يكي از تکاليف مالی بر مسلمانان، پرداختن «خمس» است، كه در برخي از چيزها، بايد يك‌پنجم آنها را براي مصارف مشخصي به مجتهد شرع جامع‌الشرايط بپردازند.
مسأله382. در هفت چيز، خمس واجب است:
ـ آنچه از منفعت كسب زياد بيايد.
ـ معدن.
ـ گنج.
ـ غنايم جنگي.
ـ جواهري كه با فرورفتن در دريا به دست آيد.
ـ مال حلال مخلوط به حرام.
ـ زميني كه كافر ذِمّي[1] از مسلماني بخرد.
مسأله383. پرداخت خمس نيز مانند نماز و روزه از
واجبات است و تمام افراد بالغ و عاقل كه يكي از موارد هفت‌گانه را داشته باشند، بايد به آن عمل كنند.
يكي از آن موارد كه اكثر افراد جامعه را در بر ميگيرد، «خمس چيزي است كه از خرج سال انسان و خانوادهاش زياد بيايد».
اسلام به كسب و كار افراد احترام گذاشته و تأمين نياز خودشان را بر پرداخت خمس مقدّم داشته است، بنابراين هركس در طول سال ميتواند تمام مخارج مورد نياز خود را از درآمدش تأمين كند و در پايان سال، اگر چيزي اضافه نيامد، پرداخت خمس واجب نيست، ولي پس از آنكه به‌طور متعارف و در حدّ نياز خود زندگي را گذراند ـ بدون زيادهروي در مصرف ـ اگر در پايان چيزی اضافه آمد، يك‌پنجم آنچه را كه اضافه آمده است بايد براي مصارف مشخصي بپردازد و چهارپنجم آن را براي خود پسانداز كند.
[1]. مسيحيان و يهوديان و زرتشتياني كه با حاكم اسلامي پيمان بستهاند تا ماليات معيني را بپردازند و شرايط خاصي را كه در كتاب‌هاي مفصل فقهي آمده، پذيرفتهاند و در عوض جان و مال آنها در امان است، كافر ذمّي هستند.