«پرتوی از عظمت امام حسین علیه السلام»
تألیف حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله‌الوارف
در تمام كتاب‌هایی كه درباره تاریخ اسلام و فضایل اهل بیت علیهم‌السّلام و احوال صحابه تألیف گردیده، از واقعه جانسوز عاشورا یاد شده است و تعداد كتاب‌هایی كه به طور مستقل در این موضوع نگارش یافته بیشمار است، كه بیشتر این كتاب‌ها به متن حادثه و نقل صورت وقایع پرداخته، امّا راجع به فلسفه آن به طور مستقیم وارد نشدهاند.
در زمان ما بیشتر افكار روی تحلیل حوادث و علل و نتایج وقایع حساب مینمایند و عظمت حوادث تاریخی را از این راه اندازهگیری میكنند و كتاب‌هایی كه موضوع آن تحلیل حوادث تاریخی باشد برای مخاطب جالبتر و بیشتر مورد توجه واقع میشود.
راجع به شهادت حضرت سیدالشهداء علیه‌السّلام هم، كتاب‌هایی كه از فلسفه و اسرار شهادت و علل و عوامل این قیام و تأثیر آن در جوامع اسلامی و تحوّل فكری مسلمین بحث مینمایند، خواننده بسیار دارند، زیرا می‌خواهند بدانند: چرا حسین علیه‌السّلام قیام كرد؟ چرا با یزید از در سازش و آشتی بیرون نیامد؟ چرا از مدینه به مكه و از مكه به عراق هجرت نمود؟ این نهضت برای چه مقصودی بود و چه نتایجی داد؟ و اكنون سودی كه ملّت اسلام عموماً و شیعه خصوصاً از برگزاری مراسم سوگواری و یادبود عاشورای حسینی میبرد چیست؟ و ده‌هاو صدها پرسش دیگر كه شیفتگان آستان امامت و ولایت در پی آن هستند.
لذا در قرن معاصر، نویسندگان به نوشتن كتاب‌ها و مقالاتی كه پاسخگوی این پرسشها باشد توجه بیشتری كرده و سعی نمودهاند در این قسمت‌ها هم وارد تحقیق شده و مردم را به فلسفه این نهضت و شرایط و اوضاع و احوال محیطی كه در آن این قیام و فداكاری بزرگ انجام یافت آگاه سازند.
البته این‌طور هم نبوده كه قدماء و پیشینیان به كلّی از این موضوع چشمپوشیده و در فلسفه و اسرار شهادت چیزی ننوشته باشند، زیرا نخستین كسی كه مردم را متوجه به این اسرار و هدف‌های عالی نمود شخص سیدالشهداء علیه‌السّلام و اهل بیت آن حضرت و بلكه پیش از ایشان پیغمبر اكرم صلی الله علیه وآله و سپس ائمه طاهرین علیهم‌السلام بودند كه در احادیث و روایات و حتی در ضمن عبارات زیارت‌ها كاملاً این موضوع را تشریح و توضیح دادند، بعداً هم علماء و متفكرین شیعه و اهل سنت، و شعرای بزرگ در ضمن اشعار خود مردم را به حقایق آشنا ساختند ولی نوشتن كتاب مستقل در این موضوعات آن‌طور كه امروزه مرسوم است، سابق بر این رایج نبوده است.
از این جهت، كتاب‌هایی كه راجع به تحلیل تاریخی حوادث كربلا نوشته شده، نسبت به كتاب‌هایی كه اصل تاریخ آن را نگهداری نمودهاند بسیار كم است در عین حال، اهمیت كتاب‌هایی كه متن حوادث را نگه داشتهاند در نزد ما محفوظ است، زیرا آن كتاب‌ها، هم مبدأ و اساس تحقیق و فحص متفكرین و محققین است و هم نقل صورت و ظواهر حوادث كربلا، هر چند در نهایت اختصار و فشرده باشد حاكی از حقیقت مظلومیت امام علیه‌السّلام و نموداری از اسرار و فلسفه شهادت است و هم برای مؤمنین و كسانی كه می‌خواهند از ذكر مصیبات و گریه و سوگواری برای آن حضرت به اجر و ثواب و قرب خداوند متعال برسند، همیشه مورد انتفاع و استفاده میباشد.
«پرتوی از عظمت امام حسین علیه‌السلام» اثر ارزشمند مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله الوارف است كه با تكیه بر مستندات تاریخی، تحلیلی رسا و آگاهانه از حادثه عظیم كربلا ارائه داده و می‌تواند منبع بسیار خوبی برای مطالعه تاریخ و تحلیل واقعه بزرگ عاشورا باشد. قابل توجه كه این كتاب حدود 40 سال پیش به رشته تحریر درآمده است.
گزارش اجمالی از بخش‌های كتاب:
این اثر ارزشمند در چهار بخش سامان یافته است:
بخش اول: شخصیّت و فضایل حسین علیه‌السلام.
بخش دوم: بنی‌هاشم و بنی‌امیّه.
بخش سوم: علل قیام حسین علیه‌السّلام.
بخش چهارم: نتایج و فواید قیام حضرت ابی عبدالله الحسین علیه‌السلام.
در ابتدای بخش اول این كتاب سیمای نورانی امام حسین‌علیه‌السلام در قرآن از قبیل آیه مودت، آیه تطهیر و آیات دیگر را بیان می‌دارد. در ادامه، سیمای امام حسین‌علیه‌السلام در احادیث پیامبر مكرّم اسلام صلی‌الله علیه و آله به تصویر كشیده شده است و در آخر این فصل هم، قطره‌ای از مكارم اخلاق سیدالشهداء علیه‌السلام و ابعاد گوناگون اخلاقی آن حضرت با توجه به مستندات شیعه و اهل سنت بیان گردیده است.
بخش دوم این اثر درباره بنی‌هاشم و بنی امیه است كه به طور تفصیلی به اوضاع زندگی و مخصوصاً صفات رذیله معاویه و یزید به طور مستند و با تكیه بر مستندات اهل سنّت پرداخته شده است.
مؤلف گران‌قدر در بخش سوم علل قیام سیّد و سالار شهیدان علیه‌السّلام را مورد بررسی قرار گرفته كه از این رهگذر حدود 6 علّت اصلی و مهم مورد شرح و توضیح واقع شده و در آخر این بخش، به چند شبهه پیرامون حادثه عظیم عاشورا پاسخ گفته شده است.
بخش چهارم با عنوان نتایج و فوائد قیام حضرت اباعبدالله الحسین‌علیه‌السلام به 9 فائده مهم و تأثیرگذار قیام خونین و سراسر حماسه كربلا می‌پردازد كه می‌تواند منبع بسیار خوبی برای اهل تحقیق و تحلیلگران تاریخی باشد.