مسأله 2863. لازمه ایمان به خداوند متعال و ایمان به انبیاء عظام صلوات الله علیهم اجمعین و ایمان به احكام الهی آن است كه شخص مؤمن، قلباً از منكر و معصیت خداوند متعال، منزجر باشد، و منكر را قلباً انكار كند.
مسأله 2864. چون مقصود از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه مرتكب فعل حرام و ترك واجب، این عمل را ترك كند، پس اگر به مجرد اظهار كراهت از این عمل - ولو به اعراض و ترك معاشرت و مراوده- مرتكب، مرتدع میشود و ترك میكند، كافی است در اداء وظیفه امر به معروف و نهی از منكر، و حاجت به امر و نهی علاوه نیست، و این، درجه اول از امر به معروف و نهی از منكر است.
مسأله 2865. درجه دوم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه اگر مرتكب منكر، با اظهار كراهت، ترك معصیت نكرد، با حُسن خلق و كلام حسن او را امر به ترك منكر نماید، و مصالح ترك منكر و فعل معروف و مفاسد عكس آن را بیان كند تا مرتكب، متنبه شود، و ترك معصیت بنماید، و اگر به همین مقدار، مرتكب متنبه شد و معصیت را ترك كرد، اداء وظیفه شده است.
مسأله 2866. درجه سوم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه اگر معصیتكار، به زبان خوش و كلام حسن، ترك معصیت نكرد، با غلظت و كلام خشن و تعییر و سرزنش، امر و نهی كند با مراعات ترتیب درجات زبری و خشونت.
مسأله 2867. درجه چهارم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه معصیتكار، از درجات مذكوره، ترك معصیت نكند و مصر باشد. در این صورت، اگر بداند به زدن، ترك میكند و یا اقلاً احتمال عقلایی باشد كه زدن، مؤثر است، و از ضرر به جان و مال و عرض خود یا مسلمان دیگری ایمن باشد، واجب است زدن به مقداری كه ترك معصیت كند به شرط آن كه منجر به جرح و قتل نشود.
مسأله 2868. اگر شخص با اهل معصیت، محشور باشد و بتواند به ترك معصیت، از معصیت آنها جلوگیری نماید، بهترین طریقه امر به معروف و نهی از منكر است، مثلاً اگر رفیق انسان بخواهد غیبت كند، انسان از استماع، معذرت بخواهد و بگوید من از خدا میترسم غیبت كنم، و اگر در بین تاركالصلاةها باشد، مراقب خواندن نماز باشد، یا بین روزهخورها مراقب روزه باشد تا آنها به همین خواندن نماز و گرفتن روزه، تشویق شوند و نماز بخوانند و روزه بگیرند، بهترین اقسام نهی از منكر و امر به معروف را انجام داده است.
مسأله 2869. به جایآوردن معروف و تركنمودن منكر، بر هر مسلمانی، واجب است، و لكن آنان كه امر و نهی میكنند، باید در عمل به معروف و ترك منكر، بر دیگران، پیشقدم باشند، زیرا عمل، شرط تأثیر گفتار است.
مسأله 2870. وجوب امر به معروف و نهی از منكر، درباره مكلف، نسبت به اهل خودش تأكید بیشتر دارد. پس اگر انسان ببیند كه اهل خودش از واجبات، تهاون میورزد، مثلاً نماز نمیخواند، یا اگر بخواند دارای قرائت صحیح نیست، یا وضوی صحیح نمیگیرد، یا آن كه با بدن و لباس نجس، نماز میخواند، در این صورت لازم است به ترتیبی كه گفته شد، آنها را امر و نهی كند.