نیز چنین بود، و لیكن در جمله‌اى از نسخ مصباح، این فقره چنین است: «وَعَرَجْتَ بِرُوحِهِ إِلَى سَمَائِكَ» و نسخه مصباح مجلسى نیز از این نسخ بوده است[3]. پس معلوم مى‌شود در نسخ مصباح به‌وسیله بعضى از ناسخین كه مبتلا به امراض قلبى و عقاید فاسد بوده‌اند، تحریفى شده است.

2 ـ مرحوم حاج شیخ عباس محدث قمى نیز در هدیة‌الزائرین^[4]همین سخن استاد خود، محدث نورى را شرح داده و تأیید كرده است.

3 ـ در نسخه خطّى قدیمى نفیسى از المزارالكبیر محمّد بن مشهدى، كه قبلاً به آن اشاره كردیم، این جمله «وَعَرَجْتَ بِهِ إِلَى سَمَائِكَ» ضبط شده است.[5]

4 ـ جمله: «وَأَوْطَأْتَهُ مَشَارِقَكَ وَمَغَارِبَكَ» نیز شاهد و مؤید این است كه نسخه «وَعَرَجْتَ بِهِ» صحیح است؛ زیرا «أَوْطَأْتَ» ظاهر در جسمانى‌بودن است، چنان‌كه «وَسَخَّرْتَ لَهُ الْبُرَاقَ» نیز همین معنا را تأیید مى‌كند؛ چون عروج روحى احتیاج به مركب ندارد.

5 ـ همین دو جمله دلالت دارند بر اینكه: فرضاً نسخه «وَعَرَجْتَ بِرُوحِهِ» صحیح باشد، مراد عروج روحى تنها نیست.

6 ـ علاوه‌ بر وجه پنجم، برفرض صحّت نسخه «وَعَرَجْتَ بِرُوحِهِ»، مى‌گوییم: این فقره صراحت ندارد كه معراج فقط با روح بوده است؛ زیرا در زبان عرب و عجم، استعمال لفظ موضوع براى جزء در كلّ بسیار متداول است؛ مانند استعمال لفظ رَقَبَه در انسان. و شاید به همین معنا باشد: «رُوحِی لَكَ الْفِدَاءُ» و «جِئْتُكَ بِرُوحِی». در فارسى نیز استعمال در جان مى‌شود و از آن، اعم از جان و بدن؛ بلكه گاهى خصوص بدن، اراده مى‌شود، مثل این شعر:

جانا هزاران آفرین بر جانت از سر تا قدم                        صانع خدایى كه این وجود آورد بیرون از عدم