نامه یک معلّم و پاسخ آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله العالی

بسمه تعالی

محضر مبارك مرجع عالیقدر شیعه حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (دام ظله)

با عرض سلام و ادب؛

خواهشمند است در اوّلین سال تدریس این‌جانب و اشتغال به شغل معلّمی كه شغل انبیای الهی است، با رهنمودهای ارزنده خود، این جانب را دلگرم سازید. ایّام عزّت مستدام

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و تقدیر از حسن نیّت و توجّهی كه به قداست شغل خود، در آغاز شروع به آن دارید، از خداوند متعال مسألت می‎نمایم كه ابواب توفیق را بر روی شما مفتوح و در زیر سایه حضرت بقیة الله ارواح العالمین له الفداء، موفّق و از یاران و خدمتگزاران حضرتش باشید.

شغل شریف معلّمی از مشاغلی است كه عقل و شرع بر احترام آن اتفاق دارند و علوّ منزلت و رتبه معلّم در بین تمام ملل و امم همواره مورد تصدیق و تأیید بوده و هست.

خداوند متعال طبق فرموده خود، در قرآن مجید، معلم كلّ انسانها و معلم آدم ابوالبشر و معلم حضرت رسول خاتم صلی الله علیه و آله و سلّم، است و تمام ممكنات، زیر پوشش تعلیم و تربیت تكوینی، تشریعی و فطری او قرار دارند.

انبیای عظام یكی از بزرگترین وظایفشان، تعلیم و تربیت است و حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلّم، طبق فرموده خودشان، «اِنَّما بُعِثْتُ مُعَلِّماً»، معلّم كتاب و حكمت بود.

امیرالمؤمنین و سایر ائمه اطهار سلام الله علیهم، مظاهر صفت تعلیم و تربیت جامعه الهیّه هستند. مدرسه تعلیم و بیان علوم و معارف و احكام آن بزرگواران، از همان صدر اسلام گشایش یافت و تا به امروز، یگانه مدرسه جهانی است كه هزاران معلم در آن پرورش یافته و در اطراف و اكناف جهان، شهر و روستا، مساجد و حسینیه‎ها، منازل و مدارس، شغل مقدّس آموزگاری دارند.

حضرت سیدالشهدا علیه و علی اولاده و علی اصحابه الكرام افضل التحیة و السلام، كه در ایّام دو ماه محرّم و صفر، در سراسر عالم اسلامی، بخصوص كشور عزیزمان، مجالس سوگواری و عزاداری آن حضرت منعقد است و همه مدارس تعلیم و تربیت از بركت وجود ذی جودش می‎باشد، در مسجد مدینه، عالیترین حلقه درس را داشت كه خود آن بزرگوار، مدرّس و معلّم آن بود و صحابه و تابعین در آن افتخار شاگردی و كسب علم را داشتند.

بدیهی است در اینجا احتیاج به تذكر نیست كه مقصود از تعلیم و معلّم، تعلیم علوم مشروعه و معلّم كمالات مفیده است.

معلّم قرآن، معلّم احكام، معلّم اخلاق، معلّم اعتقادات و اصول دین، معلّم خطّ و نگارش، معلّم تاریخ و سرگذشت عبرت انگیز گذشتگان، معلّم علوم ادب، معلّم علوم پزشكی، معلّم فیزیك، شیمی، ریاضیات، هیأت و نجوم، معلّم انواع صنایع، معدن شناسی، زمین شناسی، گیاه شناسی و ... همه فضیلت دارند، و تعلیم همه را می‎توان به عنوان خدمت به جامعه و عزت و شوكت اسلام و مسلمین و رفع نیاز از بیگانگان، برای كسب ثواب و رضای خداوند متعال انجام داد.

در صورتی كه معلّم با این شعور و ادراك عالی و هدف مقدس، علومِ مذكوره را تعلیم دهد، هیچ یك از متاع‌های دنیوی را نمی‎توان باارزش كار او برابر شمرد.

هر چه خلوص نیّت معلّم، در این راه بیشتر و اهتمام او در تربیت افراد مفیدتر و كاملتر باشد، ارزش معنوی كار او بیشتر می‎شود.

در مدرسه تعلیم حضرت امام جعفر صادق سلام الله علیه، كه هزاران شاگرد، از علما، محدّثان، مفسّران و متخصّصان در علوم متنوع تربیت شده‎اند، فردی مانند جابربن حیان بوده است كه او را پدر علم شیمی لقب داده‎اند و صدها كتاب در رشته‎های مختلف تألیف كرده است.

در جامعه اسلامی، وقتی سخن از تعلیم و معلّم و شأن و مقام معلّم به میان می‎آید، تعلیم و تعلّم در رشته‎های مذكور است، هر چند تعلیم علوم اسلامی و علوم قرآن و شرعیّات را موقعیّتی خاص است، امّا چون همه این علوم برای كمال دین و آخرت و نظام معاش و معاد و نفی فقر و جهل لازم است، و از طرفی معلّم در همه این رشته‎ها می‎تواند در ضمن تدریس، هر چند با طرح مثال‌های مناسب، دانش آموزان را با اسلام و معارف و مكتب حق اهل بیت علیهم السلام، آشنا سازد. شغل معلم فرصت بسیار خوبی برای او است كه دانش‎آموزان را به راه راست اسلام هدایت نماید، و بالعكس، چنانچه خدای ناكرده، معلّم، متعهّد نباشد و سلامتی اخلاقی و عقیدتی نداشته باشد، در هر رشته‎ای كه تدریس كند، ممكن است بر افكار و عقاید و اخلاق دانش‎آموز، اثر سوء بگذارد.

در این میان هم، رشته‎هایی از آداب و فنون فساد انگیز می‎باشد كه آموزش و تعلیم آنها جایز نیست و حساب معلمان حقیقی، كه با انبیا و ائمه علیهم السلام، همكاری دارند و از مكتب آنها الهام می‎گیرند، از كسانی كه به آموزش این فنون مبتذل و حرام عمر خود و دیگران را ضایع می‎نمایند، جداست.

امید آن كه مؤسسات تعلیم و تربیت ما، در مسیر احكام نورانی و هدایت تعالیم قرآنی، جامعه را به رشد و ترقی برسانند و معلّمان عزیز، وظیفه بزرگی را كه به عهده گرفته‎اند، به خوبی ایفا نموده، سرافراز و سربلند، در زمره پاسداران ارزش‌های اسلامی و منتقل كنندگان معارف دین و حقایق، به نسل‌های بعد، محسوب گردند.

عرض نصیحت من، به معلّمین بزرگوار و محترم، بخصوص عزیزانی كه آغاز افتخار آنها، به كسب عنوان معلّمی است، این است كه اهتمام داشته باشند تا كار خود را برای خدا و در راه خدا قرار دهند و با دانش‎آموزانی كه در كلاس آنها هستند، با كمال مهر و محبت و فروتنی رفتار كنند؛ مسؤولانه در كلاس حاضر شده و از امانت‌هایی كه به آنها سپرده شده و می‎شود، خوب نگهداری كنند كه عمر و وقت آنها، كه نه فقط به خودشان، بلكه به كلّ جامعه مربوط است، تلف نشود.

بدانند كه اخلاق، آداب، روش و گفتار و كردار معلّم، حتی ظاهر لباس و سر و صورت او، بر دانش‎آموز تأثیر می‎گذارد و بعد از خانه و محیط منزل، یا مهمتر از خانه، محیط انسان‎ساز، محیط مدرسه و كلاس درس و اخلاق معلّم است.«وَالْبَلَدُ الطَّیِبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذی خَبُثَ لایَخْرُجُ اِلاّ نَكِدا».

با توجه به این مسؤولیّت‌ها، كلاس درس، كلاس عبادت خدا و درسِ معلّم، عبادت و سرتاسرِ شغل او، عبادت است. گوارا باد بر شما و بر افرادی كه چنین افتخاری را كسب كرده‎اند!«یا لَیْتَنا كُنّا مَعَكُمْ فَنَفُوزَ فَوْزاً عَظیماً».

لطف الله صافی