* همه چیز عالم براساس تدبیر و حکمت الهی

اجمالاً می‌فهمد که تدبیر و حکمت است، نظم است، حساب است، علم و شعور و خلق و آفرینش است:

﴿كُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ﴾؛[1]

 «هر زمان در كارى است».

فراتر از آن تاریخ‌هایی که نوشتم، بوده، و هست، و خواهد بود. آن گنجشک که در اثر نادانی از خدا قهر کرده بود، زیر نظر تدبیر، و حکمت، و ربّانیت ربّ العالمین، قرار دارد، و آن ماهی کوچکی که در عمیق‌ترین نقطه دریا زندگی می‌کند، و آن ژن، و آن مخلوقات ریز ریز لا یُری، و حیوانات و پرندگان، و فرشتگان و جبرئیل، و همه و همه، تحت فرمان الهی و مسخّر او هستند:

﴿لَا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلَا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ﴾.^[2]