مسأله242. در وضو واجب است صورت و دستها را بشویند و جلوی سر و روی پاها را مسح كنند.
مسأله243. درازای صورت را باید از بالای پیشانی، جایی كه موی سر بیرون میآید تا آخر چانه شست، و پهنای آن به مقداری كه بین انگشت وسط و شست قرار میگیرد باید شسته شود، و اگر مختصری از این مقدار را نشوید وضو باطل است؛ و برای آن كه یقین كند این مقدار كاملاً شسته شده، باید كمی اطراف آن را هم بشوید.
مسأله244. اگر صورت یا دست كسی كوچكتر یا بزرگتر از معمول مردم باشد، باید ملاحظه كند كه افراد معمولی تا كجای صورت خود را میشویند، او هم تا همانجا را بشوید، و نیز اگر در پیشانی او مو روییده یا جلوی سرش مو ندارد، باید به اندازه معمول، پیشانی را بشوید.
مسأله245. اگر احتمال دهد چرك یا چیز دیگری در ابروها و گوشههای چشم و لب او هست كه نمیگذارد آب به آنها برسد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بهجا باشد، باید پیش از وضو وارسی كند كه اگر هست برطرف نماید.
مسأله246. اگر پوست صورت از لای مو پیدا باشد، باید آب را به پوست برساند؛ و اگر پیدا نباشد، شستن مو كافی است و رساندن آب به زیر آن لازم نیست.
مسأله247. اگر شك كند كه پوست صورت از لای مو پیدا است یا نه، بنابر احتیاط واجب باید مو را بشوید و آب را به پوست هم برساند.
مسأله248. شستن داخل بینی و مقداری از لب و چشم كه در وقت بستن دیده نمیشود واجب نیست، ولی برای آن كه یقین كند از جاهایی كه باید شسته شود چیزی باقی نمانده، واجب است مقداری از آنها را هم بشوید، و كسی كه نمیدانسته باید این مقدار را بشوید، اگر بداند در وضوهایی كه گرفته مقدار واجب را شسته، نمازهایی كه خوانده صحیح است.
مسأله249. باید صورت و دستها را از بالا به پایین شست، و اگر از پایین به بالا بشوید وضو باطل است.
مسأله250. اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه تری دست به قدری باشد كه به واسطه كشیدن دست آب كمی بر آنها جاری شود، كافی است.
مسأله251. بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتها بشوید.
مسأله252. برای آن كه یقین كند آرنج را كاملاً شسته، باید مقداری بالاتر از آرنج را هم بشوید.
مسأله253. كسی كه پیش از شستن صورت، دستهای خود را تا مچ شسته، در موقع وضو باید تا سر انگشتان را بشوید، و اگر فقط تا مچ را بشوید وضوی او باطل است.
مسأله254. در وضو، شستن صورت و دستها مرتبه اول واجب و مرتبه دوم مستحب و مرتبه سوم و بیشتر از آن حرام میباشد، و این كه كدام شستن، اول یا دوم یا سوم است، مربوط به قصد كسی است كه وضو میگیرد. پس اگر به قصد شستن مرتبه اول مثلاً ده مرتبه آب به صورت بریزد، اشكال ندارد و همه آنها شستن اول حساب میشود، و اگر به قصد این كه سه مرتبه بشوید سه مرتبه آب بریزد، مرتبه سوم آن حرام است.
مسأله255. بعد از شستن هر دو دست، باید جلوی سر را با تری آب وضو كه در دست مانده مسح كند، و احتیاط واجب آن است كه با دست راست مسح نماید، و نیز احتیاط آن است كه مسح از بالا به پایین باشد، اگرچه اقوی جواز مسح از پایین به بالا است.
مسأله256. یك قسمت از چهار قسمت سر كه مقابل پیشانی است جای مسح میباشد، و هر جای این قسمت را به هر اندازه مسح كند كافی است، اگر چه احتیاط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازی یك انگشت و از پهنا به اندازه پهنای سه انگشت بسته مسح نماید.
مسأله257. لازم نیست مسح سر بر پوست آن باشد، بلكه بر موی جلوی سر هم صحیح است، ولی كسی كه موی جلوی سر او به اندازهای بلند است كه اگر مثلاً شانه كند به صورتش میریزد یا به جای دیگر سر میرسد، باید بن موها را مسح كند، یا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نماید، و اگر موهایی را كه به صورت میریزد یا به جاهای دیگر سر میرسد، جلوی سر جمع كند و بر آنها مسح نماید یا بر موی جاهای دیگر سر كه جلوی آن آمده مسح كند، باطل است.
مسأله258. بعد از مسح سر، باید با تری آب وضو كه در دست مانده روی پاها را از سر یكی از انگشتها تا برآمدگی روی پا مسح كند، و احتیاط واجب آن است كه تا مفصل را هم مسح نماید.
مسأله259. پهنای مسح پا به هر اندازه باشد كافی است، ولی بهتر آن است كه به اندازه پهنای سه انگشت بسته مسح نماید، و بهتر از آن مسح تمام روی پا است.
مسأله260. احتیاط آن است كه در مسح پا، دست را بر سر انگشتها بگذارد و بعد به روی پا بكشد، هرچند اكتفا به این كه تمام دست را روی پا بگذارد و كمی بكشد جایز است.
مسأله261. در مسح سر و روی پا، باید دست را روی آنها بكشد و اگر دست را نگهدارد و سر یا پا را به آن بكشد، وضو باطل است، ولی اگر موقعی كه دست را میكشد سر یا پا مختصری حركت كند اشكال ندارد.
مسأله262. جای مسح باید خشك باشد و اگر به قدری تَر باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند، مسح باطل است، ولی اگر تری آن به قدری كم باشد كه رطوبتی كه بعد از مسح در آن دیده میشود بگویند فقط از تری كف دست است، اشكال ندارد.
مسأله263. اگر برای مسح، رطوبتی در كف دست نمانده باشد، نمیتواند دست را با آب خارج تَر كند، بلكه باید از اعضاء دیگر وضو رطوبت بگیرد و با آن مسح نماید.
مسأله264. اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، احتیاط واجب آن است كه سر را با همان رطوبت مسح كند، و برای مسح پاها از اعضاء دیگر وضو رطوبت بگیرد.
مسأله265. مسحكردن از روی جوراب و كفش باطل است، ولی اگر به واسطه سرمای شدید یا ترس از دزد و درنده و مانند اینها نتواند كفش یا جوراب را بیرون آورد، مسحكردن بر آنها اشكال ندارد، و اگر روی كفش نجس باشد، باید چیز پاكی بر آن بیندازد و بر آن چیز مسح كند، و احتیاط واجب آن است كه تیمم هم بنماید.
مسأله266. اگر روی پا نجس باشد و نتواند برای مسح، آن را آب بكشد باید تیمم نماید.