مسأله 2336. اگر انسان مال خود را به كسي بدهد و بگويد: نزد تو امانت باشد؛ و او هم قبول كند يا بدون اين‌كه حرفي بزنند صاحب مال بفهماند كه مال را براي نگهداري به او ميدهد و او هم به قصد نگهداري بگيرد، بايد به احكام وديعه و امانت‌داري كه بعداً گفته ميشود عمل نمايد.
مسأله 2337. امانتدار و كسي كه مال را امانت مي‌گذارد، بايد هر دو بالغ و عاقل باشند. پس اگر انسان مالي را پيش بچه يا ديوانه امانت بگذارد، يا ديوانه و بچه مالي را پيش كسي امانت بگذارند، صحيح نيست.
مسأله 2338. اگر از بچه يا ديوانه چيزي را به طور امانت قبول كند، بايد آن را به صاحبش بدهد، و اگر آن چيز مال خود بچه يا ديوانه است به وليّ او برساند، و چنانچه پيش از آن كه به صاحبش يا به ولي طفل برساند تلف شود، بايد عوض آن را بدهد مگر آن كه به قصد حفظ و رساندن به آنان گرفته باشد كه اگر در رساندن مال به آنان كوتاهي نكرده باشد ضامن نيست.
مسأله 2339. كسي كه نميتواند امانت را نگهداري نمايد، جايز نيست امانت را قبول كند مگر آن كه حال خود را به صاحب مال اظهار دارد.
مسأله 2340. اگر انسان به صاحب مال بفهماند كه براي نگهداري مال او حاضر نيست، چنانچه او مال را بگذارد و برود و آن مال تلف شود، كسي كه امانت را قبول نكرده ضامن نيست، ولي احتياط مستحب آن است كه اگر ممكن باشد آن را نگهداري نمايد.
مسأله 2341. كسي كه چيزي را امانت مي‌گذارد، هر وقت بخواهد ميتواند آن را پس بگيرد، و كسي هم كه امانت را قبول ميكند، هر وقت بخواهد ميتواند آن را به صاحبش برگرداند.
مسأله 2342. اگر انسان از نگهداري امانت منصرف شود و وديعه را به هم بزند، بايد هر چه زودتر مال را به صاحب آن يا وكيل يا وليّ صاحبش برساند، يا به آنان خبر دهد كه به نگهداري حاضر نيست، و اگر بدون عذر، مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد، چنانچه مال تلف شود بايد عوض آن را بدهد.
مسأله 2343. كسي كه امانت را قبول ميكند، اگر براي آن، جاي مناسبي ندارد، بايد جاي مناسب تهيه نمايد و طوري آن را نگهداري كند كه مردم نگويند در امانت خيانت كرده و در نگهداري آن كوتاهي نموده است، و اگر در جايي كه مناسب نيست بگذارد و تلف شود، بايد عوض آن را بدهد.
مسأله 2344. كسي كه امانت را قبول ميكند، اگر در نگهداري آن كوتاهي نكند و تعدي يعني زياده‌روي هم ننمايد و اتفاقاً آن مال تلف شود، ضامن نيست ولي اگر آن را در جايي بگذارد كه گمان ميرود ظالمي بفهمد و آن را ببرد، چنانچه تلف شود بايد عوض آن را به صاحبش بدهد.
مسأله 2345. اگر صاحب مال براي نگهداري مال خود جايي را معين كند و به كسي كه امانت را قبول كرده بگويد كه بايد مال را در اينجا حفظ كني و اگر احتمال هم بدهي كه از بين برود، نبايد آن را به جاي ديگري ببري، چنانچه امانتدار احتمال دهد كه در آنجا از بين برود و بداند چون آنجا در نظر صاحب مال براي حفظ بهتر بوده گفته است كه نبايد از آنجا بيرون ببري، ميتواند آن را به جاي ديگری كه به نظر خودش براي حفظ بهتر باشد ببرد، و اگر به آنجا ببرد و تلف شود ضامن نيست، ولي اگر نداند به چه جهت گفته كه به جاي ديگر نبرد، چنانچه به جاي ديگری ببرد و تلف شود، واجب است كه عوض آن را بدهد.
مسأله 2346. اگر صاحب مال براي نگهداري مال خود جايي را معين كند ولي به كسي كه امانت را قبول كرده نگويد كه آن را به جاي ديگری نبر، چنانچه امانتدار احتمال دهد كه در آنجا از بين برود، ميتواند آن را به جاي ديگري كه مال در آنجا محفوظتر است ببرد، و چنانچه مال در آنجا تلف شود ضامن نيست.
مسأله 2347. اگر صاحب مال ديوانه شود، كسي كه امانت را قبول كرده بايد فوراً
امانت را به وليّ او برساند و يا به وليّ او خبر دهد، و اگر بدون عذر شرعي مال را به وليّ او ندهد و در خبر دادن هم كوتاهي كند و مال تلف شود، بايد عوض آن را بدهد.
مسأله 2348. اگر صاحب مال بميرد، امانتدار بايد مال را به وارث او برساند، يا به وارث او خبر دهد، و چنانچه مال را به وارث او ندهد و در خبر دادن هم كوتاهي كند و مال تلف شود، ضامن است، ولي اگر براي آن كه ميخواهد بفهمد كسي كه ميگويد من وارث ميتم، راست ميگويد يا نه، يا ميت وارث ديگري دارد يا نه، مال را ندهد، و در خبر دادن هم كوتاهي كند و مال تلف شود، ضامن نيست.
مسأله 2349. اگر صاحب مال بميرد و چند وارث داشته باشد، كسي كه امانت را قبول كرده، بايد مال را به همه ورثه بدهد، يا به كسي بدهد كه همه آنان تحويل‌گرفتن مال را به او واگذار كردهاند. پس اگر بدون اجازه ديگران تمام مال را به يكي از ورثه بدهد، ضامن سهم ديگران است.
مسأله 2350. اگر كسي كه امانت را قبول كرده بميرد يا ديوانه شود، هر كس كه امانت در پيش او باشد بايد هرچه زودتر آن را به صاحبش برساند.
مسأله 2351. اگر امانتدار نشانههاي مرگ را در خود ببيند، چنانچه ممكن است، بايد امانت را به صاحب آن يا وكيل او برساند، و اگر ممكن نيست بايد آن را به حاكم شرع بدهد، و چنانچه به حاكم شرع دسترسي ندارد، در صورتي كه وارث او امين است و از امانت اطلاع دارد، لازم نيست وصيت كند، وگر نه بايد وصيت كند و شاهد بگيرد و به وصيّ و شاهد، اسم صاحب مال و جنس و خصوصيات مال و محل آن را بگويد.
مسأله 2352. اگر امانتدار نشانههاي مرگ را در خود ببيند و به وظيفهاي كه در مسأله پيش گفته شد عمل نكند، چنانچه آن امانت از بين برود، بايد بنابر احتياط لازم عوضش را بدهد، اگر چه در نگهداري آن كوتاهي نكرده باشد و مرض او خوب شود، يا بعد از مدتي پشيمان شود و وصيت كند.
English