یكی از برنامهها، همین برنامه «روزه ماه رمضان» است.
آیا میدانید و هیچ فكر كردهاید كه اجرای این برنامه در هر سال تاچه‌حد انسان را به خود بازمیگرداند و ضمیر فرد را آگاه و شعورش را بیدار میسازد؟!
آیا اندیشیدهاید كه اجرای برنامه ماه رمضان توسّط انسانهایی كه در عصر ما گرفتار مسائل مادّی و حیوانی، مسابقات بیهوده، شهوترانیهای بینهایت كثیف و شرمآور، شركت در مجالس لهوولعب و رقص و قمار، میگساری و صدها آفت دیگر شدهاند، چه آثار نیك و سودمندی دارد و چگونه آنان را از منجلاب این پلیدیها نجات میدهد؟
كسانی كه در طول سال به‌واسطه اشتغالات مادّی حتّی برای لحظهای فرصت توجّه به امور روحانی را نداشتهاند و از وجدان انسانی خود جدا شده و موج اجتماع، آنان را از این سو به آن سو پرتاب كرده و پناهگاه و آسایشگاهی نیافتهاند، اكنون در پناه ماه رمضان میآرمند و در لذایذ روحانی و معنوی غرق میشوند؛ با خدا مناجات كرده و دعا میخوانند:
«اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ إِیمَاناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی».[1]
گریه كرده و اشك میریزند؛ و با روحی سرشار از امّیدواری عرض امّید نموده و دعای:
«إِلَهِی لَوْ قَرَنْتَنِی فِی الْأَصْفَادِ، وَمَنَعْتَنِی سَیْبَكَ مِنْ بَیْنِ الْأَشْهَادِ، وَدَلَلْتَ عَلَى فَضَائِحِی عُیُونَ الْعِبَادِ وَأَمَرْتَ بِی إِلَی النَّارِ وَحَلْتَ بَیْنِی وَبَیْنَ الْأَبْرَارِ مَا قَطَعْتُ رَجَائِی مِنْكَ، وَمَا (لَا) صَرَفْتُ تَأْمِیلِی لِلْعَفْوِ عَنْكَ وَلَاخَرَجَ حُبُّكَ مِنْ قَلْبِی أَنَا لَا أنْسِی أَیَادِیكَ عِنْدِی».[2]
را زمزمه میكنند كه دین، منبع امّید و خدا مصدر تمام خیرات است و غیر از این مادّیّات، غیر از جنگها و مسابقهها، خیانتها و جنایتها، استثمارها، پردهدریها و بیغیرتیها، غیر از این مجالس هرزه‌گی و دانسها و رقصها، سینماها و كابارهها - كه خستهكننده روح و تاریك‌كننده باطن و باعث تضعیف اعصاب و پرده خرد و بینش و كشنده غیرت و مردانگی و شخصیّت است - عالم دیگر و لذّتهای بهتری وجود دارد.
میفهمند كه آدمیزاد میتواند به مادّیّات بیاعتنا باشد و در مقابل شهوات، امیال تشنگی و گرسنگی، زبان، چشمچرانی و... سر خم نكند.
میفهمند كه آرامش واقعی روح، در یاد خداست و در عالم فضایل انسانی صفاتی مانند: راستی و درستی، شكیبایی، بشردوستی، خدمت به همنوع، دانش‌پژوهی، نیكوكاری، فروتنی و دادگری وجود دارد؛ و مزاحمت، دشمنی و كینه، جنگ، بیخانمانكردن و صفاتی از این قبیل در آن راه ندارد.
عالم فضایل عالمی است كه هرچه بشر، عالی‌همّت و بلندنظر باشد، زودتر در آن به مقصد میرسد.
راستی، كدام مدرسه و چه مكتبی برای تربیت این بشر، بهتر از ماه رمضان است؟
در ماه رمضان شعائر اسلام ـ كه شعائر انسانیّت و فضیلت است ـ
زنده میشود. نمازجماعتها رونق یافته و در آن مساوات اسلامی و حسّ هم‌ردیفی و هم‌قدمی آشكار میشود.
همه میفهمند كه بنده یك خدا هستند و این امتیازات مادّی بیارزش است و كسی كه به خدا نزدیكتر و خلوصش بیشتر باشد ـ سلطان یا رعیّت، كارفرما یا كارگر، فرمانده یا سرباز ساده ـ محترمتر است.
غرورها، خودخواهیها، كبرها و طمعها و حسدها همه در ماه رمضان ضمن اجرای برنامههایی از قبیل: ادعیّه، مجالس وعظ و خطابه و... به اندازه قابل‌توجّه ضعیف یا نابود میشود.
اگر كسانی كه مادّیّات، چشم بصیرت آنان را كور كرده، این برنامههای اسلامی را انجام دهند و از لذایذ مادّی كنارهگیری نموده و به حال معنوی خود برسند، در یازده ماه دیگر سال نیز از حدود اعتدال، چندان تجاوز نمیكنند.
ادعیّهای كه در ماه رمضان میخوانیم، هریك درسی آموزنده و راهنمایی برای توجّه به مصالح عموم و آسایش همگان است.
این جملهها، گویای احساسات و خواستههای روزهدار است:
«اَللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ. اَللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِیرٍ، اَللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ ...».[3]
هریك از دعاهایی كه خوانده میشوند، نردبان ترقّی و تكمیل
خداشناسی و خداپرستی و آموزنده معارف اسلام و مبیّن ارتباط بنده با خدای جهان و محكمكننده اركان ایمان است.
ما باید از ماه رمضان حداكثر استفاده را برده و شكر این خوان گسترده و نعمت بیدریغ را به‌جا آوریم و از موائد و غذاهای روحی آن بهرهمند گردیم.
[1]. کلینی، الکافی، ج2، ص524؛ طوسی، مصباح‌المتهجد، ص565؛ ابن‌طاووس، اقبال‌الاعمال، ج1، ص175. «خدایا! از تو ایمانی را درخواست می‌کنم که با آن همیشه قلبم را تصرّف کنی و به دست بگیری».
[2]. از دعای ابوحمزه : «معبود من! اگر مرا در قیود دربند كنی، و در بین گواهان عطایت را از من بازگیری؛ و چشمهای بندگان را بر رسواییهای من دلالت دهی؛ و فرمان دهی مرا به‌سوی آتش برند، و میان من و نیكان حایل شوی، امّیدم را از تو نمیگیرم و آرزویم را از عفو تو برنمیگردانم و دوستی تو از دلم بیرون نمیرود. من نعمت‌های تو را ـ كه در نزد خود دارم ـ فراموش نمیكنم». ابن‌طاووس، اقبال‌الاعمال، ج1، ص167؛ کفعمی، المصباح، ص595.
[3]. کفعمی، المصباح، ص617؛ مجلسی، بحارالانوار، ج95، ص120 (دعای ماه مبارک رمضان). «خدایا! بر اهل قبور شادی و سرور عطا کن، خدایا هر نیازمندی را بی‌نیاز کن، خدایا هر گرسنه‌ای را سیر کن ...»