اثر جهاد حسین ‎علیه السّلام در صفحه تاریخ جاویدان ماند، و همواره نیرو بخش اصلاح طلبان، و مجاهدان راه حقّ و حامیان خیر و عدالت است.

قیام آن حضرت، مبارزه با ظلم و ستم و كفر و باطل بود كه در آن زمان از گریبان یزید سر برون كرده بود. مبارزه با افكار و نقشه‌ها و آراء، و مفاسدی بود كه از جانب او حیات ملّت  اسلام را تهدید می‎كرد.

از جمله درس های عالی و سودمند كه هر شیعه و آزادی خواه حق پرست، و هر آرزومند تحقّق رسالت جهانی اسلام، از واقعه كربلا باید بیاموزد، این است كه بداند حكومت اسلامی حکومتی باید باشد كه در تمام نواحی، نمایشگر عدالت اسلامی و مجری تعالیم و احكام قرآن باشد.

یكی از بیماری های خطرناك فكری كه پس از رحلت پیغمبر اكرم ‎صلّی‌الله علیه و آله اجتماع مسلمانان به آن گرفتار شد این بود كه بسیاری از مردم در برابر عمل انجام شده- هرچند موافق با خیر و مصلحت و نظامات و تعالیم شرعیه نبود- تسلیم می‎شدند و هر حكومتی را كه روی كار می‎آمد واجب الاطاعه، و بیعت با آن را لازم الوفا می‎دانستند.

این روش باعث می‎شد كه هر كس می‎توانست با یك جهش ناگهانی یا اغفال مردم وضعی را ایجاد و سیاستی را اجرا كند و بر مركب مراد سوار شده و بی معارض و مزاحمی، مستبدانه بر جامعه حكومت كند، بنابراین در روی كار آمدن زمامداران جز زور و قدرت نظام و ترتیبی در كار نبود.

در عصر جاهلیت و قبل از طلوع كوكب رخشنده اسلام و در بعضی از جوامع عقب مانده، بلكه در جوامع به اصطلاح مترقّی هم كم و بیش این روش بوده و هست كه هر كس بر جامعه مسلّط شود برای اطاعت از او دلیلی جز غلبه و قدرت او مطالبه نمی‎شود.

امّا در جامعه اسلامی كه بر اساس عالی ترین نظامات آسمانی به وجود آمده، پیدایش این فكر، بسیار عجیب است، زیرا علاوه بر این كه حكومت ها نمی‎توانند جامعه را به سوی هدفی كه اسلام نشان می‎دهد رهبری كنند، موجب اتهام و سوء تفاهم بیگانگان نسبت به تعالیم سیاسی و اجتماعی اسلام می‎گردند.

فشار حكومتی كه خودسرانه و خود خواهانه روی كار آمده باشد اگر چه نرمش و اعتدال هم داشته باشد، بر وجدان یك مسلمان حقیقی و انسان فهمیده و متمدن واقعی، فوق العاده سنگین است، و تحقیر و توهینی كه به شخصیت ملت ها از این راه می‎شود، برای كسانی كه درك انسانی دارند به سختی قابل تحمّل می‎باشد.

طرفداران این روش كه بیشتر مردمانی مغرض و جیره‌خوار یا ضعیف امثال عبدالله بن عمر([1]) می‎باشند عذرشان این است كه مخالفت با حكومت موجب تفرقه و به هم خوردن نظم و چه بسا كه سبب فتنه و خون ریزی شود؛ گاهی هم به روایاتی كه راجع به اطاعت از امرا است تمسّك می‎جویند؛ لذا در برابر جنایات و انحرافات سكوت ورزیده و خاموشی را اولی می‎شمارند!

طرفداران زمامداران غاصب و دستگاه تبلیغاتی آنها هم برای خاموش كردن مخالفان و اغفال جامعه و تحكیم قدرت خود، مصلحان و نصیحت كنندگان را به فتنه‌انگیزی، اخلال گری، به هم زدن نظم و ایجاد تفرقه، متهم می‎نمایند.

معلوم است كه مردمان ضعیف و راحت طلب، و كسانی كه به مال و جان خود بیش از مصالح عامّه و دین و شرف علاقه دارند، با این عذرها زود تسلیم شده و از خود رفع مسئولیت می‎نمایند.

در اثر این وضع، دست ستمكاران باز گذاشته می‎شود و كسی از آنها مؤاخذه و بازخواستی نمی‎كند و وجوب اطاعت از یزید و حجاج و ولید، مثل وجوب اطاعت یك زمامدار عادل و صالح می‎شود، و قیام بر او را خروج از طاعت و جماعت می‎شمارند.

این حكمی كه به دروغ و نادانی به اسلام نسبت دادند، زمامداران ستمگر را مطمئن می‎ساخت كه مستبدانه هر ظلمی خواستند مرتكب شوند و معترضین را به عنوان خروج از جماعت مسلمین تحت تعقیب قرار داده و به زندان یا قتل محكوم سازند.

بدیهی است برحسب آیات و روایاتی، اطاعت زمامداران، واجب و مخالفت با آنها حرام است؛ ولی مقصود از این آیات و روایات زمامداران و صاحب منصبان حكومت اسلامی است كه نظامی را كه اسلام به آن دعوت كرده اجرا سازند، و هدف های اسلام را تحقّق داده و مظهر عدالت اسلام باشند.

چگونه می‎شود اطاعت از حكومت هائی مثل حكومت یزید، و سائر ستم كیشان تاریخ واجب باشد؟

اگر تازیانه ظلم در كشوری به بدن مظلومی برسد، تمام اهل آن مملكت كه به نحوی از انحاء، آن حكومت را یاری می‎كنند مسؤولند؛ «اَلظّالِمُ وَ المُعینُ لَهُ، وَ الرّاضی بِهِ شُرَكاءٌ ثَلاثٌ»([2])

در منطق اسلام و در مكتب انبیاء قیام به حق و امر به معروف و اندرز به زمامداران و دعوت به خیر و اصلاح، فتنه‌انگیزی و اخلال به نظم نیست، بلكه عین نظم است.

نظمی كه بر اساس باطل و ستم و تجاوز به حقوق ضعفاء و خفه كردن جامعه به وجود آمده، هرچه زودتر به هم بخورد بهتر است.

نظمی كه یك طبقه را حاكم و طبقه دیگر را محكوم و ذلیل، یك طبقه را صاحب ثروت و تجملات فراوان و یك طبقه را گرسنه و برهنه و محروم ساخته باشد، عین بی نظمی است.

نظمی كه در اثر آن یزید و ابن زیاد و شمر وحجاج مصادر امور باشند، و نیكان و شایستگان تحت شكنجه و آزار باشند، فتنه و بی نظمی است و قیام برای به هم زدن آن قیام برای برقراری نظم واقعی است.

«وَ قاتِلُوهُمْ حَتّی لا تَكُونَ فِتْنهٌ وَ یَكُونَ الدّینُ للهِ؛ و با كافران جهاد كنید تا فتنه و فساد از روی زمین برطرف شود و دین و اطاعت برای خدا باشد.» ([3])

به مقتضای این آیه، تمام نظام ها شرّ و فتنه است، مگر نظامات و مقررات خدائی. تمام حكومت ها بی‎نظمی و فتنه و گرفتاری برای بشر است مگر حكومت اسلامی.

اگر نظمی كه بنی امیه با كشتار عام مدینه و ظلم و جور و هتك مقدّسات به وجود آوردند، نظم باشد، پس نظم نمرود و فرعون و چنگیز و دیگر زورگویان تاریخ، و امنیت و انتظامی كه آنها در سایه سركوبی جامعه برقرار كردند نیز نظم بوده است.

پس با این حساب بسیار غلط، حضرت ابراهیم و حضرت موسی و بلكه تمام انبیا و مردان اصلاح طلب، اخلالگر بوده‌اند!

این فكر كه اطاعت از هر زمامدار شرعاً واجب است به قدری سخیف و باطل است كه انسان تعجب می‎كند چگونه بر افرادی كه طرفدار آن شده‌اند پنهان مانده است.

حسین ‎علیه السّلام با این فكر غلط و خطرناك نیز مبارزه كرد و مردم را از این اشتباه كه حكومت هایی، مانند حكومت بنی‌امیه و یزید، واجب الاطاعه‌اند، بیرون آورد، و فهماند كه نه فقط اطاعت از آنها واجب نیست، بلكه كوشش برای برانداختن آنها و تأسیس حكومت تمام اسلامی، لازم و واجب است.

پس از قیام سید الشهداء ‎علیه السّلام معلوم شد: آن حكومتی كه واجب الاطاعه است و باید مسلمانان آن را تقویت و پشتیبانی نمایند، حكومتی است كه در تمام نواحی، نمایشگر عدالت اسلامی و مجری تعالیم و احكام قرآن باشد.