امام صادق (علیه السلام) و مذهب تشیع
آیا امام جعفر صادق (ع) بنیانگذار مذهب تشیّع است، یا تبیین و تشریحكننده آن؟
امامصادق (ع) تفكر اصیل شیعی را ـ كه چه بسا افرادی از دوستان و محبّان اهلبیت علیهمالسلام آن را چنانکه باید نشناخته بودند ـ به همگان شناساند. وی با تأسیس آن مدرسه بزرگ علمی مردم را با حقایق اسلام راستین ـ كه با پیروی از علی (ع) و اهلبیت علیهمالسلام تحقّق مییابد ـ آشنا ساخت، درحالیكه در دورههای قبل از حضرت امامصادق (ع) زمینه گسترش معارف در حدّی كه در عصر آن حضرت بود فراهم نشده بود.
این بدان معنا نیست كه امام جعفر صادق (ع) بنیانگزار تفكر شیعی هستند، چون همانگونه كه پیش از این بیان شد، تفكر شیعی در عصر پیامبر (ص) بهطور منسجم و مشخّص بود و احادیث متواتر و ارشادات روشنگرانه نبیّ اعظم (ص) كمّ و كیف آن را مشخّص كرده بود و
گذشتِ زمان و وقوع حوادث در تكمیل آن هیچگونه دخالتی نداشت، البتّه این امور در تبلیغ و ترویج و تنظیم آن در دورههای بعدی بهویژه در عصر امامصادق و امامباقر علیهماالسلام مؤثّر بودند و حتی خود این حوادث، حقّانیت این تفكر را در مقابل تفكر مخالفان هرچه بیشتر آشكار كرد.
یكی از علل پیروزی تفكر شیعی در مسئله امامت این بود كه مردم در دوره حاكمیت بنیامیّه اعمال و رفتارهایی را از مدّعیان جانشینی پیامبر (ص) مشاهده كردند كه با هیچیك از احكام و اصول اسلامی همخوانی نداشت.
این كار حتّی سبب شورش مردم علیه آنها در موارد مختلفی شد، گرچه این شورشها اغلب بهواسطه توسّل به زور شكست خورد و حكومت بنیامیّه در ظاهر ادامه پیدا كرد، ولی در كل این حوادث سبب شد كه زمینه رسوخ و گسترش تفكر شیعی در دلهای مردم فراهم شود.