رؤیت هلال ـ ثبوت ماه
س1. آیا با محاسبات منجمین، ماه ثابت میشود ـ مخصوصاً وقتی كه آنها امروز نسبت به زمان‌گذشته امكانات خیلی دقیق و مجهّز در اختیار دارند و اصرار می‌ورزند كه نتائج دستگاه‌های علمی‌امروز قابل انكار نمی‌باشد.
ج ـ پیشگوئی منجمّین بنفسه حجّت شرعیّه نیست، بلی اگر برای هر كس موجب علم به صحّت محاسبه شود،باید به علمی كه از گفته منجّم حاصل شده عمل‌نماید.
س2. آیا تطوِ و بلند بودن هلال را، دلیل بر شب دوم می‌دانید؟
ج ـ بلند بودن ماه و تطوِ آن، دلیل شرعی بر شب دوم نیست.
س3. اختلافات مربوط به تعیین اوقات و ازمنه چگونه مرتفع می‌گردد؟ آیا امروز واقعاً همان‌روزی است كه تقاویم بیان داشته‌اند؟ در حالیكه شیعه و سنی در این امر مختلف القول هستند.
ج ـ تعیین ایام از جهت اینكه اوّل ماه است ویا چند روز از فلان ماه گذشته با رؤیت هلال در اول ماه یاگذشتن سی روز از رؤیت هلال ماه قبل ثابت میشود و همچنین با بیّنه شرعی و یقین خود مكلّف.
س4. اگر ماه رمضان در شهری دیده شود، در شهرها دیگری كه افق آنها یكسان و یا دو ساعت فرِق دارند اول ماه ثابت میشود یا نه؟
ج ـ اكتفا، به رؤیت ماه در یك بلد برای سایر بلاد بعید نیست.
س5. اگر ماه در كشورهای شرقی رؤیت شود آیا برای كشورهای غربی خود بخود ثابت‌می‌شود یا خیر؟
ج ـ بطور كلی در هر نقطه از زمین كه ماه رؤیت شود برای هر نقطه دیگر كه بعداً روز میشود آن روز، روزاول ماه است.
س6. آن طور كه از توضیح المسائل و كتاب هدایة العباد حضرتعالی استفاده می‌شودحضرتعالی در طریق ثبوت هلال اتحاد افق را شرط نمی‌دانید بنابر این آیا ما می‌توانیم مثلاً به رادیوعربستان اعتماد كنیم و اگر فردا را اول ماه یا روز عید فطر اعلام كرد ما هم روزه بگیریم یا افطار كنیم‌در هر صورت وظیفه ما چیست؟ سؤال دیگر اینكه در ذیل عنوان طریق ثبوت هلال در كتابة هدایة‌العباد حضرتعالی پیرامون همین مسأله فرمودید كه سزاوار است كه احتیاط ترك نشود، رعایت‌احتیاط در صورت اعلام اینكه فردا عید فطر است چگونه میسر است.
ج ـ همانطوریكه در توضیح المسائل و هدایة العباد ذكر شده بنظر اینجانب رؤیت هلال در بلدی نسبت به‌بلاد دیگر نیز بعید نیست كافی باشد البته ثبوت رؤیت باید به علم و یا بیّنه شرعی باشد و احتیاط به این حاصل میشود كه مكلف در آن روز به مقدار مسافت شرعی مسافرت بنماید و روزه خود را در مسافرت افطارنماید.
س7. بعضی از مراجع عظام، در رؤیت هلال در شهری شرط كفایت آن در شهر دیگر را،اتحاد افق میدانند تفاوت افق چه قدر باشد كافی از رؤیت در شهر دیگر نیست؟
ج ـ بنظر حقیر رؤیت هلال اگر به یكی از راههائی كه در رساله‌های عملیّه مذكور است ثابت شود، برای همه‌نقاطی كه روزشان بعد از آن است كفایت میكند.
س8. در ماه مبارك رمضان اگر در شهر غزنی افغانستان ماه دیده نشود ولی رادیو جمهوری‌اسلامی ایران اعلام كند كه ماه دیده شده و ثابت هم شود آیا مردم آنجا می‌توانند عید بگیرند یا نه؟ و مردمی كه از چند مجتهد تقلید دارند می‌توانند در مسأله رؤیت هلال به فتوای مجتهد واحدعمل كنند یا خیر؟
ج ـ بنظر حقیر بعید نیست، رؤیت هلال در هر نقطه‌ای، برای نقاط دیگر كه در ساعت رؤیت هلال در آن شب یا روز باشد كافی باشد یعنی روز بعد از آن روز یا شب برای آنها روز اوّل ماه است ولی بنظر آقایانی كه توافق افق را در كفایت رؤیت هلال برای بلد دیگر معتبر میدانند، باید این جهت مراعات شود و مقلد هر مرجعی طبق فتوای مرجع خود عمل بنماید.
س9. در شهری كه اكثریّت با اهل سنت می‌باشند و شیعه‌ها در اقلیّت هستند، در عید قربان وعید فطر قطع بخلاف نداشته باشیم می‌توانیم با آنها عید بگیریم و اگر در نجف اشرف ماه را دیده‌باشند و 29 روز روزه گرفته‌اند ولی در استانبول دیده نشده و سنی‌ها سی روز روزه می‌گیرند ویك روز بعد از نجف عید بگیرند وظیفه ما شیعه‌ها چیست؟
ج ـ در فرض مزبور اشكالی پیش نمی‌آید فقط از تظاهر به خوردن روزه و اقامه نماز عید به جماعت خودداری شود و اگر تقیه و حفظ وحدت اقتضا بكند روز عید آنها نماز عید بخوانند.
مبطلات روزه
س10. اگر كسی در ماه مبارك رمضان، از خواب بیدار شود و بعد متوجه بشود كه از وقت اذان‌گذشته است آیا روزه این فرد صحیح است؟
ج ـ بلی صحیح است.
س11. كیفیت روزه‌ی شخص كاهل نماز، كه در انجام نمازهای واجبش، كوتاهی كرده چیست؟
ج ـ روزه، واجب دیگری است و شخص مذكور به جهت كاهل نماز بودن، معصیت كار است، ولی اگر روزه گرفته روزه او صحیح است.
س12. آیا اگر در ماه مبارك رمضان، قرآن را به طرز غلطی بخوانیم، ضرری متوجه روزه میشود؟(عدم تلفظ صحیح كلمات)
ج ـ اگر عمداً آیات را غلط نخواند، اشكال ندارد و رعایت تجوید در قرائت قرآن واجب نیست.
س13. مستدعی است حكم شرع مقدس را در مورد اشخاصی كه كارشان غواصی در اعماق آبهاست نسبت به صوم و صلوة بیان فرمایید.
ج ـ زیر آب رفتن با لباس غواصّی بنابر احتیاط واجب مبطل صوم است ولی اگر شخص داخل زیر دریائی كه‌شبیه اطاق است و ملاصق بدن نیست زیر آب برود روزه باطل نمیشود و نسبت به نماز، كسی كه با لباس غواصّی زیر آب است اگر نمی‌تواند خارج شود و نماز بخواند و یا وقت تنگ است با همان حال مقداری كه میتواند قرائت و سایر اذكار را بخواند و ركوع و سجود را به ایماء و اشاره انجام دهد و به احتیاط واجب بعد هم قضاء آن‌نماز را بخواند. واللّه العالم.
س14. كشیدن سیگار و استعمال قلیان آیا مبطل روزه هست؟
ج ـ بنابراحتیاط واجب، روزه‌دار نباید دود سیگار یا قلیان را به حلق برساند.
س15. كشیدن تریاك برای شخص معتاد، در ماه مبارك رمضان، مبطل روزه می‌باشد؟
ج ـ احتیاط واجب در ترك آن است، چه برای معتاد و چه غیر.
س16. آیا كشیدن سیگار، به صورتی كه دود آن را فرو نبرند، روزه را باطل میكند؟
ج ـ اگر دود آن را فرو نبرند روزه را باطل نمی‌كند، ولی تظاهر به آن در این صورت، مناسب نیست و به احترام ماه مبارك ترك شود.
س17. زدن آمپول مقوّی یا پنی‌سیلین برای روزه‌دار جایز است یا خیر؟
ج ـ اشكال ندارد و فرقی بین اقسام آمپولها نیست، ولی احتیاط مستحب در ترك است.
س18. آیا شخص روزه‌دار در ماه مبارك رمضان، میتواند سُرم یا آمپول، تزریق كند؟
ج ـ احتیاط مستحب آن است كه از استعمال آمپول و سرم خودداری كند و اگر لازم شد و تزریق كرد روزه‌اش باطل نمیشود.
س19. اگر كسی در ماه مبارك رمضان، قبل از اذان صبح، از خواب بیدار شود و در خواب‌محتلم شده باشد و امكان غسل كردن را نداشته باشد، حكم روزه این فرد چه میشود؟
ج ـ در فرض سؤال اگر متمكن از غسل قبل از اذان صبح نباشد، تیمم بدل از غسل كند و روزه بگیرد.
س20. شخصی در ماه رمضان با خودبازی میكند ولی منی بیرون نمی‌آید و علائم جنب هم دراو نیست بعد از ساعتی بول میكند مایعی سفید رنگ خارج میشود شك دارد منی هست یا نه روزه‌او باطل است یا نه در صورت بطلان كفاره دارد یا نه؟
ج ـ اگر كاری با خود كند كه بر حسب عادت موجب انزال منی میشود، هر چند منی انزال نشود،روزه‌اش باطل است، ولی در فرض مذكور وجوب كفّاره معلوم نیست. واللّه العالم.
س21. كسی كه نمی‌دانسته استمناء روزه را باطل میكند و حتی یك گناه كبیره است، اگر این‌عمل را انجام دهد آیا روزه او باطل است ؟ اگر باطل است كفّاره دارد یا خیر؟ اگر دارد مقدار آن چقدراست؟
ج ـ در فرض سؤال، باید قضای روزه را بگیرد ولی كفّاره ندارد، بلی اگر جاهل مقصّر باشد، به این معنی كه درموقع ارتكاب عمل، احتمال حرمت بدهد و سؤال نكند و یا بداند استمناء حرام و معصیت است، هرچند نداند كه‌روزه را باطل میكند و در روز ماه رمضان انجام دهد، كفّاره جمع دارد، كه در توضیح المسائل مسأله شماره 1674 ذكر شده است.
س22. اگر شخصی در كلاس درس بوده ناگهان متوجه گردید كه لای دندان غذائی است و خودرا مقداری كنترل نموده به این امید كه در پایان درس آن را بیرون ریزد، ولی احتمال قوّی میدهد كه‌در كلاس درس همراه با آب وارد حلق شده باشد آیا روزه باطل میشود یا این شخص معذورمی‌باشد؟
ج ـ در فرض سؤال مجرّد وجود غذا در لای دندان ویا در داخل آب دهن تا پائین نرود، مبطل روزه نیست،البته باید شخص مذكور به هر نحوی، از رفتن غذا به معده ممانعت نماید و احتمال پائین رفتن غذا موجب بطلان‌روزه نیست.
كفاره روزه
س23. كفّاره روزه یك ماه، با نان چقدر است؟ با برنج چقدر است؟
ج ـ كفّاره افطار غیر عمدی، برای هر روز یك چارك طعام مانند گندم و برنج است و اگر بخواهد نان بدهد،برای هر روز یك كیلو بدهد.
س24. آیا می‌توان پول كفّاره را به فقیر داد. و به او گفته شود طعامی كه روزانه می‌خوری قصد كفّاره كن یا لازم است فقیر از همین پول طعام بگیرد.
ج ـ در فرض سؤال، فقیر باید با همین پول، برای دهنده آن طعام بخرد و به وكالت از طرف او طعام را به عنوان كفّاره بردارد. واللّه العالم.
س25. كسی كه از خصال كفارات اطعام را برگزیده و یا از بابت كفاره و فدیه یك مدّ طعام باید بدهد یا فطره عید فطر را میدهد آیا مجزی است كه از نانوائی‌های كشور نان خریداری كند و به‌مستحقین بدهد یا نه با آنكه می‌دانیم كه دولت به نانوائی‌ها سوبسید میدهد و یك كیلو نان كه در نانوائی به سیزده تومان می‌دهند، اگر آزاد خریداری شود شاید در حدود چهل تومان باشد؟
ج ـ در فرض سئوال، خریدن نان از نانوائی و به عنوان كفّاره یا فطره دادن مانع‌ندارد.
س26. در باب كفاره روزه آیا میشود به مقدار پول گندم، یا برنج به فقیر داد؟
ج ـ پرداخت كفاره به نحو مذكور در سؤال مجزی نیست. باید همان گندم را بدهد و یا برنج و یا اجناس دیگری كه در باب كفارات مذكور است. واللّه العالم.
س27. زنی مریض بوده و ماه رمضان روزه نگرفته و مرض او تا سال بعد ادامه داشته است وكفاره بر عهده او آمده ولی از خود پولی ندارد آیا كفاره زن بر عهده شوهر واجب است یا نه؟
ج ـ كفّاره زن بر شوهر واجب نیست.
س28. تكلیف شخصی كه چندین كفّاره جمع بر گردن دارد، لیكن فعلاً نه وسع مالی دارد كه‌اطعام فقرا بدهد و نه توان جسمی دارد كه چندین ماه روزه بگیرد، در حال حاضر چیست؟ (در این‌مورد نیز میزان دقیق در دست نیست) آیا چنین فردی از گرفتن روزه مستحبی محروم است؟
ج ـ به مسأله شماره 1669 توضیح المسائل مراجعه نمایید و اگر چنین شخصی قدرت بر روزه گرفتن ندارد،قهراً قدرت بر روزه مستحبی هم ندارد مگر اینكه مثلاً قدرت بر دو و سه روز، روزه گرفتن دارد ولی چون روزه‌كفّاره باید سی و یك روز آن پشت سر هم باشد، قدرت بر آن نداشته باشد، كه در این صورت اگر روزه قضا نداشته باشد روزه مستحبی اشكال ندارد. واللّه العالم.
س29. اگر كسی در ماه مبارك رمضان عمداً افطار به حرام كند و قبل از اداء كفّاره روزه فوت نماید در صورت وصیّت به بجا آوردن وانجام كفّاره روزه و یا در صورت عدم وصیّت اگر ولی‌ّ متوفی بخواهد استیجار صوم كند، و یا خودش بخواهد عمل به وصیّت كند تتابع در بجا آوردن روزه در دو فرض سؤال واجب است یا خیر؟
ج ـ در هر دو فرض تتابع واجب است.
س30. اینجانب دارای سنگ كلیه می‌باشم وقبلاً نیز هر دو كلیه‌هایم را عمل جراحی نموده‌ام ودكتر متخصص گفته است روزه نباید بگیرید و آب و مایعات زیاد بخورید، اگر اینجانب فقط آب‌بخورم و چیز دیگری نخورم روزه‌ام درست است یا خیر، وتا كنون نیز حقیر اینگونه عمل نموده‌ام؟
ج ـ در فرض مسأله كه روزه گرفتن برای شما ضرر دارد و باید در اثناء روز از مایعات استفاده نمائید، روزه بر شما واجب نیست و برای هر روز یك مدّ طعام (تقریباً هفتصد و پنجاه گرم) به فقیر غیر سید در رمضان آینده كفاره بدهید.
س31. اگر در ماه مبارك رمضان بی‌سحری بمانیم و مریض هم باشیم و در روز قبل از اینكه‌چیزی بخوریم با زن خود جماع كردیم چه حكمی دارد؟
ج ـ در صورتی كه مرض مجوّز افطار نداشته‌اید در فرض سؤال كفاره واجب است.
س32. ملاك مریض كه روزه ماه رمضان از وی ساقط است، چیست؟
ج ـ اگر بداند روزه برای او مضرّ است یا مظنه ضرر داشته باشد و یا احتمال عقلایی بدهد كه مضر باشد به طوری كه از آن احتمال، خوف ضرر حاصل شود، روزه واجب نیست و بعد باید قضای آن را بگیرد بلی اگر مرض تا رمضان سال بعد طول بكشد قضا هم ساقط است، فقط باید كفّاره مدّ بدهد. واللّه العالم.
س33. اگر شخصی در ماه مبارك رمضان به مسافرت برود و قصد ده روز نماید، در بین این ده روز آیا میتواند در بلاد كبیره بیش از 4 فرسخ از منزل خود دور شود؟
ج ـ در فرض سؤال، چنانچه تمام مسافتی را كه طی میكند در داخل شهر باشد، اشكال ندارد.
س34. كفّاره روزه رمضان و كفّاره حنث نذر، قسم و عهد آیا از اصل مال میت باید داده شود یا از ثلث اگر به آن وصیّت كرده باشد؟
ج ـ اگر وصیت كرده كه اینها را از ثلث بدهند از ثلث برداشته میشود و در غیر این صورت از اصل مال برداشته میشود.
س35. شخصی به حدّ بلوغ رسیده است امّا ندانسته در ماه مبارك رمضان با اینكه روزه است(نعوذ باللّه) عمل منافی عفت انجام داده حالا كه این شخص بعد از گذشت چند سال، حكم حرام بودن این عمل را دانسته نمی‌داند كه آیا باید كفاره جمع دهد یا اصلاً كفاره بدهد یا نه و روزه‌اش چگونه است، خواهشمند است حكم این شخص را بیان فرمائید و بفرمائید این چند سال كه گذشته،روزه او كه باطل شده، چه حكمی دارد؟
ج ـ در فرض سؤال، چنانچه حرام بودن عمل را نمی‌دانسته و در جهل خود هم مقصّر نبوده فقط قضای آن‌روزه‌ها واجب است و چون در انجام قضا تأخیر نموده، برای هر روز 10 سیر طعام مانند گندم یا آرد بعنوان كفارة تأخیر قضا به فقیر غیر سیّد بدهد و اگر حرام بودن عمل را می‌دانسته هر چند وجوب كفاره را نمی‌دانسته ویا اینكه در جهل بمسأله مقصّر بوده علاوه بر آنچه گفته شد كفاره عمد هم بر او واجب است و تفصیل آن در توضیح‌المسائل مسأله 1669 مذكور است مراجعه نمائید.
س36. دختری در سن 9 سالگی از روی نادانی روزه خود را در ماه رمضان افطار می‌نماید آیا كفاره تعلق می‌گیرد؟
ج ـ در فرض سؤال چنانچه 9 سال قمری را تمام كرده و توانایی روزه گرفتن را دارد و با اینكه می‌داند روزه خوردن برای او حرام شده است، روزه را می‌خورد كفاره دارد هرچند نداند كه روزه خوردن علاوه بر حرمت كفاره هم دارد. واللّه العالم.
س37. مسافر در سفر نماز تمام خوانده، روزه را هم گرفته بعداً فهمید كه باید نماز را شكسته وروزه را افطار نماید. آیا نماز و روزه قبلی وی درست است یا احتیاج به اعاده دارد؟
ج ـ نماز و روزه‌اش صحیح است احتیاج به قضاء ندارد.
س38. چند روز روزه ماه مبارك رمضان، از چند سال، بر ذمه دارم، و در ضمن نمی‌دانم از هر سال چند روزی بوده تكلیف چیست؟
ج ـ در فرض مسأله می‌توانید به مقداری كه یقیناً كمتر از آن مقدار نبوده اكتفاء نمائید و اگر مقداری روزه قضاء بگیرید كه بدانید قطعاً بیشتر از آن بر ذمه شما نیست احوط است.
س39. نمی‌دانم چند ساله بودم شك دارم حدود 14 الی 15 سالگی نماز نخوانده‌ام عمداً و روزه خواری هم كرده‌ام بفرمائید چه حكمی دارد وظیفه من در قبال این اعمال انجام نشده چیست؟
ج ـ هر مقدار از نماز و روزه خود را كه یقین دارید در حال بلوغ ترك كرده‌اید باید قضا نمائید و برای تأخیر قضای روزه كفاره غیر عمد باید بدهید و چنانچه افطار روزه بدون عذر و عمدی بوده باید برای هر روز كفاره عمد هم بدهید.
س40. آیا كسی كه روزه قضا در ذمه دارد میتواند روزه نذری بگیرد؟ در صورتی كه نذر كرده باشد تكلیف او چیست؟
ج ـ كسی كه روزه قضا بر ذمّه دارد میتواند نذر كند كه روزه بگیرد و صحیح است.
س41. بنده شش سال است كه به سن تكلیف رسیده‌ام یعنی 6 ماه رمضان بر من گذشته كه می‌بایست روزه می‌گرفتم، چهار سال اخیر را روزه گرفته‌ام تماماً، 2 سال ابتدائی را نمی‌دانستم كه به‌تكلیف رسیده‌ام، بعدها فهمیدم كه قبل از 15 سالگی مكلف بوده‌ام از این رو بعضی از روزهای این دو ماه مبارك رمضان را روزه گرفته و بعضی دیگر را كه حدوداً از هر دو ماه مبارك 30 روز میشود روزه نگرفته‌ام تكلیف بنده در برابر قضای این روزه‌ها چیست؟
ج ـ در فرض سؤال روزه‌های فوت شده را قضا نمائید، و برای هر كدام یك مدّ طعام كفاره بدهید و اگرالتفات به وجوب صوم نداشته‌اید و غافل از سؤال كردن بوده‌اید كفاره عمد واجب نیست.
س42. شخصی 42 ساله تاكنون روزه نگرفته و گفته دارای 15 عائله بوده و برای تلاش و اداره خانواده‌ام در گرما و سرما كار می‌كردم طاقت نداشتم روزه بگیرم. عذر شرعی هم نداشته خواهشمند است نظر مبارك را بیان فرمائید.
ج ـ در مورد سؤال چنانچه شخص مذكور، بدون عذر شرعی روزه نگرفته، باید كفّاره بدهد و نیز قضای روزه‌هائی كه نگرفته انجام دهد و اگر با عذر شرعی روزه نگرفته كفاره عمد ندارد و اما نسبت به قضای موردی كه با عذر افطار كرده موارد مختلف است مورد محل‌ّ ابتلاء را بنویسید تا جواب داده شود.
س43. اگر دختری كه 9 سالگی روزه بر او واجب شده است؛ بنا به گفته والدین كه توان گرفتن‌همه روزه‌ها را نداشته، چند روزه از روزهای واجب را نگرفته باشد (و تعداد روزه‌های نگرفته را نیز نداند) و اكنون نیز نداند كه آیا در زمان توان آن روزه‌ها را داشته است یا نه و اطرافیان هم ندانند تكلیف او چیست؟
ج ـ در فرض سؤال، هر مقدار را یقین دارد كه كمتر از آن نبوده قضا كند.
س44. این حقیر در سنوات ماضیه سه سال در ماه مبارك رمضان در فصل تابستان و در گرمای طاقت فرسا و در شرایطی كه گرفتن روزه دشوار بود مشغول درو، جمع‌آوری زراعت و محصول بودم، لذا به اكراه بدون میل و رغبت از فضایل ماه مبارك محروم ماندم و روزه را افطار كردم كه درماههای بعد قضای آن را نمودم آیا بری الذمّه شده‌ام یا نه؟
ج ـ در مورد سؤال جمع آوری محصول مجوّز افطار روزه رمضان نیست، برای هر روزهای كه افطار كرده‌اید علاوه بر قضای آن روزه، كفّاره عمد به شرحی كه در توضیح المسائل مذكور است باید ادا نمائید.
س45. آیا احتمال ضرر و بیماری مجوزی برای افطار می‌باشد یا اطمینان به ضرر و بیماری لازم است؟ میزان در مقدار ضرر چیست؟
ج ـ خوف ضرر مجوز بلكه موجب افطار است و اطمینان لازم نیست و نسبت به مقدار آن كافی است كه‌عرف عقلاء اثر مترتب بر روزه را ضرر محسوب دارند. واللّه العالم.
س46. كسی كه مریض بوده مدت چند سال نتوانسته روزه بگیرد، اگر صحت پیدا كرد آیا آخرین سال را روزه بگیرد و آن مدت را كه نتوانسته روزه بگیرد كفّاره بدهد و اگر توان پرداخت كفّاره را نداشته بایستی استغفار نماید؟ و یا اگر بعداً متمكن شد بایستی كفّاره روزه آخرین سال را بدهد یا سالهای گذشته راهم بپردازد؟
ج ـ در مورد سؤال بنابر احتیاط واجب بایستی كفاره سالهای گذشته را هم بپردازد.
س47. خانمی از 27 سالگی به بعد بر اثر بیماری قادر به گرفتن روزه نبوده است حال تكلیف اوچیست؟
ج ـ در فرض سؤال، قضای روزه‌ها لازم نیست لكن برای هر روز یك چارك طعام مانند گندم و آرد به فقیرغیر سیّد به عنوان كفّاره بدهد.
س48. اینجانب سه ماه روزه ماه مبارك رمضان بدهكار می‌باشم ولی بعلت بیماری كلیه و دستور پزشك نمی‌توانم تا آخر عمر روزه بگیرم حكم روزه‌های قضاء چگونه است و آن را اگر عمداً افطار كرده باشم چه حكمی دارد و اگر به خاطر عذر شرعی بوده چه حكمی دارد؟
ج ـ در صورتی كه شخصی بواسطه مرضی معذور از گرفتن روزه باشد نباید روزه بگیرد و چنانچه تا ماه رمضان بعد بیماری او ادامه داشت و نتوانست قضاء روزه‌ها را بگیرد قضاء هم از او ساقط است فقط باید برای هرروز یك مدّ (ده سیر) طعام مثل گندم كفاره به فقرا بدهد و اگر بدون عذر عمداً روزه را افطار كرده كفاره عمد وقضاء بر او واجب میشود و تفصیل مسأله را در توضیح المسائل ملاحظه‌نمائید.
س49. دختری 9 ساله می‌باشد و توان روزه گرفتن ندارد آیا وقتی كه توان پیدا كرد قضای‌روزهای گذشته واجب است یا نه؟
ج ـ در صورتی كه روزه موجب حرج یا بیماری شود گرفتن جائز نیست فعلاً به مقداری كه میتواند از روزه بگیرد و بقیه را در طول سال به تدریح قضاء نماید.
س50. اینجانب متولد 1343 كه تا سال 70 هجری شمسی در سلامت بوده و بعلت مسافرت وعذر شرعی بعد از بلوغ تا سال 70 روی هم نود روز (سه ماه) از روزهای ماه مبارك رمضان را نتوانسته‌ام بگیرم بنابراین از سال 70 هجری شمسی بدلیل بیماری كلیوی و دستور پزشك بر منع روزه گرفتن تا آخر عمر از گرفتن روزه معذورم.
خواهشمندم حكم روزه‌های قضائی كه در روزهای سلامتی به علت عذر شرعی (مسافرت) نگرفته‌ام بیان بفرمائید؟
ج ـ كفاره روزه‌هائی كه قضاء آنها را تا رمضان بعد نگرفته‌اید بپردازید (برای هر روز یك مد طعام) و چنانچه در تمام عمر از گرفتن آن عاجز باشید وصیت كنید بعد از شما قضاء آنها را بگیرند.
س51. اگر روزه موجب چشم درد نمی‌باشد ولی سوی چشم كم میشود آیا كسی كه به این‌بیماری مبتلا است باید روزه بگیرد یا نه؟
ج ـ اگر بطور موقت باشد كه بعد از روزه بر طرف میشود مجوز افطار نیست ولی اگر روزه موجب شود كه نور چشم برای همیشه كم شود روزه واجب نیست.
س52. شخصی در ماه رمضان مریض بوده روزه نگرفته ـ بعد از ماه رمضان هم مریض بوده ـ و اوّل ذی‌القعده فوت كرد و در حیات خود كفاره ماه رمضان را كه روزی 750 گرم باشد اطعام نداده،حالا كفّاره بر عهده كیست آیا از اصل مال برداشت شود یا نه ویا اینكه بر پسر بزرگ قضا واجب است یا نه؟
ج ـ در فرض سؤال، اگر از اوّل ماه رمضان تا وقت فوت مریض بوده قضا و كفّاره ندارد و اگر در ماه رمضان‌مریض نبوده و عمداً روزه نگرفته و بعد از ماه رمضان مریض شده باید كفاره عمد از اصل مال برداشته شود و قضا هم دارد و اگر در ماه رمضان مسافر بوده وبه این جهت روزه نگرفته و بعد از ماه هم مریض شده تا فوت كرده كفاره ندارد ولی قضاء دارد و در تمام صور قضاء بعهده پسر بزرگ است.
س53. اینجانب از سالهای قبل روزه بدهكارم. كفّاره‌های آنها را پرداخته‌ام ولی هنوز موفق به‌گرفتن آن روزه‌ها نشده‌ام. می‌خواهم ببینم آیا اگر روزه از سال قبل نیز بدهكار باشم و برای اینكه نخواهم كفّاره آن را بدهم و خود روزه‌ها را تا آمدن ماه رمضان امسال بگیرم. آیا این روزه‌هایی كه می‌گیرم به جای روزه‌های سال قبل محسوب شده یا به جای روزه‌های سالهای ما قبل آن كه كفاره‌هایش راپرداخته‌ام؟
ج ـ نیّت هر كدام از روزه‌های قضا را بنمایید همان روزه محسوب میشود. واللّه العالم.
س54. شخصی سالها قادر به روزه گرفتن نبوده تا آخر عمر هم نتوانست روزه بگیرد و همه‌ساله كفّاره صوم را پرداخت نموده است. آیا قضای روزه به گردن چنین شخصی هست یا خیر؟ شخص مذكور وصیّت هم كرده است چهل سال روزه برای او بدهند تكلیف ورّاث ووصی اوچیست؟
ج ـ در فرض سؤال قضای روزه ایّامی كه مریض بوده بر او واجب نیست، لكن چنانچه وصیّت او زائد بر ثلث نیست و احتمال می‌دهند كه قبل از بیماری روزه به ذمّه او بوده، عمل به وصیّت واجب است. واللّه العالم.
س55. آیا زن حامله‌ای كه نمی‌تواند روزه بگیرد و روزه‌هایش را می‌خورد، برای ادای روزه‌های نگرفته باید دو كفّاره بپردازد یا خیر؟
ج ـ برای افطار روزه یك كفّاره بپردازد و اگر تا رمضان آینده موفق به گرفتن قضا نشد كفاره تأخیر هم لازم است. واللّه العالم.
س56. در رساله حضرت عالی مسأله 1730 چنین آمده اگر روزه‌دار بعد از ظهر مسافرت نماید،باید روزه خود را تمام كند و در صورتی كه شب نیت سفر كرده باشد احتیاطاً قضای آن را بجا آورد سؤال این است كه این احتیاط واجب است یا مستحب؟
ج ـ این احتیاط مستحبی است.
س57. روزه زنانی كه در ماه مبارك رمضان برای جلوگیری از عادت ماهانه از قرص استفاده‌می‌نمایند صحیح است یا خیر؟
ج ـ اگر عادت نشوند روزه آنها صحیح است.
