خاستگاه اول بحث دلیل انسداد در جلسه درس

لذا ایشان در مجلس درسشان - که حقیر تقریرات آن را نوشته‏ام-

دلیل انسداد را در دو فصل عنوان‏ کردند: ابتدا و در فصل اول بر مسلک متأخرین، از محقق خوانساری مخصوصاً شیخ و محقق خراسانی به نحو مستوفی آن را درضمن پنج مقدمه بیان کردند و سپس متعرض جواب آن شدند.

بسم الله الرّحمن الرّحیم

نقد و نظر: اولین سؤال این است که می‏گویند آیت‌الله بروجردی، دلیل انسداد را ازنظر تاریخی ریشه‏یابی کرده ‏بود، و آن را برخلاف آنان‌که آن را دلیل بر حجیت ظن مطلق می‏دانند، دلیل بر حجیت ‏خبر واحد می‏دانست. خواهشمند است در این زمینه توضیحی بیان ‏فرمایید.

مصاحبه مجله نقد و نظر[1]

اکتفا به مفاهیم شرعی در سیروسلوک

به هر صورت، آیت‌الله بروجردی(رحمة‌الله علیه)، مفاهیم و اصطلاحات مأخوذه از دیگران را در معرفة‌‌الله و ربط عالم شهادت به عالم غیب، قاصر از اصطلاحات قرآنی می‌دانست.

در شرط ادب و ترك خودبینی و تنزّه از غرور علمی همان راهنمایی‌های شرعی و شرح و بسط و تغییر و بیان آنها را كافی می‌دانست. چنان‌كه از خواجه طوسی+ به این مضمون نقل شده است كه در رعایت این تأدب می‌فرماید:

نمونه‌ای از رد غلوّ و مطالب خلاف

یادم هست در مجلس جشن مولی امیرالمؤمنین‌(علیه‌السلام) كسی شعری را می‌خواند كه با موازین اسلام، نمی‌ساخت. آیت‌الله بروجردی(رحمة‌الله علیه) به وی فرمود: نخوان.

برادرم آیت‌الله حاج علی آقا صافی واسطه شد، و بنا كرد به توجیه‌ كردن كه اشكالی ندارد و ...

آیت‌الله بروجردی به این بیت اشاره كرد كه این بیت، چه توجیهی دارد و با موازین اسلام، چگونه می‌سازد:

تجسم تسلیم خالص به شرع

خلاصه آن فقیه عظیم و عظیم فقها، در اسلام و راه مكتب اهل‌بیت^ ذوب شده بود. می‌توان گفت: تجسمی از تسلیم خالص به شرع، در همه ابعاد و جوانب آن بود. زبان حالش این بود:

مبارزه با فرق ضاله

باطل‌ شمردن بدعت‌های فِرَق را از وظایف مهم علما می‌دانستند و با ‌همه فرق ضاله، خصوصاً فرقه یا حزب مزدور بهائیت، مواضع منفی بسیار محكم و قاطع داشتند.

دوری از اصطلاحات عرفان‌های مصطلح

مواظب بودند كه در بیان ربط عالم و ماسوی‌الله به خداوند، از ارشادات و اصطلاحات قرآن خارج نشوند و در تعبیرهایی، مانند خلق و خالق و مخلوق از آن تبعیت كنند. اصطلاحات عرفانی مصطلح در متصوّفه را، بر زبان نمی‌آوردند.

رد سیروسلوک متصوّفه و غلوّآمیز

در عرفان و خداشناسی و سیروسلوك، هیچ خط و حرفی را معتبر نمی‌شناختند، و برنامه‌های به‌اصطلاح عرفانی متصوّفه و غلوّآمیز را شدیداً تخطئه می‌كردند. به حفظ حریم توحید و نفی شرك اهمّیت بسیار می‌دادند.