حسین علیه السّلام خطاب به برادرش محمد بن علی معروف به محمد حنفیه آخرین وصیت های خود را نگاشت و در آن وصیّت، فرمود: «اِنَّما خَرَجْتَ لِطَلَبِ الاِصْلاحِ فی اُمَّةِ جَدّی مُحَمَّد - ‎صلّی‎الله علیه و آله وسلّم‎- اُریدُ اَنْ آمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَنْهی عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اَسیرُ بِسیرَة جَدّی وَ اَبی عَلِی ابْنِ اَبی طالِب...».

مواد برنامه قیام حضرت

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام بر حسین و سلام بر فرزندان و یاران باوفای حسین؛ سلام بر عزاداران و سوگواران امام حسین علیه السلام؛ سلام بر شاعران و مدیحه‌سرایان دربار ملائک دربان امام حسین علیه السلام؛ سلام بر عزیزانی که افتخار بزرگ شاعری و مدّاحی و نوکری آن حضرت را دارند و با سرودن اشعار، تاریخ را دگرگون می‌کنند و راه و رسم زندگی و فداکاری و ایثار‌گری را به جهانیان نشان می‌دهند.

اشاره: روز 28 مهر، در روزشمار کشورمان به عنوان روز خانواده نامیده شده است. به همین مناسبت پای صحبت های فقیه فرزانه و استاد اخلاق حوزه حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی می نشینیم و نصیحت های ارزشمند ایشان درباره لزوم اتحاد و یگانگی زن و شوهر مسلمان را از نظر می گذرانیم:

بسم الله الرحمن الرحیم. مسأله تشکیل خانواده در اسلام، بسیار مورد تشویق و ترغیب است حتی آنهایی که در این امر کوتاهی کرده باشند، مورد مذمّت هستند.

خانواده، تمدّن ساز است

عرفه، روز عبادت و خداپرستی است؛ روزی است كه انسان‌ها در آن، خود را به رحمت خدا نزدیكتر از سایر روزها می‎بینند.
دعای عرفه، نور است
دعا‌هایی كه انسان در این روز می خواند همه عروج دهنده و بینش آفرین و كمال بخش روح است مخصوصاً دعای عرفه حضرت امام حسین علیه‎السلام كه نمی‎توان رقائق و معارف آنها را توصیف كرد.
هر جمله از آن نور است كه بر باطن شخص می‎تابد و آن را روشن می‎كند و كدورات و زنگارهای آن را زایل می‎سازد و حیات و سعادت را تفسیر می‎كند و نعمت‌های خدا را بر می‎شمارد و قصور و تقصیر آن را در ادای شكر این نعمت‌ها شرح می‎دهد كه هر انسانی در هر اوج از معرفت كه باشد از خواندن آنها لذت می‎برد و خود را در عوالم روحانی مشاهده كرده و هر دم حضور خود را در درگاه خداوند تعالی بیشتر می‎بیند.
واقعاً جامعه‎ای كه چنین ذخائر عرفانی و تربیتی را در اختیار دارد باید از همه اوضاع و احوال و برنامه‎هایش نور و معنویت و بی‎اعتنائی به مال و منال و اعتبارات دنیا ظاهر باشد.

اشاره: 27 شهریورماه در روزشمار جمهوری اسلامی ایران به نام روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است. نامیدن این روز به این عنوان، نشان از اهمیت شعر و ادب فارسی و نقش عظیم آن در جهت دهی تاریخ دارد.

نظر به این اهمیت، مقدّمه مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی بر دیوان شعر والد بزرگوارشان فقیه بلندمرتبه حضرت آیت الله العظمی آخوند ملامحمّد جواد صافی که مشتمل بر مطالب مهمّی درباره شعر و اثر آن در تاریخ سازی و تحوّل افکار مردم می باشد را از نظر می گذرانیم:

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

10. حلق و تقصیر
بعد از سعی وقتی كه در هفتمین بار به مروه می‎رسند اگر محرم به احرام عمره باشند تقصیر می‎نمایند یعنی برای اطاعت فرمان خدا و به قصد بیرون آمدن از احرام و حلال شدن آنچه بر او در حال احرام حرام بود، مقداری از موی سر یا ریش یا سبیل یا ناخن خود را می‎گیرند و اگر محرم به احرام حج باشند در صورتی كه صروره نباشند یعنی قبلاً حج بجا آورده باشد و مرد باشد، مخیّر است بین كوتاه كردن مو یا ناخن یا تراشیدن سر و اگر صروره باشد بنا به فتوای بعض علما بین حلق و تقصیر مخیّر است و بنابر فتوای بعض دیگر حلق (تراشیدن سر) بر او متعین است و شكی نیست كه رعایت این قول موافق با احتیاط است چنان كه شكی نیست در اینكه بنابر تخییر نیز خواه صروره باشد یا نباشد حلق افضل است چنانكه از روایت «اَلّلهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُحَلَّقینَ» و روایات دیگر استفاده می‎شود.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

7. مشعر الحرام
«فَاِذا اَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفات فَاذْكُرُوا اللهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ»؛ شب عید را به دستوری كه در مناسك حج مرقوم است در مشعر الحرام باید گذراند. در اینجا برنامه عوض می‎شود و از چادر و پذیرایی خبری نیست؛ چادرها را كه از عرفات جمع آوری می‎كنند یك سر به منا می‎برند.
در مشعرالحرام كه مزدلفه هم به آن می‎گویند، همه در بیابان می‎مانند و مشغول عبادت و ذكر خدا و دعا می‎شوند.
خود این تغییر مكان برای عبادت و پرستش خدا حال تازه و آمادگی نوینی برای حاجیان فراهم می‎نماید، اینجا هم برنامه، برنامه خودسازی و توبه و جبران مافات و تعیین خط مشی آینده و تصمیم بر مراعات آن است مناجات و راز و نیاز با حضرت كریم كار ساز و خواندن دعاهائی كه رسیده در دل شب موجب ارتقاء روح و پرواز فكر می‎شود حالی بسیار خوش و روحانیت خاصی دارد. گویی انسان خدا را با خود جلیس و همنشین می‎بیند.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
 

5. سعی بین صفا و مروه
یكی از كارهای واجب حج و عمره، سعی بین صفا و مروه است كه بعد از طواف و نماز آن بجا آورده می‎شود. باید حاج یا معتمر هفت مرتبه از صفا به مروه برود و برگردد كه هر رفتن و برگشتن دو مرتبه محسوب می‎شود و بنابراین سعی از صفا شروع و در مرتبه هفتم به مروه پایان می‎یابد.
سعی، عبادت است و باید به قصد قربت انجام شود و مسعی اكنون مسقف است و سعی كننده زحمت تابش آفتاب را نمی‎بیند و مشتمل بر دو طبقه تحتانی و فوقانی است.
سعی بین صفا و مروه نیز یك عملی است كه تسلیم شخص را در برابر دستورات و احكام الهی ظاهر می‎سازد. این همه مردم به امر خدا از این كوه به آن كوه می‎روند بی‎آن كه از فلسفه این عمل بپرسند یا در رعایت آداب و ترتیباتی كه شارع مقدّس در آن مقرّر كرده، كوتاهی و سهل انگاری بنمایند.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی

3. طواف
طواف خانه كعبه از عبادات مهمّه و دارای فضیلت بسیار است. مطاف به قدری با روحانیت و پرمعنویت و معرفت بخش است كه هر كس به حسب حال خود، احساس حضور می‎نماید و همان طور كه در حدیث است «اَلطَّوافُ بِالْبَیْتِ صَلوةٌ» چنان است كه انسان در حال نماز است، و همان طور كه در نماز هرچه خضوع و خشوع و توجه بیشتر باشد، بركات معنوی و خطوط روحانی آن بیشتر است، طواف هم به این قسم است.
در حال طواف مثل نماز، بین بنده و خدا ارتباط برقرار می‎شود كه اگر هم در حال طواف از دعا و مناجات ساكت باشد، همان سكوت نیز با معنا و حاكی از حال عبادت و درك عظمت موقف و وقار پرستش حق تعالی می‎باشد.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
 

حجّ یكی از امور عبادی و اركان مهمّه اسلام و فاریض بزرگ است كه در آن فوائد و مصالح و منافع بسیار درج و متضمّن سعادت در این و فوز نشأتین است.
از جنبه تقویت و تلقین عقیده به توحید و از جنبه ریاضت و تصفیه باطن، تزكیه نفس و تهذیب اخلاق و از جنبه اجتماعی و توثیق روابط مودّت عمومی و برقراری حسن تفاهم بین اقوام و ملل و عناصر مختلف، و از جنبه ظهور قدرت معنوی دین مبین، و نمایش تسلیم مسلمین در برابر اوامر و احكام الهی و از جنبه حلّ مشكلات بین المللی و از ناحیه مشورت و تبادل نظر و اخذ تصمیمات مقتضی درباره آینده اسلام و تعیین خط مشی‎های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و تربیتی و از ناحیه تعلیم اخوّت اسلامی و مساوات، و الغاء امتیازات طبقاتی و نژادی و عنصری و صنفی و آموزش آزادگی و رشد دادن آزادی و درك كرامت انسانی و احترام به حقوق بشر و جنبه‎های دیگر حجّ یك عمل نمونه و بی‎نظیر و مظهر نظرات اسلام و مقاصد عالی قرآن است.
در اینجا فقط به طور فشرده به بعض برنامه‎ها و درس هایی كه شاگردان مكتب حج می‎آموزند اشاره می‎نماییم: