سرّ اینكه عملكرد و سیره و روش ائمّه علیهمالسلام در انجام وظایفشان یكسان نبوده است، چیست؟
برخلاف آنچه گفته میشود عملكرد ائمّه علیهمالسلام در برخورد با حوادث گوناگون، كه تا حدودی شبیه به هم بودهاند زیاد متفاوت نبوده است، چون همه عملكردهای آنها در محدوده اصول و برنامههای تشیّع، كه همان اصول اصیل اسلامی است قرار داشته است و همه كارها و برنامههای آنها نشانگر حقیقت اسلام و تعالیم نجاتبخش آن بوده است و اگر میبینیم پیامبر (ص) و امیرالمؤمنین (ع) هركدام در یك بخش مهمّ از عمر شریفشان بهگونهای و در بخش دیگر به شیوه دیگری عمل كردهاند، اینها همه در نتیجه دستورهای اسلام و قرآن بوده است.
چون اسلام هم دستورِ:
«مگر اینكه از آنها بپرهیزید ـ و بهخاطر هدفهای مهمتری تقیّه كنید».
«بهجز آنها كه تحت فشار واقع شدهاند درحالیكه قلبشان آرام و با ایمان است».
دارد و هم دستورالعمل:
«ای پیامبر! با كفار و منافقین پیكار كن و بر آنان سخت بگیر!».
دارد، و هم:
«ـ بههرحال ـ با آنها مدارا كن و عذرشان را بپذیر، و به نیكیها دعوت نما، و از جاهلان روی بگردان ـ و با آنان ستیزه مكن ـ !».
«هرگز نیكی و بدی یكسان نیست، بدی را با نیكی دفع كن».
و همچنین میفرماید:
«و ـ بهطوركلّی ـ هركس به شما تجاوز كرد همانند آن بر او تعدّی كنید!».
و هم درباره اجرای مجازات زناكاران دستور میدهد:
«و نباید رأفت ـ و محبّت كاذب ـ نسبت به آن دو شما را از اجرای حكم الهی مانع شود».
بهطوركلّی شرایط و اوضاع عصر ائمّه علیهمالسلام برای حفظ اصول اسلام و كیان تشیّع همانگونه از عملكرد را تقاضا میكرده كه آنها در عمل داشتهاند و البتّه شیعه باید از خطّ راستین اسلام كه امام آن را از هركس بهتر میشناسد و از آن ذرّهای تعدّی نمیكند پیروی نماید.