در اینجا نمی‌خواهیم از سیر حدیث، یا از لحاظ اثر سیاست‌های حکّام، خصوصاً بنی‌امیّه، و بنی‌عبّاس سخن بگوییم، و مواضع مؤثّر ائمّه دین را در احیای سنّت پیغمبر(ص)، و تلاش اصحاب و شاگردان آن بزرگواران را شرح دهیم؛ فقط می‌خواهیم اشاره کنیم که مجاهدات ائمّه(ع) و حاملان علوم آنها تا امروز، سبب شده که این علوم بیکران که به‌وسیله صدها کتاب و اصل و جامع حدیث، جمع‌آوری و حفظ شده، در دسترس ما و نسل‌های آینده مسلمانان قرار بگیرد.
