سه شنبه: 29/اسف/1402 (الثلاثاء: 9/رمضان/1445)

درجات امر به معروف و نهی از منكر

مسأله 2863. لازمه ایمان به خداوند متعال و ایمان به انبیاء عظام صلوات الله علیهم اجمعین و ایمان به احكام الهی آن است كه شخص مؤمن، قلباً از منكر و معصیت خداوند متعال، منزجر باشد، و منكر را قلباً انكار كند.

مسأله 2864. چون مقصود از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه مرتكب فعل حرام و ترك واجب، این عمل را ترك كند، پس ‎اگر به مجرد اظهار كراهت از این عمل - ولو به اعراض و ترك معاشرت و مراوده- مرتكب، مرتدع می‎شود و ترك می‎كند، كافی است در اداء وظیفه امر به معروف و نهی از منكر، و حاجت به امر و نهی علاوه نیست، و این، درجه اول از امر به معروف و نهی از منكر است.

مسأله 2865. درجه دوم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه اگر مرتكب منكر، با اظهار كراهت، ترك معصیت نكرد، با حُسن خلق و كلام حسن او را امر به ترك منكر نماید، و مصالح ترك منكر و فعل معروف و مفاسد عكس آن را بیان كند تا مرتكب، متنبه شود، و ترك معصیت بنماید، و اگر به همین مقدار، مرتكب متنبه شد و معصیت را ترك كرد، اداء وظیفه شده است.

مسأله 2866. درجه سوم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه اگر معصیت‌كار، به زبان خوش و كلام حسن، ترك معصیت نكرد، با غلظت و كلام خشن و تعییر و سرزنش، امر و نهی كند با مراعات ترتیب درجات زبری و خشونت.

مسأله 2867. درجه چهارم از امر به معروف و نهی از منكر آن است كه معصیت‌كار، از درجات مذكوره، ترك معصیت نكند و مصر باشد. در این صورت، اگر بداند به زدن، ترك می‎كند و یا اقلاً احتمال عقلایی باشد كه زدن، مؤثر است، و از ضرر به جان و مال و عرض خود یا مسلمان دیگری ایمن باشد، واجب است زدن به مقداری كه ترك معصیت كند به شرط آن كه منجر به جرح و قتل نشود.

 

مسأله 2868. اگر شخص با اهل معصیت، محشور باشد و بتواند به ترك معصیت، از معصیت آن‌ها جلوگیری نماید، بهترین طریقه امر به معروف و نهی از منكر است، مثلاً اگر رفیق انسان بخواهد غیبت كند، انسان از استماع، معذرت بخواهد و بگوید من از خدا می‎ترسم غیبت كنم، و اگر در بین تارك‌الصلاة‎ها باشد، مراقب خواندن نماز باشد، یا بین روزه‎خورها مراقب روزه باشد تا آن‌ها به همین خواندن نماز و گرفتن روزه، تشویق شوند و نماز بخوانند و روزه بگیرند، بهترین اقسام نهی از منكر و امر به معروف را انجام داده است.

مسأله 2869. به جای‌آوردن معروف و ترك‌نمودن منكر، بر هر مسلمانی، واجب است، و لكن آنان كه امر و نهی می‎كنند، باید در عمل به معروف و ترك منكر، بر دیگران، پیش‌قدم باشند، زیرا عمل، شرط تأثیر گفتار است.

مسأله 2870. وجوب امر به معروف و نهی از منكر، درباره مكلف، نسبت به اهل خودش تأكید بیشتر دارد. پس اگر انسان ببیند كه اهل خودش از واجبات، تهاون می‌ورزد، مثلاً نماز نمی‎خواند، یا اگر بخواند دارای قرائت صحیح نیست، یا وضوی صحیح نمی‎گیرد، یا آن كه با بدن و لباس نجس، نماز می‎خواند، در این صورت لازم است به ترتیبی كه گفته شد، آن‌ها را امر و نهی كند.

 

نويسنده: