اللهُ أكْبَرُ
خدای تعالی بزرگتر از آن است كه او را وصف كنند.
أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلَّا الله
شهادت میدهم كه نیست خدایی جز خدای یكتا و بیهمتا.
أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله
شهادت میدهم كه حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست.
أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِىُّ الله
شهادت میدهم كه حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولیّ خدا بر همه خلق است.
حَیَّ عَلَى الصَّلاَة
بشتاب برای نماز.
حَیَّ عَلَى الْفَلَاح
بشتاب برای رستگاری.
حَیَّ عَلى خَیْرِ الْعَمَل
بشتاب برای بهترین كارها كه نماز است.
قَد قامَتِ الصَّلاَة
به تحقیق نماز برپا شد.
لا إلَهَ إِلَّا الله
نیست خدایی مگر خدای یكتا و بیهمتا.
مسأله929. بین جملههای اذان و اقامه باید خیلی فاصله نشود و اگر بین آنها بیشتر از معمول فاصله بیندازد، باید دوباره آن را از سر بگیرد.
مسأله930. اگر در اذان و اقامه صدا را در گلو بیندازد، چنانچه غنا شود، یعنی به طور آوازهخوانی كه در مجالس لهو و بازیگری معمول است اذان و اقامه را بگوید، حرام است، و اگر غنا نشود، مكروه میباشد.
مسأله931. اذان عصر و عشا از كسی كه بین ظهر و عصر و مغرب و عشا جمع میكند، ساقط میشود؛ خواه در موارد استحباب جمع باشد، مثل نماز عصر روز جمعه، و نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذیحجه است در عرفات، و نماز عشا شب عید قربان برای كسی كه در مشعر الحرام است، و خواه مثل زن مستحاضه یا كسی باشد كه نمیتواند از بیرونآمدن بول و غایط خودداری كند، و جمع بین نماز ظهر و عصر و نماز مغرب و عشا مینماید، یا غیر این موارد باشد كه به هر حال اذان عصر و عشا در صورت جمع مذكور ساقط میشود هر چند سقوط در عصر روز عرفه در عرفات، و در عشا شب عید قربان در مشعر به طور عزیمت است، و در عصر روز جمعه اگر بخواهد اذان بگوید رجاءاً بگوید، و در غیر این سه مورد، سقوط به نحو رخصت است؛ فقط مستحاضه و مسلوس احتیاط را به نگفتن اذان ترك نكنند و در صورتی اذان ساقط میشود، كه با نماز قبلی هیچ فاصله نشود، یا فاصله كمی بین آنها باشد، و فاصلهشدن نافله كافی است برای عدم سقوط اذان بنابر اقوی.
مسأله932. اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند، كسی كه با آن جماعت نماز میخواند، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.
مسأله933. اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد برود و ببیند جماعت تمام شده، تا وقتی كه صفها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده، میتواند برای نماز خود، اذان و اقامه نگوید.
مسأله934. در جایی كه عدهای مشغول نماز جماعتاند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری كه بر پا میشود نماز بخواند با شش شرط اذان و اقامه از او ساقط میشود:
اول ـ آن كه نماز جماعت در مسجد باشد و اگر در مسجد نباشد، رجاءاً بگوید.
دوم ـ آن كه برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند.
سوم ـ آن كه نماز جماعت باطل نباشد.
چهارم ـ آن كه نماز او و نماز جماعت در یك مكان باشد. پس اگر نماز جماعت، داخل مسجد باشد، و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
پنجم ـ آن كه نماز او و نماز جماعت هر دو ادا باشد.
ششم ـ آن كه وقت نماز جماعت مشترك باشد، مثلاً هر دو نماز ظهر، یا هر دو نماز عصر بخوانند، یا نمازی كه به جماعت خوانده میشود، نماز ظهر باشد و او نماز عصر بخواند، یا او نماز ظهر بخواند و جماعت نماز عصر باشد.
مسأله935. اگر در یكی از شرطهایی كه در مسأله قبل گفته شد شك كند، چنانچه رجاءاً اذان و اقامه بگوید مطابق با احتیاط عمل كرده است.
مسأله936. كسی كه اذان و اقامه دیگری را میشنود، مستحب است هر قسمتی را كه میشنود آهسته بگوید.
مسأله937. كسی كه اذان و اقامه دیگری را شنیده؛ چه با او گفته باشد یا نه، در صورتی كه بین آن اذان و اقامه و نمازی كه میخواهد بخواند، زیاد فاصله نشده باشد، میتواند برای نماز خود اذان و اقامه نگوید.
مسأله938. اگر مرد، اذان زن را با قصد لذت بشنود، اذان او ساقط نمیشود، بلكه اگر قصد لذت هم نداشته باشد، ساقطشدن اذان اشكال دارد.
مسأله939. هر گاه اذان و اقامه را فراموش كند و مشغول نماز شود، اگر تا وارد ركوع ركعت اول نشده یادش آمد، میتواند نماز را رها كرده، و پس از گفتن اذان و اقامه نماز را دوباره شروع كند.
مسأله940. اقامه باید بعد از اذان گفته شود، و اگر قبل از اذان بگویند صحیح نیست.
مسأله941. اگر كلمات اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید، مثلاً «حَیَّ عَلَی الْفَلاَح» را پیش از «حَیَّ عَلَی الصَّلاَة» بگوید، باید از جایی كه ترتیب به هم خورده دوباره بگوید.
مسأله942. باید بین اذان و اقامه فاصله ندهد، و اگر بین آنها به قدری فاصله دهد كه اذانی را كه گفته اذان این اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان و اقامه را بگوید، و نیز اگر بین اذان و اقامه و نماز به قدری فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره برای آن نماز اذان و اقامه بگوید.
مسأله943. اذان و اقامه باید به عربی صحیح گفته شود. پس اگر به عربی غلط بگوید، یا به جای حرفی، حرف دیگر بگوید، یا مثلاً ترجمه آنها را به فارسی بگوید، صحیح نیست.
مسأله944. اذان و اقامه باید بعد از داخلشدن وقت نماز گفته شود، و اگر عمداً یا از روی فراموشی پیش از وقت بگوید، باطل است.
مسأله945. اگر پیش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته یا نه، باید اذان را بگوید، ولی اگر مشغول اقامه شود و شك كند كه اذان گفته یا نه، گفتن اذان لازم نیست.
مسأله946. اگر در بین اذان یا اقامه پیش از آن كه قسمتی را بگوید شك كند كه قسمت پیش از آن را گفته یا نه، باید قسمتی را كه در گفتن آن شك كرده بگوید، ولی اگر در حال گفتن قسمتی از اذان یا اقامه شك كند كه آنچه پیش از آن است گفته یا نه، گفتن آن لازم نیست.
مسأله947. مستحب است انسان در موقع گفتن اذان، رو به قبله بایستد و با وضو یا غسل باشد، و دستها را به گوش بگذارد، و صدا را بلند نماید و بكشد، و بین جملههای اذان كمی فاصله دهد، و بین آنها حرف نزند، و اما در اقامه باید با طهارت باشد، بلكه بنابر احتیاط لازم رو به قبله، و ایستاده باشد.
مسأله948. مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد، و آن را از اذان آهستهتر بگوید، و جملههای آن را به هم نچسباند، ولی به اندازهای كه بین جملههای اذان فاصله میدهد، بین جملههای اقامه فاصله ندهد.
مسأله949. مستحب است بین اذان و اقامه یك قدم بردارد، یا قدری بنشیند، یا سجده كند، یا ذكر بگوید، یا دعا بخواند، یا قدری ساكت باشد، یا حرفی بزند یا دو ركعت نماز بخواند، ولی حرفزدن بین اذان و اقامه نماز صبح و نماز خواندن بین اذان و اقامه نماز مغرب مستحب نیست.
مسأله950. مستحب است كسی را كه برای گفتن اذان معین میكنند، عادل و وقتشناس و صدایش بلند باشد و اذان را در جای بلند بگوید.