مسأله710. اگر مختصری از پیشانی و پشت دستها را هم مسح نكند تیمم باطل است؛ چه عمداً مسح نكند، یا مسأله را نداند، یا فراموش كرده باشد، ولی دقت زیاد هم لازم نیست، و همین قدر كه بگویند تمام پیشانی و پشت دست مسح شده كافی است.
مسأله711. برای آن كه یقین كند تمام پشت دست را مسح كرده، باید مقداری بالاتر از مچ را هم مسح نماید، ولی مسح بین انگشتان لازم نیست.
مسأله712. پیشانی و پشت دستها را بنابر احتیاط واجب باید از بالا به پایین مسح نماید و كارهای آن را باید پشت سر هم به جا آورد، و اگر بین آن‌ها به قدری فاصله دهد كه نگویند تیمم میكند، باطل است.
مسأله713. در موقع نیت باید معین كند كه تیمم او بدل از غسل است، یا بدل از وضو، و اگر بدل از غسل باشد، باید آن غسل را معین نماید، و چنان‌چه اشتباهاً به جای بدل از وضو، بدل از غسل یا به جای بدل از غسل، بدل از وضو نیت كند، یا مثلاً در تیمم بدل از غسل جنابت، نیت تیمم بدل از غسل مس میت نماید، تیمم باطل است.
مسأله714. بنابر احتیاط در تیمم باید پیشانی و كف دستها و پشت آن‌ها پاك باشد، و اگر كف دست نجس باشد و نتواند آن را آب بكشد، احتیاط مستحب آن است كه دو تیمم كند؛ یكی با كف دست و یكی با پشت دست، یعنی پشت دست را به چیزی كه تیمم به آن صحیح است بزند، و به پیشانی و پشت دستها بكشد.
مسأله715. انسان باید برای تیمم، انگشتر را از دست بیرون آورد، و اگر در پیشانی یا پشت دستها یا كف آن‌ها مانعی باشد، مثلاً چیزی به آن‌ها چسبیده باشد برطرف نماید.
مسأله716. اگر پیشانی یا پشت دستها زخم است، و پارچه یا چیز دیگری را كه بر آن بسته نمی‌تواند باز كند، باید دست را روی آن بكشد، و نیز اگر كف دست زخم باشد و پارچه یا چیز دیگری را كه بر آن بسته نتواند باز كند، باید دست را با همان پارچه به چیزی كه تیمم به آن صحیح است بزند، و به پیشانی و پشت دستها بكشد.
مسأله717. اگر پیشانی و پشت دستها مو داشته باشد، اشكال ندارد، ولی اگر موی سر روی پیشانی آمده باشد، باید آن را عقب بزند.
مسأله718. اگر احتمال دهد كه در پیشانی، یا كف دستها، یا پشت دستها مانعی هست، چنان‌چه احتمال او در نظر مردم به جا باشد، باید جستجو نماید تا یقین یا اطمینان پیدا كند كه مانعی نیست.
مسأله719. اگر وظیفه او تیمم است و نمی‌تواند تیمم كند، باید نایب بگیرد، و كسی كه نایب میشود، باید او را با دست خود او تیمم دهد، و اگر ممكن نباشد، باید نایب، دست خود را به چیزی كه تیمم به آن صحیح است بزند، و به پیشانی و پشت دستهای او بكشد.
مسأله720. اگر در بین تیمم شك كند كه قسمتی از آن را فراموش كرده یا نه، اگر از محل آن نگذشته، باید آن قسمت را با آنچه بعد از آن است به جا آورد، و اگر از محل آن گذشته، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله721. اگر بعد از مسح دست چپ شك كند كه درست تیمم كرده است یا نه، تیمم صحیح است.
مسأله722. كسی كه وظیفهاش تیمم است، نمی‌تواند پیش از وقت نماز برای نماز تیمم كند، ولی اگر برای كار واجب دیگر یا مستحبی تیمم كند و تا وقت نماز عذر او باقی باشد، میتواند با همان تیمم نماز بخواند.
مسأله723. كسی كه وظیفهاش تیمم است، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقی میماند، در وسعت وقت میتواند با تیمم نماز بخواند، ولی اگر بداند كه تا آخر وقت عذر او بر طرف میشود، احتیاط لازم آن است كه صبر كند، و با وضو یا غسل نماز بخواند، بلكه اگر امید
دارد كه عذرش برطرف میشود، نیز بنابر احتیاط لازم صبر كند، و با وضو یا غسل نماز بخواند یا در تنگی وقت با تیمم نماز بخواند.
مسأله724. كسی كه نمی‌تواند وضو بگیرد یا غسل كند، اگر احتمال ندهد كه عذرش به زودی برطرف شود، میتواند نمازهای قضای خود را با تیمم بخواند، ولی اگر احتمال دهد به زودی عذر او برطرف میشود، خواندن نماز قضا برای او اشكال دارد.
مسأله725. كسی كه نمی‌تواند وضو بگیرد یا غسل كند، جایز است نمازهای مستحبی را كه مثل نافلههای شبانه‌روز وقت معین دارد، با تیمم بخواند، ولی اگر احتمال میدهد كه تا آخر وقت آن‌ها عذر او بر طرف میشود، احتیاط این است كه آن‌ها را در آخر وقت به جا بیاورد.
مسأله726. كسی كه احتیاطاً باید غسل جبیرهای و تیمم نماید، مثلاً جراحتی در پشت او است، اگر بعد از غسل و تیمم، حدث اصغری از او سر زند، مثلاً بول كند، برای نمازهای بعد تا عذرش باقی است تیمم بدل از غسل واجب نیست، و وضو كافی است.
مسأله727. اگر به واسطه نداشتن آب یا عذر دیگری تیمم كند، بعد از برطرف‌شدن عذر، تیمم او باطل میشود.
مسأله728. چیزهایی كه وضو را باطل میكند، تیمم بدل از وضو را هم باطل میكند، و چیزهایی كه غسل را باطل مینماید، تیمم بدل از غسل را هم باطل مینماید.
مسأله729. كسی كه نمی‌تواند غسل كند، اگر چند غسل بر او واجب باشد، میتواند به قصد بدل از همه، یك تیمم كند، و بهتر آن است كه بدل از هر غسلی یك تیمم بنماید؛ ولی اگر بدل از غسل جنابت تیمم كرد، دیگر بدل از سایر اغسال تیمم نكند مگر رجاءاً.
مسأله730. كسی كه نمی‌تواند غسل كند، اگر بخواهد عملی را كه برای آن غسل واجب است انجام دهد، باید بدل از غسل تیمم نماید، و اگر نتواند وضو بگیرد و بخواهد عملی را كه برای آن وضو واجب است انجام دهد، باید بدل از وضو تیمم نماید.
مسأله731. اگر بدل از غسل جنابت تیمم كند، نباید برای نماز وضو بگیرد، ولی اگر بدل از غسلهای دیگر تیمم كند، باید وضو بگیرد، و اگر نتواند وضو بگیرد، باید تیمم دیگری هم بدل از وضو بنماید.
مسأله732. اگر بدل از غسل تیمم كند، و بعد كاری كه وضو را باطل میكند برای او پیش آید، چنان‌چه برای نمازهای بعد نتواند غسل كند، باید وضو بگیرد، و بنابر احتیاط واجب بدل از غسل، تیمم نماید، و اگر نمی‌تواند وضو بگیرد، دو تیمم كند؛ یكی بدل از غسل، و دیگری بدل از وضو، ولی اگر تیمم او بدل از غسل جنابت بوده، چنان‌چه یك تیمم نماید به قصد این كه آنچه تكلیف او است انجام داده باشد، كافی است.
مسأله733. كسی كه باید برای انجام عملی، مثلاً برای خواندن نماز، بدل از وضو و بدل از غسل تیمم كند، احتیاط مستحب آن است كه تیمم سومی هم به قصد این كه بتواند آن عمل را انجام دهد بنماید، ولی اگر در تیمم اول، نیت بدل از وضو به نیت بدل از غسل نماید، و تیمم دوم را به قصد این كه وظیفه خود را انجام داده باشد به جا آورد، تیمم سوم لازم نیست.
مسأله734. كسی كه وظیفهاش تیمم است، اگر برای كاری تیمم كند، تا تیمم و عذر او باقی است، كارهایی را كه باید با وضو یا غسل انجام داد میتواند به جا آورد، ولی اگر عذرش تنگی وقت بوده، یا با داشتن آب برای نماز میت یا خوابیدن تیمم كرده، فقط كاری را كه برای آن تیمم نموده میتواند انجام دهد.
مسأله735. در چند مورد مستحب است نمازهایی را كه انسان با تیمم خوانده دوباره بخواند:
اول ـ آن كه از استعمال آب ترس داشته، و عمداً خود را جنب كرده، و با تیمم نماز خوانده است.
دوم ـ آن كه میدانسته یا گمان داشته كه آب پیدا نمی‌كند، و عمداً خود را جنب كرده، و با تیمم نماز خوانده است.
سوم ـ آن كه تا آخر وقت، عمداً در جستجوی آب نرود و با تیمم نماز بخواند، و بعد بفهمد كه اگر جستجو میكرد، آب پیدا میشد.
چهارم ـ آن كه عمداً نماز را تأخیر انداخته، و در آخر وقت با تیمم نماز خوانده است.
پنجم ـ آن كه میدانسته یا گمان داشته كه آب پیدا نمیشود، و آبی را كه داشته ریخته است.