کتابهای آسمانی، انبیا و پیغمبران و کسانی که بهواسطة تخصّص علمی خود حتّی از راه نجوم و علوم غریبه و فلسفة تاریخ و مطالعه در سیر جوامع و حوادث و حرکاتی که در کائنات وجود دارد و علیالدّوام همه را در تغییر و حرکت میبینند و حرکتها را از مبدأ تا منتهی و پایان مشاهده مینمایند، همه بر این اتّفاق دارند که این قاعدة حاکم بر اجزای جهان، کلّ عالم را نیز شامل میشود و همانگونه که یک دانه در اثر حرکت، شکافته میشود و بروز و ظهور و حرکت میکند و مراتب را یکی پس از دیگری طیّ مینماید تا به مرتبة کمال و ظهور میرسد مجتمع انسانی نیز در حرکتش همواره در تغییر است
تا به تحوّلی شگرف و فراگیر و جهانشمول خواهد رسید. مجتمعاتی را که پشت سر میگذارد هیچکدام - اگرچه دارای نقاط قوّتی نسبت به دیگران باشد - نقطة بلوغ و کمال مجتمع انسانی و اسلامی نیستند، و عدل و امنّیت فراگیر، و علم و معرفت گسترده ندارند؛ نقطة نهایی کمال و بلوغ مجتمع انسانی، آن جامعة یگانة جهانی است که همة این نعمتها برای همه و در اختیار همه باشد و اعلان:
در آن تحقّق عینی یابد.
[1]. مؤمنون، 52. «بهراستیکه این امت، امّت واحده است و من پروردگار شمایم پس از مخالفت فرمان من بپرهیزید».