علاوهبر علماي شيعه، محدّثان مشهور و مورّخان معروف و نويسندگان كتب سيره اهلسنّت، مانند حلبي، زيني دحلان و ابن هشام، حديث اخوّت را روايت كردهاند.
هركس كه درباره اين موضوع، به كتب شيعه و اهلسنّت رجوع كند، يقين حاصل ميكند كه پيامبر(ص) از بين همة اصحاب و خويشان، يگانه كسي را كه به اخوّت و برادري خود برگزيد، علي× بود و هركس جز علي(علیهالسلام) چنين ادّعايي كند، كذّاب و دروغگو است؛ چنانكه احدي نيز بهجز علي(علیهالسلام) ادّعاي اين فضيلت را نكرد؛ و اين امتياز كه متضمّن ساير فضايل است، مخصوص آن حضرت ميباشد. پيامبر(ص) انتخاب خود را در چندين مكان مختلف صريحاً اعلام فرمودند:
1. هنگام عقد اخوّت بين مهاجرين.
2. هنگام عقد اخوّت بين مهاجرين و انصار.
3. هنگام نزول آيه ﴿اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ اِخْوَةُ﴾.[1]
4. روز مباهله.
اين انتخاب، براساس وحي و انتخاب خدا بود. خدا بين پيامبر(ص) و علي(علیهالسلام) برادري قرار داده بود؛ چنانكه در لَيْلَةُ المبيت، شبي كه مشركان ميخواستند پيغمبر(ص) را بكشند، و علي(علیهالسلام) جان خود را فداي جان پيامبر(ص) كرد و در بستر آن حضرت ـ به شرحي كه در كتب معتبر اهلسنّت آمده است ـ خوابيد، خداوند درضمن وحي كه به جبرئيل و ميكائيل كرد، فرمود:
«آيا شما مانند علي بن ابيطالب نيستيد (و از فداکاري او درس نميگيريد؛ بهايندليل)، من بين او و محمد برادري برقرار کردم».
علاوه بر اين، در مواقف و مواضع زيادي، پيامبر(ص) علي(علیهالسلام) را برادر خود خواند و از موقع دعوت، و هنگام نزول آيه ﴿وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الأَقْرَبينَ﴾[3] كه علي(علیهالسلام) با پيامبر(ص) بيعت كرد، پيامبر(ص) در حقّ او فرمود:
«بهدرستيکه علي، برادر من و وصي من و خليفه من در ميان شماست، پس سخن او را بشنويد و از او اطاعت کنيد».
در سيرة ابنهشام، از ابناسحاق روايت شده است كه پيامبر(ص) بين اصحابش از مهاجر و انصار، برادري برقرار كرد؛ سپس فرمود: «پناه بر خدا كه از پيغمبر سخني كه نفرموده باشد، بگوييد».
«در راه خدا، دونفر دونفر بايکديگر برادر شويد».
سپس دست علي بن ابيطالب(علیهالسلام) را گرفت و فرمود:
«اين برادر من است».
سپس میگويد: پس رسول خدا(ص) ، سَيِّدُ الْمُرْسَلينَ وَ إِمامُ المُتَّقينَ وَرَسُولُ رَبِّ الْعالَمينَ كه نظير و مانندي در بين بندگان خدا ندارد، با علي بن ابيطالب(علیهالسلام) برادر هستند.[5]
ابن اثير در اُسْدُ الْغابَه ميگويد: پيامبر(ص) دو مرتبه بين خود و علی(علیهالسلام)
برادري قرار داد؛ زيرا بين مهاجرين برادري قرار داد و سپس بين مهاجر و انصار، و در هر بار به علي(علیهالسلام) فرمود:
«تو در دنيا و آخرت برادر من هستي».
متون و اسناد احاديث اخوّت در جوامع شيعه و اهلسنت بسيار است؛ بهطوريكه در كتب سننالترمذي[7]، سنن ابنماجه[8]، المستدرک حاکم نيشابوری[9] و تاريخ طبري[10]، مسند احمد[11]، مجمعالزوائد هيثمي[12]، الطبقاتالکبری ابنسَعد[13]، الدرالمنثور سيوطي[14]، الرياضالنضره طبري[15] و فضائلالخمسه[16]، بهطورمفصّل شرح داده شده است.
[1]. حجرات، 10.
[2]. يعقوبی، تاريخ، ج2، ص39؛ ابنبطريق، عمدة عيون صحاحالاخبار، ص240؛ همو، خصائص الوحیالمبين، ص120؛ ابناثير جزری، اسدالغابه، ج3، ص600 ـ 601؛ امينی، الغدير، ج2، ص48.
[3]. شعراء، 214. «و خويشاوندان نزديكت را هشدار ده».
[4]. ابنبطريق، خصائص الوحیالمبين، ص121 ـ 124؛ امينی، الغدير، ج2، ص278 ـ 284.
[5]. ابنهشام، السيرةالنبويه، ج1، ص505.
[6]. ابناثير جزری، اسدالغابه، ج3، ص588.
[7]. ترمذي، سنن، ج5، ص300.
[8]. ابنماجه، سنن، ج1، ص44.
[9]. حاکم نيشابوري، المستدرک، ج3، ص14.
[10]. طبري، تاريخ، ج2، ص56.
[11]. احمد بن حنبل، مسند، ج1، ص159.
[12]. هيثمي، مجمعالزوائد، ج9، ص134، 205.
[13]. ابنسعد، الطبقاتالکبري، ج8، ص23.
[14]. سيوطي، الدرالمنثور، ج4، ص295، 371.
[15]. طبري، الرياضالنضره، ص75 – 80.
[16]. فيروزآبادي، فضائلالخمسه، ج1، ص318 - 337.