کتاب بزرگی را به شما عرض میکنم، و خواهش دارم که آن را به دقّت مطالعه کنید.
کتابی که صفحاتش بیشمار است؛ نه هزار صفحه، و نه یک میلیون و میلیارد و میلیاردها صفحه، بلکه بیش از اینها، امّا تعداد کلمات و سطرها و جملههایش که حاوی مطالب است، و فصلها و بابهایی که در رشتههای علوم و شرح نظامات و ارتباطات مسائل به یکدیگر میباشد، بهقدری زیاد است که همه اگر بنشینند و بخوانند، به بخش کمی از آن مطلع میشوند.
همه علوم در آن نگاشته شده، و با انسجام و ربط تمام، انسان از خواندن آن سیر نمیشود. در هر فصل آن، علمی، مثل ریاضیات یا علم پزشکی با شعبههای مختلف که هر کدام فنی شده؛ پوست، استخوان، خون، گوش، چشم، حلق و بینی، زبان، و قلب، و مغز و ... یا علم هیئت، نباتشناسی، معدنشناسی، حیوانشناسی، زمین و زمان، دریا، کوه، صحرا، ماه، آفتاب، منظومهها و کهکشانها همه در این کتاب، شرح و تفسیر دارد.
از ذرّه تا مجرّه، کوچک و بزرگ، در عین حال که هر بخش آن را که میخوانند در آن ربط و تناسب میبینند؛ هرچند از تفسیر بخشهای دیگر بیاطّلاع، و به بیشتر فصلهای این کتاب جاهلاند؛ امّا در همان بخش، مطالب و کلمات و حروف آن، همه را منظّم و به هم مربوط و پیوسته مییابند، و متمّم و مکمّل هم میبینند.