4. به چه دلیل تقلید واجب است؟
لزوم تقلید یا رجوع به متخصص مسألهای عقلی است و هركس با اندكی دقت مییابد كه در هر امری ازجمله امور دینی باید به متخصص و كارشناس آن مراجعه كرد و آیه شریفه «فَاسْأّلُوا اهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُون؛[1] اگر نمیدانید از آگاهان بپرسید» نیز ارشاد و توجه دادن به همین حكم عقلی است. بلی، فروعات تقلید مثل بقای بر تقلید، تقلید اعلم، شرایط مرجع تقلید و... از مسائل صرفاً تقلیدی است.
5. تقلید را رجوع جاهل به عالم تعریف كردهاند مگر شما مردم را جاهل میدانید كه میگویید باید تقلید كنند؟
مقصود از جاهل در این تعبیر جاهل نسبی است؛ یعنی كسی كه در مسائل شرعی مجتهد نیست، اگرچه در مسائل دیگر كارشناس شمرده شود یا حتی در مسائل شرعی از آگاهی نسبی برخوردار باشد. همانگونه كه رجوع
مجتهدان به سایر متخصصان مثل پزشكان و مهندسان نیز رجوع جاهل به عالم و متخصص شمرده میشود و این اصطلاح بار منفی ندارد. هركس ممكن است در رشتهای كارشناس و در دیگر رشتهها بیاطلاع و جاهل باشد.
6. آیا میتوانیم مسائل نماز و روزه را از مجتهدی و مسائل خمس را از مجتهد دیگر تقلید كنیم؟
درصورتیكه احتمال اعلمیت یكی از آنها را ندهید، اشكال ندارد.
7. آیا عدول از مرجع تقلید زنده به مرجع تقلید دیگر جایز است؟
عدول از مرجع تقلید زنده به مجتهد دیگر، بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست؛ مگر آنكه مرجع دوم از مرجع اول اعلم باشد.
8. آیا میتوان در یك مسأله به رساله چندین مجتهد، رجوع و بهترین را انتخاب كرد؟
در مسائلی كه مرجع تقلید اعلم فتوا داشته باشد، نمیتوان به غیر اعلم رجوع كرد. البته توجه دارید كه انتخاب بهترین نظر در بین آرای متخصصان یك علم بدون تخصص در آن علم ممكن نیست.
9. تاكنون از كسی تقلید نمیكردهام آیا میتوانم از
مرجعی كه از دنیا رفته است تقلید كنم؟ درباره اعمال گذشته چه باید كرد؟
تقلید ابتدایی از میت جایز نیست. بنابراین، فعلاً وظیفه شما آن است كه تحقیق كنید و از مرجعی كه اعلم میدانید و یا احتمال اعلمیت او را میدهید، تقلید كنید. اگر احتمال اعلمیت هیچیك از مراجع زنده را هم نمیدهید، میتوانید از هركدام تقلید كنید. درباره اعمال گذشته نیز نظر مرجع تقلیدی را كه انتخاب خواهید كرد، جویا شوید.
10. مقلد یكی از مراجع بودم و پس از فوت او بدون رجوع به مجتهد زنده، به تقلید از او باقی ماندم؛ اكنون چه وظیفهای دارم؟
باید به مجتهد زنده اعلم مراجعه كنید، و مطابق نظر او، در مسأله بقای بر تقلید از میت، عمل نمایید.
11. آیا بزرگ خانواده، میتواند اعضای خانواده را به تقلید از مرجع منتخب خود وادار كند ؟
هركس در مسأله تقلید، باید طبق تكلیف شرعی خود عمل كند و اجبار دیگران به تقلید از شخص خاصی، صحیح نیست.
12. حكم كسی كه بدون تحقیق، از مرجع تقلید خانواده تقلید كرده است، چیست؟
اگر با اطمینان به صحت تحقیق خانواده، مرجعی را اعلم تشخیص داده است، مانعی ندارد. در غیر این صورت لازم است پس از تحقیق به مرجع اعلم رجوع كند.
13. تعبیرات «اقوی»، «بعید نیست» و «ظاهر آن است» كه در رساله توضیحالمسائل آمدهاند، چه تفاوتی با هم دارند؟
اگرچه تعابیر مذكور ازنظر فقهی بیانگر تفاوتهایی در ادلّه مسئله است، اما برای مقلد، حكم فتوا را دارد و باید مطابق آن عمل نماید.
[1]. نحل، 43؛ انبیاء، 7.