متن این یادداشت بدین شرح می باشد.
مرجع عالیقدر جهان تشیع، شیخ الفقهاء حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی قدس سره ، در ۱۹ جمادی الاولی سال ۱۳۳۷ هجری قمری، مصادف با ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ هجری شمسی در خانواده ای مذهبی و روحانی که نام خاندان خود را به نام غلام باصفای سید الشهدا (عليه‌السلام ) «صافی» برگزیده و در خدمت به آستان ملک پاسبان حضرت ولی عصر (عج)، از صفای خاصی برخوردار بودند؛ در شهر مذهبی گلپایگان که مهد علما و دانشمندان بزرگ بوده است، دیده به جهان گشود.
از آیت الله العظمی بروجردی (رضوان الله عليه) نقل است که میفرمودند؛ وقتی که در اصفهان بودم فضلای درجه اول حوزه آنجا اهل گلپایگان بودند (مقصودشان آیت الله آخوند ملا محمد جواد صافی، والد مکرم آیت الله حاج شیخ لطف الله صافی (قدس سره) است و زمانی که به نجف اشرف هم مشرف شدم در آنجا شخصیت اول درس مرحوم آخوند خراسانى آقای شیخ عبدالله گلپایگانی بود.
او فقیهی جامع ، محققی متتبع و متعبدی روشن ضمیر بود که محضر علمی و معنوی ایشان برای عارفان به مقام علمی شان غنیمت و برای معاندان و مخالفان فرصتی است که بتوانند از صافی و صفا و زلالی این دریای با فضیلت بهره مند و از تاریکی ها و سرگردانی رهایی یابند.
شخصیت با عظمت و گرانسنگی که معرفت و عرفان حقیقی را تنها در کلمات و ادعیه ی حضرات معصومین علیهم السلام، خصوصاً مناجات های امام العارفین، حضرت زین العابدین علیه السلام می بیند و راهی جز مرام و مسلک خاندان بیت رسالت نپیموده و غیرآنرا« غیر طریقنا اهل البیت» می پندارد و مرید و مراد پروریِ اهل توهّم و تخیّل که برچسب عرفان، بر نداشته های علمی شان می نهند را آفتی بزرگ برای جامعه ی علمی و اسلامی تلقی می کند.
این فقيه اسلام شناس و انديشمند بزرگ معاصر در مکتب پدر عالم و مادر فاضله عابده خود که نقل است هر سه روز یک ختم قرآن داشت و در ماه مبارک رمضان در قنوت نماز شبش دعای ابوحمزه را کامل می خواند و دایی های بافضیلتش و دیگر فرهیختگان گلپایگان که تعدادشان در آن ایام کم نبود مدارج ترقی را طی نمود.
در ۲۳ سالگی پس از آنکه دروس مقدمات و سطح را نزد آیت الله آخوند ملا ابوالقاسم قطب که از مجتهدین بنام بود، خواند و کتاب قوانين الأصول و فرائد و مکاسب شیخ انصارى و كفاية الاصول را نزد والد مکرمش آیت الله آخوند ملا محمد جواد (رحمه الله) آموخت؛ و در همان جا با نوشتن حواشی و مقالات مهم فقهی و اصولی به درجه اجتهاد نائل شده بود، رهسپار قم شد و در مجلس درس و بحث اساتید بزرگ حوزه علمیه قم از جمله مراجع ثلاث آیات عظام سید محمدتقی خوانساری، سید صدر الدین عاملی وسید محمد حجت کوه کمره ای شرکت نمود.
هوش و استعداد فوق العاده و تلاش و جدیّت در امر تحصیل ، این شخصیت فرهیخته را مورد توجه و علاقه خاص اساتید بزرگ قم و نجف قرار داد تا آنجا که حضرت آیت الله العظمی آقای حاج شیخ محمدعلی کاظمی رضوان الله علیه مقرر درس مرحوم میرزای نائینی قدس سره و استاد آیت الله العظمی صافی در نجف اشرف، پس از عزیمت ایشان از نجف به قم، در نامه خود که در تاریخ یازدهم شوال فرستاده‌اند، ایشان را با عنوان والای « علم العلم و مناره » یاد کرده و معظم له را که نجف را ترک کرده بودند به نجف فرا خوانده و مرقوم فرموده‌اند: «مفارقت امثال سرکار از نجف اشرف و خلو جامعه علمیه از آن، موجب تاثر (است)، چون امروز جامعه
علمیه حاجت به امثال سرکار دارد که استعداد ذاتی را با حفظ ظاهر و التزام به نوامیس شرع مطهر دارا و واجد هستید، علی هذا حتی المقدور اسباب حرکت را فراهم فرمائید. امید است بر عزم مراجعت باقی باشید و جدا سرکار را از حضرت حجة الاسلام آقای والد (دامت برکاته) تقاضا می کنم ».
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره پس از بازگشت از نجف اشرف به شهر مقدس قم، بیش از پانزده سال حلقه نشین مجلس درس و بحث و اخلاق خورشید فقاهت شیعه و پیشوای دینی عصر، مرحوم آیت اللّه العظمى بروجردى قدس سره و نیز یکى از مشاورین ویژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشتند و همواره مورد عنایت آن زعیم والا مقام بودند.
از ویژگی های بارز شیخ الفقها که نقش مهمی در برجستگی و شخصیت علمی کم نظیرشان دارد، برخورداری ایشان از استعداد و نبوغ فوق العاده و قدرت فراگیری زیاد مطالب علمی بود.
تسلط فوق العاده ی آن فقیه عالی قدر بر مبانی اکابر علمی جهان اسلام، خصوصاً آیت الله العظمی بروجردی قدس سره ، در میان اقران خویش مثال زدنی و با بهره هایی که از حوزه های علمیه نجف اشرف و قم برده بودو اشراف کاملی که به منابع علمی اسلامی داشت به کتابخانه و دایرة المعارف بزرگ و متحرک فقه و کلام موصوف گشته که هر کسی از هر قشر و فکر و اندیشه ای از دریای فضائلشان بهره مند و مستفیض می شود ، این در حالی است که معظم له سالیان سال در کمال فروتنی و تواضع ، همواره خود را سرباز کوچک حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنافداه می دانست.
آیت الله العظمی صافی گلپایگانی از جمله محققان و متفکران اسلامی بودند که با تمام توان و با جدیت و پشتکار فراوان به دفاع از مبانی مذهب حقه ی تشیع پرداخته و با درک دقیق از شرایط و شناخت نیازهای زمان و آگاهی از شبهات، ابهامات و سؤالات نسل جوان، اقدام به پاسخگویی جامع و کامل آن نموده است، تا آنجایی که علی رغم کهولت سن و مشغله های فراوان، عمده ی نامه های اعتقادی جوانان را با قلم پدرانه ی خویش و با شرح صدر فوق العاده ای پاسخ می داد. مرجعی حدیث شناس که در علوم نقلی و عقلی سرآمد روزگار بوده و حیات اهل بیتی شان حقیقتاً شگفت انگیز است.
از آنجایی که آن مرجع و اندیشمند خستگی ناپذیر در حوزه مباحث کلامی و فقهی از تبحر بالایی برخوردارند ، با تألیف بیش از صد عنوان کتاب جامع و مفید ، در ابواب و سنین مختلف، ملجاء و پناهگاهی امن برای حقیقت جویان و تشنه لبان معرفت و انسانیت شده اند.
آیت اللّه العظمى بروجردى رضوان الله تعالی علیه نیز نظر به توانایى والاى علمى آن فقیه جامع و صافی ضمیر، پاسخگویى به سؤالات مهم و حساسى از فقه و کلام شیعى و پاسخ به شبهات را، به ایشان واگذار کرده بود .
کتاب شریف منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر که از آثار ماندگار و شاهکارهای علمی آن مرجعِ دلداده ی امام زمان ارواحنافداه است خلأ مبحث بسیار مهم امامت را از مجامع علمی دنیای اسلام مرتفع نمود و الان یکی از پنج کتب مرجع در زمینه مهدویت می باشد.
مجموعه ی گرانسنگ «لمحات فی الکتاب و الحدیث و المذهب» یکی دیگر از آثار نفیس حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی می باشد که مشتمل بر ۲۳ رساله در فقه و تفسیر اعتقادات از ایشان به زبان عربی است که از گنجینه های علمی شیعه بشمار می رود.
معظم له با وجود آنکه منادی عرفان حقیقی و مروج و شاگرد برجسته و پر افتخار مکتب امام صادق علیه السلام محسوب می شوند، زمانی که در مجالی کوتاه از شخصیت با عظمتشان تجلیل می شود ، در ابتدا همگان را به یاد و راه و منش امام زمان ارواحنافداه توجه می دهند و با کمال تواضع و فروتنی می فرمایند: «از اظهار لطفی که برایمان به وجود آمد تشکر می کنم،این امور برای ما اسباب خجلت شد و امیدوارم همه مورد توجه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم».
زهد، تقوى، اخلاص، قناعت، توکل، سعه صدر، صراحت لهجه و امر به معروف و نهى از منکر، از ویژگى هاى مهم روحى اخلاقى این فقیه وارسته است .
دفاع جانانه ی ایشان از غربت امیرمؤمنان علی علیه السلام و شهادت مظلومانه حضرت زهرا سلام الله علیها و آل الله و احیای شعائر فاطمیه و حسینیه و پشتیبانی های بی دریغشان از برپایی باشکوه دهه های فرخنده ی مهدویه و غدیریه برگ زرینی از ارادت خالصانه ی این زعیم عالیمقام به ساحت مقدس آل الله است .
آن فقیه جامع، عالمی ادیب و خلاق بود و از لطافت روحی و ذوق وافری برخوردارند که دیوان اشعار متعددی در مدح و مرثیه اهل بیت علیهم السلام از ایشان به یادگار مانده است .
اشعار ماندگار ایشان که بر کتیبه های ضریح مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها منقش و مزین گردیده است ، قلب هر عاشق و شیفته ی ولایت را به خود می خواند و این یادگارهای ماندگار نشان دهنده ی آن است که این لطف الله و هدیه ی الهی به شیعیان ، همواره مورد عنایت ویژه ی کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه علیهم السلام می باشند.
همنشینی این عالم ربانی با اقشار مختلف مردم خصوصاً فقرا ، و تبسم ملیح و تواضع حیرت انگیز و سبقت در سلام در دیدارهای با مراجعه کنندگان، چهره ی نورانی ایشان را بسان پدری مهربان جلوه داده است که همگان بر این امر اذعان دارند که نقطه بارز شخصیت اجتماعی و اخلاقی آن عالم ربانی مردمی بودن و با مردم زیستن ایشان است.
این فقیه خستگی ناپذیر که در حقیقت شناسنامه و سند صدساله ی
حوزه علمیه قم بشمار می آیند، استاد بزرگ اخلاص و تواضع می باشند که نگاهی باطن بین و جامع الاطراف نسبت به مسائل جهان اسلام داشت.
از امتیازات ویژه ی این عالم ربانی هوشیاری و بیداری و موضعگیری های مدبرانه ی ایشان در رابطه با مسائل روز بود. معظم له در عین آنکه ، عالمی زاهد و مجتهدی پرهیزگار بود ، هیچ گاه از مسائل و حوادثی که در جهان اسلام پدید می آمد بی اطلاع نبود و با روشن بینی منحصر بفرد خویش امور را رصد و اداره می کردند.
ایشان به مصداق حدیث شریف اتقوا فراسة المؤمن فانه ینظر بنورالله مسائل را با نور الهی درک نموده و موضع گیری های حکیمانه ی ایشان در سایه ی همین درک صحیح و عالمانه و آگاهانه چراغ راه شاگردان و ارادتمندان و مقلدان ایشان بوده و برای اهل سیاست اطلاعات بین المللی و تحلیل های سیاسی ایشان جای بسی شگفتی دارد.چهره ی درخشان خورشید شیخ الفقهاء در نهضت انقلاب اسلامی ایران و پشتیبانی از مملکت امام زمان ارواحنافداه و حرمت نهادن به امام و رهبری بر کسی پوشیده نیست و جای سخنی باقی نمی گذارد.
دلسوزی ها و راهنمایی های مشفقانه ی آن مرجع ولائی به مسئولین نظام و نصایح و دعای خیر ایشان برای رفع مشکلات مردم، دری بسوی حقیقتی انکار ناپذیر می گشاید که قلب مبارک این عالم ربانی برای تعالی جامعه اسلامی می تپید و همواره دغدغه ی احیای مدینه ی فاضله را در ذهن مبارکشان می پروراند.
سخن کوتاه می کنیم ، چرا که حقیقتاً قطره را یارای وصف دریای پرفیض علم و فقاهت حضرت شیخ الفقهای عصر نیست.
امید است که بتوانیم در عمل قدردان مقام منیع مرجعیت شیعه باشیم و در مسیر نورانی آنان حرکت کنیم.
سرانجام بزرگ مرجع شیعیان جهان پس از سالها زعامت و مرجعیت و کفالت ایتام آل محمد علیهم السلام، در ۲۸ جمادی الثانیه ۱۴۴۳ رحلت نمود .
پیکر مطهر آن عالم ربانی در شب اول ماه رجب مصادف با شهادت حضرت امام هادی علیه السلام در حرم مطهر حضرت سیدالشهداء علیه السلام به خاک سپرده شد.
