درجات امر به معروف و نهي از منكر

مسأله 2863. لازمه ايمان به خداوند متعال و ايمان به انبياء عظام صلوات الله عليهم اجمعين و ايمان به احكام الهي آن است كه شخص مؤمن، قلباً از منكر و معصيت خداوند متعال، منزجر باشد، و منكر را قلباً انكار كند.

مسأله 2864. چون مقصود از امر به معروف و نهي از منكر آن است كه مرتكب فعل حرام و ترك واجب، اين عمل را ترك كند، پس ‎اگر به مجرد اظهار كراهت از اين عمل - ولو به اعراض و ترك معاشرت و مراوده- مرتكب، مرتدع مي‎شود و ترك مي‎كند، كافي است در اداء وظيفه امر به معروف و نهي از منكر، و حاجت به امر و نهي علاوه نيست، و اين، درجه اول از امر به معروف و نهي از منكر است.

مسأله 2865. درجه دوم از امر به معروف و نهي از منكر آن است كه اگر مرتكب منكر، با اظهار كراهت، ترك معصيت نكرد، با حُسن خلق و كلام حسن او را امر به ترك منكر نمايد، و مصالح ترك منكر و فعل معروف و مفاسد عكس آن را بيان كند تا مرتكب، متنبه شود، و ترك معصيت بنمايد، و اگر به همين مقدار، مرتكب متنبه شد و معصيت را ترك كرد، اداء وظيفه شده است.

مسأله 2866. درجه سوم از امر به معروف و نهي از منكر آن است كه اگر معصيت‌كار، به زبان خوش و كلام حسن، ترك معصيت نكرد، با غلظت و كلام خشن و تعيير و سرزنش، امر و نهي كند با مراعات ترتيب درجات زبري و خشونت.

مسأله 2867. درجه چهارم از امر به معروف و نهي از منكر آن است كه معصيت‌كار، از درجات مذكوره، ترك معصيت نكند و مصر باشد. در اين صورت، اگر بداند به زدن، ترك مي‎كند و يا اقلاً احتمال عقلايي باشد كه زدن، مؤثر است، و از ضرر به جان و مال و عرض خود يا مسلمان ديگري ايمن باشد، واجب است زدن به مقداري كه ترك معصيت كند به شرط آن كه منجر به جرح و قتل نشود.

مسأله 2868. اگر شخص با اهل معصيت، محشور باشد و بتواند به ترك معصيت، از معصيت آن‌ها جلوگيري نمايد، بهترين طريقه امر به معروف و نهي از منكر است، مثلاً اگر رفيق انسان بخواهد غيبت كند، انسان از استماع، معذرت بخواهد و بگويد من از خدا مي‎ترسم غيبت كنم، و اگر در بين تارك‌الصلاة‎ها باشد، مراقب خواندن نماز باشد، يا بين روزه‎خورها مراقب روزه باشد تا آن‌ها به همين خواندن نماز و گرفتن روزه، تشويق شوند و نماز بخوانند و روزه بگيرند، بهترين اقسام نهي از منكر و امر به معروف را انجام داده است.

مسأله 2869. به جاي‌آوردن معروف و ترك‌نمودن منكر، بر هر مسلمانی، واجب است، و لكن آنان كه امر و نهي مي‎كنند، بايد در عمل به معروف و ترك منكر، بر ديگران، پيش‌قدم باشند، زيرا عمل، شرط تأثير گفتار است.

مسأله 2870. وجوب امر به معروف و نهي از منكر، درباره مكلف، نسبت به اهل خودش تأكيد بيشتر دارد. پس اگر انسان ببيند كه اهل خودش از واجبات، تهاون مي‌ورزد، مثلاً نماز نمي‎خواند، يا اگر بخواند داراي قرائت صحيح نيست، يا وضوي صحيح نمي‎گيرد، يا آن كه با بدن و لباس نجس، نماز مي‎خواند، در اين صورت لازم است به ترتيبي كه گفته شد، آن‌ها را امر و نهي كند.