نصف دیه کامله است و عاقله خویشان پدری هستند مانند پدر و برادر و پسر. والله العالم