3ـ بیداری شعور دینی

در اثر تبلیغات معاویه و روش او و همدستانش و دوری مردم از عهد رسالت و تعطیل اجرای برنامه‎های اسلام و توسعه ممالك اسلامی و ممنوع شدن تبلیغات صحیح دینی و خانه‌نشین شدن شایستگان و دانشوران، شعور دینی مردم ضعیف گشت و افكار آنها انحطاط یافت، اكثریت مردم در برابر وضع موجود، خودباخته و شكسته‌خاطر و بی‌تفاوت شده بودند.