مسأله 1500. نماز آیات كه دستور آن بعداً گفته خواهد شد، به واسطه چهار چیز واجب میشود:
اول و دوم ـ گرفتن ماه و خورشید اگر چه مقدار كمی از آنها گرفته شود و كسی هم از آن نترسد.
سوم ـ زلزله اگر چه كسی هم نترسد.
چهارم ـ رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها، از آیات آسمانی در صورتی كه بیشتر مردم بترسند، و در حوادث زمینی نیز كه موجب ترس بیشتر مردم میشود، احتیاط واجب خواندن نماز است.
مسأله 1501. اگر از چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است بیشتر از یكی اتفاق بیفتد، انسان باید برای هر یك از آنها یك نماز آیات بخواند، مثلاً اگر خورشید بگیرد و زلزله هم بشود، باید دو نماز آیات بخواند.
مسأله 1502. كسی كه چند نماز آیات بر او واجب است، اگر همه آنها برای یك چیز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشید گرفته و نماز آنها را نخوانده است، موقعی كه قضای آنها را میخواند، لازم نیست معین كند كه برای كدام دفعه آنها باشد، و همچنین است اگر چند نماز برای رعد و برق و بادهای سیاه و سرخ و مانند اینها بر او واجب شده باشد، ولی اگر برای آفتابگرفتن، ماهگرفتن و زلزله، یا برای دو تای اینها نمازهایی بر او واجب شده باشد، اگر موقع نیت معین كند، نماز آیاتی را كه میخواند برای كدام یك آنها است موافق با احتیاط عمل كرده است.
مسأله 1503. چیزهایی كه نماز آیات برای آنها واجب است، در هر شهری اتفاق بیفتد، فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مكان آنها، به قدری نزدیك باشد كه با آن شهر یكی حساب شود، نماز آیات بر آنها هم واجب است.
مسأله 1504. از وقتی كه خورشید یا ماه شروع به گرفتن میكند انسان میتواند نماز آیات را بخواند، و باید به قدری تأخیر نیندازد كه تمام قرص باز شود بلكه احوط آن است كه از قبل از شروع در باز شدن تأخیر نیندازد.
مسأله 1505. اگر خواندن نماز آیات را به قدری تأخیر بیندازد كه تمام قرص آفتاب یا ماه باز شود، و بعد از باز شدن تمام آن، نماز بخواند، باید نیت قضا نماید، و قبل از باز شدن تمام آن، ادا است.
مسأله 1506. اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه به اندازه خواندن یك ركعت نماز باشد، نمازی كه میخواند ادا است، و همچنین است اگر مدت گرفتن آنها بیشتر باشد ولی انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن یك ركعت به باز شدن تمام قرص مانده باشد؛ ولی اگر مدت گرفتن ماه یا خورشید به اندازه خواندن یك ركعت نباشد، بنابر احتیاط نیت ادا و قضا نكند، و به قصد ما فیالذمه نماز را به جا آورد.
مسأله 1507. موقعی كه زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق میافتد، انسان باید فوراً نماز آیات را بخواند، و اگر نخواند معصیت كرده و تا آخر عمر بر او واجب است، و هر وقت بخواند ادا است.
مسأله 1508. اگر بعد از باز شدن آفتاب یا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، باید قضای نماز آیات را بخواند، ولی اگر بفهمد مقداری از آن گرفته بوده، قضا بر او واجب نیست.
مسأله 1509. اگر عدهای بگویند كه خورشید یا ماه گرفته است، چنانچه انسان از گفته آنان یقین پیدا نكند و نماز آیات نخواند، و بعد معلوم شود راست گفتهاند، در صورتی كه تمام خورشید یا ماه گرفته باشد، باید نماز آیات بخواند، بلكه اگر مقداری از آن هم گرفته باشد، بنابر احتیاط مستحب نماز آیات را بخواند؛ و همچنین است اگر دو نفر كه عادلبودن آنان معلوم نیست، بگویند خورشید یا ماه گرفته، بعد معلوم شود كه عادل بودهاند.
مسأله 1510. اگر انسان به گفته كسانی كه از روی قاعده علمی، وقت گرفتن خورشید و ماه را میدانند، اطمینان پیدا كند كه خورشید یا ماه گرفته، باید نماز آیات را بخواند، و نیز اگر بگویند فلان وقت خورشید یا ماه میگیرد و فلان مقدار طول میكشد و انسان به گفته آنان اطمینان پیدا كند، باید به حرف آنان عمل نماید، مثلاً اگر بگویند آفتاب فلان ساعت باز میشود، باید نماز را تا آنوقت تأخیر نیندازد.
مسأله 1511. اگر بفهمد نماز آیاتی كه خوانده باطل بوده، باید دوباره بخواند، و اگر وقت گذشته، قضا نماید.
مسأله 1512. اگر در وقت نماز یومیه نماز آیات هم بر انسان واجب شود، چنانچه برای هر دو نماز وقت دارد، هر كدام را اول بخواند اشكال ندارد، و اگر وقت یكی از آن دو تنگ باشد، باید اول، آن را بخواند، و اگر وقت هر دو تنگ باشد، باید اول نماز یومیه را بخواند.
مسأله 1513. اگر در بین نماز یومیه بفهمد كه وقت نماز آیات تنگ است، چنانچه وقت نماز یومیه هم تنگ باشد، باید آن را تمام كند، و بعد نماز آیات را بخواند و اگر وقت نماز یومیه تنگ نباشد، باید آن را بشكند، و اول نماز آیات، بعد نماز یومیه را به جا آورد.
مسأله 1514. اگر در بین نماز آیات بفهمد كه وقت نماز یومیه تنگ است، باید نماز آیات را رها كند، و مشغول نماز یومیه شود، و بعد از آن كه نماز را تمام كرد پیش از انجام كاری كه نماز را به هم بزند، بقیه نماز آیات را از همان جا كه رها كرده بخواند.
مسأله 1515. نماز آیات بر حایض و نفسا در حال حیض یا نفاس واجب نیست، ولی بعد از پاكشدن بنابر احتیاط مستحب آن را به جا آورد، و در گرفتن ماه و خورشید بنابر احتیاط نیت ادا و قضا نكند، ولی در غیر این دو نیت ادا كند.