اعلام اعجاز قرآن مانند آیه شریفه: ﴿قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ... ﴾[1] و آیة ﴿وَإِنْ كُنْتُمْ فِی رَیبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا... ﴾[2] دانشمندان را به خضوع در برابر آن قرار داده است. این كتاب یگانه اگرچه در هویت اصلی، كتاب هدایت به سعادت و دعوت به رضوان خدا و نیكیها و نجات بشر از تاریكیهای اخلاقی میباشد و برنامة اصیل حیاتی و اجتماعی و تمدن و خیر و احسان و صلح و ایثار است؛ ولی در روابط افراد بشر با یكدیگر و حتی وظیفه انسان نسبت به خودش، راهنماییهای لازم و اصولی، كه مقبول عقول سالم است را پیشنهاد نموده است و در بسیاری از مسائل علمی نیز متضمن مطالبی است كه اكنون پس از چهارده قرن كموبیش بشر بر آنها دست مییابد.
به علوم مختلف در این كتاب نگاه شده و به جهان با اجزای آن كه كلمةالله از آن تعبیر مینماید نظر دارد و به تفكر در آن تأكیدات بلیغ نموده است و كلمات خدا را در مثل این آیه بیحدّ و بیشمار معرفی میفرماید:
در آیات متعدد دعوت به پژوهش و نظر در آیات آفاقیه و انفسیه مینماید، مثل:
[1]. اسراء، 88. «بگو: اگر انسانها و پریان (جن و انس) اتفاق كنند».
[2]. بقره، 23. «و اگر درباره آنچه بر بنده خود [پیامبر] نازل كردهایم شك و تردید دارید».
[3]. کهف، 109. «بگو: اگر دریاها براى (نوشتن) كلمات پروردگارم مركّب شود، دریاها پایان مىگیرد، پیش از آنكه كلمات پروردگارم پایان یابد؛ هرچند همانند آن (دریاها) را كمك آن قرار دهیم!»
[4]. ذاریات، 20 ـ 21. «و در روی زمین آیاتى براى جویندگان یقین است، و در وجود خود شما (نیز آیاتى است) آیا نمىبینید؟»