بسم الله الرحمن الرحیم. قال الله تعالی: «إِنَّمَا یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً»(1)
«وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِینَ»(2)
و قَالَ رَسُولُ الله صلّی الله علیه وآله و سلّم: «یَكُونُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ كُلُّ مَا كَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقذَّةِ بِالْقذَّة حَتَّى لَوْ أَنَّ أَحَدَهُمْ دَخَلَ جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوه»(3)
مجالسی كه جهت آشنایی مردم با حقایق مكتب اهل بیت علیهم السلام، مخصوصاً حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برگزار می‌شود، بسیار ملكوتی است و زبان ما در توصیف این مجالس، الكن و قاصر است.
در مقدّمه بحث، شهادت جانسوز حضرت زهرا سلام الله علیها را به پیشگاه اقدس حضرت مولانا بقیة الله ارواح العالمین له الفداء، و خدمت همه شیعیان تسلیت عرض می‌كنم، و امیدوارم كه همه ما از بركات این توسّلات و تعظیم شعائر بهره‌مند باشیم.
* حضرت زهرا در کلام پیامبر سلام اللّه علیهما
در فضائل حضرت زهرا علیها السلام و شعب وجودی آن حضرت هر چه بخواهیم بگوییم، اگر عمر دنیا را هم داشته باشیم، نمی‌توانیم آن را به پایان برسانیم.
وجود مبارك حضرت رسول اكرم صلوات الله علیه و آله پدر بزرگوار آن حضرت هم اراده داشتند كه ایشان را به همگان و آیندگان معرفی كنند، ولی اوضاع و احوال آن دوره، و عدم قابلیت مردم این را اجازه نمی‌داد تا حقایق وجودی حضرت زهرا سلام الله علیها معرّفی شود.
تا آنجایی هم كه رسول خدا صلی الله علیه و آله ایشان را معرفی كردند، نشان‌دهنده مقام والا و الهی ایشان است. همین روایت مشهور «إِنَّ فَاطِمَةَ بَضْعَةٌ مِنِّی فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی»(4) كه به تعابیر و الفاظ متعدد و در موارد مختلف از حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم صادر شده و در كتب شیعه و اهل سنّت روایت شده است نشان از مقام بسیار بلند و والای ایشان دارد.
بنده یك وقتی همه كتاب نهایه ابن اثیر كه پنج جلد است را مطالعه كردم، به روایات زیادی در ذكر اهل بیت علیهم السلام كه نویسنده به آن استشهاد كرده بود برخورد نمودم، و برخی از آنها را یادداشت كردم؛ مثل «فَاطِمة بَضْعَةٌ مِنِّی یُضْحِكُنی مَا یُضْحِكُك»، یا «إنَّما فَاطِمَةُ حذیةٌ مِنَ النُّور»، و یا «إنَّما فَاطِمَةُ حلیة مِنّی یُبْغِضُنی مَا یُبْغِضُها». البته احادیث دیگری هم نقل شده است آن هم از كسی مانند پیامبر صلی الله علیه و آله كه «وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْیٌ یُوحى» می‌باشد.(5)
نگاه به روایات نقل‌شده در باب حضرت زهرا سلام الله علیها، نشان می‌دهد كه حضرت رسول اكرم صلوات الله علیه و آله در مجالس مختلف و در طی مناسبت‌ها و فرصت‌های متعدد بر فضایل آن حضرت تأكید داشتند، و همه نشانگر این است كه حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله عنایت تام داشتند تا دختر بزرگوار خودشان را به مردم معرفی كنند كه برای مردم الگو باشد، و مردم از علوم الهی آن حضرت استفاده كنند.
* مقام اصطفا
یا همین مرتبه اصطفاء كه خداوند متعال راجع به حضرت مریم می‌فرماید: «وَإِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ یا مَرْیمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِینَ»، مطلب بسیار مهمی است.
در قرآن در چند جا هست كه از اصطفای بعض بندگان صالح سخن به میان آمده است. كتاب كوچكی هم هست به نام الصَّفوَة كه این آیات را بررسی نموده است، مثل آیه «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَینَا مِنْ عِبَادِنَا»(6) «إِنَّ اللهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ»(7) كه نشان می‌دهد، اصطفاء در امم قبل از امت پیامبر صلوات الله علیه وآله سابقه داشته است، و یا ملاحظه این آیات، و دقت در روایتی كه وجود مبارك پیغمبر صلوات الله علیه و آله می‌فرماید: «یَكُونُ فِی هَذِهِ الْأُمَّةِ كُلُّ مَا كَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّة حَتَّى لَوْ أَنَّ أَحَدَهُمْ دَخَلَ جُحْرَ ضَبٍّ لَدَخَلْتُمُوه» نشان می‌دهد كه در امت پیامبر صلوات الله علیه و آله هم، مقام اصطفاء وجود دارد و كسانی هستند كه به این مقام رسیده‌اند.
یكی از آنها به معنی حقیقی كلمه و به تأیید قرآن كریم، آنجا كه می‌فرماید: «إِنَّمَا یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً»، حضرت زهرا سلام الله علیها است.
* عظمت خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام
شما همین خطبه بالبدیهة آن حضرت در مسجد النبی صلی الله علیه و آله آن هم در آن مجلسی كه هیچ كس نمی‌توانست با آن خفقانی كه درست كرده بودند حرف بزند را ملاحظه كنید.
هنگامی كه حضرت زهرا سلام الله علیها لب به سخن گشودند، مثل این‌كه حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلّم با مردم تكلّم می‌كنند؛ همه ساكت شدند و خیلی از مردم گریه می‌كردند.
نكته مهم دیگر این خطبه، كیفیت آمدن حضرت زهرا سلام الله علیها به مسجد است. وقتی كه خواستند تشریف بیاورند، در كمال عظمت و در حالی كه عده‌ای از زنان بزرگوار اطراف ایشان را گرفته بودند آمدند، و در مسجد پرده كشیدند، آن‌طور كه ابن اثیر در النهایة می‌گوید: «إنَّها خَرَجَت فِی لُمة مِن نِسائِها تَتَوَطَّأ ذیلُها إلى أبی‌َبَكر فَعَاتَبَتهُ»؛ یعنی آن حضرت ابوبكر را سرزنش كردند، و توبیخ حضرت زهرا سلام الله علیها عادی نیست، بلكه توبیخ كسی است كه اهل اصطفاست. حقیقتاً عالم اسلام مدیون همین خطبه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می‌باشد، و اگر این خطبه نبود، شاید همه گمراه می‌شدیم چون كه كسی نه می‌توانست امیرالمؤمنین را بشناسد و نه سایر ائمه طاهرین علیهم السلام را، و نه حتّی وجود حضرت ولی‌عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را كه پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم به حضرت زهرا علیها السلام در برابر اوضاعی كه می‌خواست پیش بیاید مخصوصاً مصیبت فقدان حضرت رسول صلی الله علیه و آله در مقام دلداری به حضرت زهرا سلام الله علیها، بشارت داده بودند كه: «أبشِرى یَا فَاطِمَةُ إنَّ المَهدِیَّ مِنْك»(8) من به تو بشارت می‌دهم كه مهدیّ از توست. این معنای بسیار بالا و ارزشمندی است.
* وجه تسمیه حضرت زهرا علیهاالسلام
مطلب دیگری كه در فضیلت حضرت زهرا سلام الله علیها می‌توان گفت، وجه تسمیه آن حضرت به بتول است، كه برخی گفته‌اند «لِاِنْقِطاعِهَا عَنْ نِسَاءِ زَمَانِها فَضْلاّ و دِیناً وَ حَسَباً»(9) البته احتمال دیگری هم می‌رود كه از همه بالاتر است: «وَ قِیل لِاِنْقِطاعِهَا عَنِ الدُّنْیا إلَى اللهِ»، یعنی هویت حضرت زهرا سلام الله علیها این بود كه از دنیا بریده و به خدا متصل شده بود. آری حضرت زهرا علیها السلام الگویی بزرگ برای دفاع از حق و ولایت است و روش و سیره آن حضرت بخصوص عبادت، زهد، تقوی، ترك دنیا و پارسایی ایشان و نیز روش همسرداری و تربیت فرزند ایشان برای همه اسوه و سرمشق است.
* وظیفه حوزه‌های علمیّه
در هر صورت امیدوارم كه دست توسل ما از ذیل عنایات اهل بیت علیهم السلام و معارف و مكتب آنها كه هر چه بخواهیم از خداشناسی و امام‌شناسی و ... در این مكتب است كوتاه نگردد، و بتوانیم از ذخایر این بیت اخلاق و معرفت و تربیت استفاده كنیم، مخصوصاً در این زمان و شرائط كه دنیا آمادگی برای شنیدن این مطالب و حقائق را دارد. البته این مسئولیت بیشتر بر عهده علما، فضلا و طلاب حوزه‌های علمیه است كه مكتب اهل بیت علیهم السلام، و ذخایر علمی این مكتب یعنی قرآن مجید، نهج البلاغة، خطب و کلمات حضرت زهرا علیهاالسلام و صحیفه سجادیه، صحیفه ثانیه، صحیفه ثالثه، و صحیفه رابعه و ادعیه‌ای كه به ما رسیده است را به دنیا معرفی نمایند كه الحمدلله غنی‌ترین اُمَم در علم و معرفت ما هستیم.
پی‌نوشت‌ها:
. سوره احزاب، آیه33.
2 . آل عمران، آیه42.
3. بحار الانوار؛ج21،ب30.
4. امالی شیخ صدوق ره، مجلس22.
5. سوره نجم، آیات4-3.
6. سوره فاطر، آیه32.
7. سوره آل عمران، آیه33.
8. البرهان متقی هندی، ص94.
9. النهایة، إبن أثیر؛ ج1.