5. فریب مردم توسّط معاویه

چنان‌كه از تواریخ معلوم می‌شود، این خطر كاملاً در بین بوده كه به طمع پول و رشوه معاویه، آن حضرت را به شهادت برسانند و یا دستگیر كنند و به دشمن تحویل دهند.

در این موقعیّت هیچ‌گونه اطمینانی به مردم نبود و اگر امام‌‌‌(علیه‌السلام) ، صلح نمی‌كرد، آن دنیاپرستان او را در وضع خطرناك‌تری قرار می‌دادند و برای نزدیكی به معاویه و گرفتن جایزه‌های او مسابقه برقرار می‌كردند و دین و وجدان خود را به دنیا می‌فروختند.

4. خطر سقوط اسلام و كشورهای اسلامی

به‌فرض اگر جنگ ادامه می‌یافت و اصحاب امام نیز پایداری می‌كردند، در آن صورت نیز فاصله بین پیروزی اصحاب‌حق بر اهل‌باطل زیاد بود و با ادامه آن محاربات و درگیری‌ها، كشورهای اسلامی در خطر سقوط قرار می‌گرفت و زحمات پیغمبر‌(ص)  و امیرالمؤمنین‌‌(علیه‌السلام) به‌هدر می‌رفت؛ زیرا نفوذ معاویه زیاد شده بود. آن حضرت دراین‌باره فرمود:

3. اوج انحطاط اخلاقی مردم

انحطاط اخلاقی در آن زمان به ‌حدّی رسیده بود كه تقریباً از هیچ‌كس انتظار نمی‌رفت برای حق، مردانه فداكاری و جان‌نثاری نماید.

آنان مردمی بودند كه حقّ مرد فداكار و دادگری چون علی‌‌(علیه‌السلام) را نشناختند و ایشان را آن‌همه رنج دادند.

2. ضعف و تفرقه در سپاه امام حسن‌‌(علیه‌السلام)

1. اجرای حكم الهی

صلح امام مجتبی‌‌(علیه‌السلام) یك تكلیف الهی و وظیفه شرعی بود كه امام‌‌‌(علیه‌السلام) در آن شرایط و احوال، ناگزیر شد آن را بپذیرد؛ به‌عبارت‌دیگر، شرایط و اوضاع، این مسئله را بر امام‌‌(علیه‌السلام) تحمیل كرد، و برحسب

حدیث مشهور و مسلّم نزد اهل‌سنّت[1]، پیامبر‌(ص)  از آن خبر داده و او را به سیادت و آقایی و اصلاح‌طلبی معرّفی فرموده بود.

علل و اسرار صلح

مرد مصلح

چنانچه در فصل گذشته گفته شد، امام حسن مجتبی‌‌(علیه‌السلام) انسانی صادق، باوفا، پرهیزكار و باتقوا، خیرخواه و بزرگوار بود.

اسرار صلح حضرت مجتبی‌‌(علیه‌السلام)

یكی از تعالیم مهمّ اسلام ـ‌ كه در جبهه برنامه‌های اسلامی، درخشان و هویداست ـ دعوت به صلح و كوشش برای رفع اختلافات و اصلاح ذات‌البین است.

قرآن می‌فرماید:

﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُو ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ كافَّةً﴾؛[1]

«ای افراد باایمان، همگی در فرمانبری حق وارد شوید».

هیبتِ امامت

همه شرایط امامت، در وجود امام‌‌(علیه‌السلام) جمع بود و تمثال و پیكرة عظمتْ و نمادِ هیبت پیامبر‌(ص) بود. وقار و هیبت امام‌‌(علیه‌السلام) ، چشم‌ها را لبریز از محبّت كرده، و بر دل‌ها مسلّط شده بود و به‌ حدّی بود كه معاویه، تحت نفوذ آن هیبت و عظمت قرار داشت و از آن حضرت بیمناك بود.

زهد امام‌‌(علیه‌السلام)

زهد امام مجتبی‌‌(علیه‌السلام) به‌ حدّی بود كه تمام اسباب حب و دلگرمی به امور دنیوی و نعم آن را ترك فرمود و به خانة آخرت و منزلگاه

پرهیزكاران اقبال و توجّه داشت و چنان بود كه خود فرمود: